De Volksunie (VU) lijdt, ten gevolge van haar goedkeuring van het Egmontpact, bij de parlementsverkiezingen van 17 december 1978 een zware nederlaag. Ze verliest zes zetels: van 20 naar 14. In stemmen uitgedrukt: van 559 567 (dat is 10,04%) in 1977 naar 388 762 (of 7,02%) een jaar later. En die vorige uitslag, van 1977, hield ook al een verlies van twee zetels in.

Achteraf gezien luidt dit het begin van het einde in voor de partij. De tegenstand tegen het Egmontpact in en buiten de partij is enorm, vooral omdat het Egmontpact het behoud van de faciliteiten en het inschrijvingsrecht in de Brusselse Rand wil in stand houden.

De VU krijgt ook voor de eerste keer te maken met dissidenties. Karel Dillen, Walter Peeters en Leo Wouters richten de Vlaams Nationale Partij (VNP) op. VU-senator Lode Claes, Luc Pauwels en Piet Bocken van hun kant stichten de Vlaamse Volkspartij (VVP). Beide partijen vormen een kartel dat als ‘Vlaams Blok’ deelneemt aan de wetgevende verkiezingen.

De verrassingen zijn groot. De VU verliest zes zetels, maar de verloren stemmen gaan maar voor een klein deel naar de Vlaams-nationale tegenstrevers: alleen Karel Dillen wordt (in Antwerpen) verkozen, Lode Claes (in Brussel) haalt het net niet. De VNP van Dillen neemt de kartelnaam Vlaams Blok over als partijnaam. Lode Claes verlaat een jaar later de politiek.

Na drie regeringsdeelnames en een reeks successen en mislukkingen onder Hugo Schiltz en Bert Anciaux komt het tot een definitieve splitsing. De elkaar bestrijdende groepen kunnen nog net door dezelfde deur om te beslissen tot een intern referendum over de toekomst van de VU. Op 13 oktober 2001 valt de partij daardoor uit elkaar in drie groepen: ‘Vlaams-Nationaal’ rond Geert Bourgeois (47,18%), de linkse ‘Toekomstgroep’ rond Bert Anciaux (22,63 %) en ‘Niet Splitsen’, de middengroep rond Johan Sauwens en Nelly Maes (30,18 %).

De Nieuw-Vlaamse Alliantie (N-VA) van vandaag is de voortzetting van ‘Vlaams-Nationaal’, het huidige Vlaams Belang is de opvolger van het Vlaams Blok. En Bert Anciaux was tot 2024 senator voor Vooruit.

Piet Bocken

Vandaag 1978: zware verkiezingsnederlaag van de VU in de nasleep van het Egmontpact, het begin van het einde

17 december. Historische dag: homoseksualiteit geschrapt als geestesziekte.