PS-voorzitter Paul Magnette wil niet meer weten van een demonstratieverbod voor vandalen. Volgens politoloog Pierre Verjans staat de socialistische voorzitter onder enorme druk van de PTB-PVDA. ‘Magnette heeft de steun van de vakbonden nodig om de verkiezingen te winnen. Wetten stemmen die tegen de vakbonden ingaan, dat gaat hij nu net niet doen.’

De PS zal de wet op het demonstratieverbod niet mee goedkeuren, zo kondigt de socialistische partijvoorzitter Paul Magnette aan in de zakenkrant L’Echo. Daarmee komt Magnette terug op afspraken die eerder binnen de federale regering werden gemaakt.

Ironisch is dat het wetsvoorstel er kwam op vraag van Brussels burgemeester Philippe Close. Een PS’er. Die vond het na de demonstraties tegen onder meer de coronamaatregelen welletjes met de afbraak van zijn stad.

Concreet wil de federale regering dat rechters een demonstratieverbod kunnen opleggen aan amokmakers, vergelijkbaar met een stadionverbod voor hooligans. Dat past binnen een juridische hervorming van het strafrecht die breder is dan alleen het betogingsverbod. Stakingen zouden door de wet ongemoeid worden gelaten.

Hellend vlak

Maar zo zien de vakbonden het niet. Voor hen is de wet een inbreuk op het grondrecht om te demonstreren. De vakbonden vrezen een gevaarlijk hellend vlak. En met hen ook Greenpeace en verschillende mensenrechtenorganisaties.

De voorman van de socialistische vakbond FGTB-ABVV Thierry Bodson stelde begin oktober al zijn eisen. Bodson dreigde ermee om, als de wet aangenomen zou worden, zijn vertrouwen in de linkse regeringspartijen PS en Ecolo op te zeggen. Het veld zou dan voor de vakbonden volledig open liggen om zich openlijk bij de PTB-PVDA aan te sluiten.

De argumentatie waarop Magnette zich beroept om de wet nu af te schieten, is opmerkelijk. Volgens Magnette heeft het sociale conflict bij supermarktketen Delhaize hem een en ander doen inzien. Bij Delhaize heerst momenteel vooral in Franstalig België een sociaal conflict nadat de directie van de winkelketen heel wat winkels in privébeheer wilden laten uitbaten.

Vaag

‘Er is een wereld vóór en een na Delhaize’, zegt Magnette. ‘De recente rechterlijke bevelen om stakingspiketten aan winkels te breken, spelen een grote rol. We zien een toenemende juridisering van sociale conflicten. Sommige magistraten kiezen daarbij duidelijk de kant van het patronaat. In naam van de vrijheid van handel.’

Voor Magnette is het in de praktijk ook moeilijk om mensen de toegang tot een betoging te weigeren. ‘Er zijn opmerkingen van de Raad van State en het Mensenrechteninstituut. Het is eigenlijk allemaal erg vaag.’

Magnettes pirouette verbaast politoloog Pierre Verjans van de Universiteit van Luik niet. Magnette heeft eigenlijk alleen maar te verliezen met dit wetsvoorstel. Dat is hem zelfs een regeringscrisis waard, zegt Verjans aan Doorbraak.

Steun nodig

‘Als Magnette de wet mee goedkeurt, dan jaagt hij heel de socialistische vakbond tegen zich in het harnas. De PTB/PVDA staat in Franstalig België op winst, dus Magnette kan het zich niet permitteren om de steun van het linkse middenveld te verliezen. De regering is in de ogen van de socialistische vakbond veel te rechts.’

De timing van Magnette is wel opmerkelijk, zegt Verjans. ‘We zijn eigenlijk nog te ver van de verkiezingen. Magnette zal de tijd nu gebruiken om de vakbondsmilitanten te overtuigen om voor de PS te stemmen. Hij kan niet op een andere manier aan de kiescampagne beginnen. Vakbondsmilitanten zijn een notoir moeilijk publiek. Een publiek dat er in Franstalig België niet voor terugdeinst om te staken.’

Marrakesh

Maar er zit in Magnettes demarche misschien meer externe strategie dan we denken, vervolgt Verjans.

‘Magnette lijkt te willen aansturen op een soort “Marrakesh-moment”, net zoals de N-VA in 2018 uit de federale regering vertrok nadat zij principieel niet akkoord gingen met nieuwe internationale afspraken rond migrantenrechten, het zogenaamde “Marrakeshpact”’, zegt Verjans.

‘Als de regering binnenkort valt, dan kan er vanuit de logica van de PS doorgaans weinig verkeerd gaan. Voor sommige dossiers is er misschien nog steun mogelijk van de PS, voor andere volstaan asymmetrische meerderheden. Dat heeft de Parti Socialiste er voor over. Dat ook het Belgische voorzitterschap van de Europese Raad begin 2024 met een regering in lopende zaken van start zou gaan, is niet erg. Dat is ooit al eens gebeurd.’

Dat de PS zich nu vragen stelt over de onafhankelijkheid van rechters in het Delhaize-debacle, is volgens Verjans ook niet nieuw.

‘In de jaren ’70 regeerde de PS ook en waren er bijna alleen maar rechtse rechters. Toen ging de PS ook al van leer tegen een als te rechts gepercipieerde juridische macht. Zij halen nu dus gewoon een oude fobie vanonder het stof. Net als de N-VA in 2018, creëert de PS nu het beeld van een vijandige rechterlijke macht waartegen zij moeten opboksen.’

Pierre Verjans

Hoe politiek en media de democratie ondermijnen

Politoloog Pierre Verjans: ‘Paul Magnette lijkt aan te sturen op Marrakeshmoment voor Vivaldi’