Wie is Rico Krieger en waarom wordt hij na amnestie en gevangenenuitwisseling opnieuw vervolgd door de Duitse justitie?

De Wit-Russische staatstelevisie wijdde in juli 2024 een programma aan de tot dan toe volslagen onbekende Duitser. Het draagt de titel ‘De biecht van een ter dood veroordeelde Duitse terrorist’. Rico Krieger is volgens dat programma een voormalig medewerker van de Amerikaanse ambassade in Berlijn. Daar wordt hij opgeleid in wapengebruik door de geheime dienst van de VS. Later gaat hij werken als chauffeur op een ambulance in Noord-Duitsland. Zijn vaardigheden wil hij inzetten voor Oekraïne. Voor geld, benadrukken de makers van de uitzending.

Na tevergeefs te hebben geprobeerd zich aan te sluiten bij een internationaal vrijwilligersregiment, neemt een gemaskerde man, die zegt van de Oekraïense geheime dienst te zijn, contact met hem op. ‘Ik denk dat ik werd misbruikt voor het uitvoeren van een speciale opdracht in Minsk’, aldus Krieger in het Wit-Russische televisieprogramma. In opdracht van de gemaskerde man zou hij via Azerbeidzjan naar Wit-Rusland zijn gevlogen. Hij neemt er zijn intrek in een hotel. In opdracht van de gemaskerde maakt hij rondom Minsk foto’s van militaire objecten. Die stuurt hij door via een boodschapper.

Na twee dagen fotograferen krijgt Krieger de opdracht een kleine zwarte rugzak op te halen die buiten zijn hotel in een kuil is verstopt. Dat doet hij zonder morren. Zijn contact vertelt hem dat hij de rugzak op het spoor moet leggen dat hij een dag eerder heeft gefotografeerd. Aan de Wit-Russische tv vertelt Krieger: ‘De volgende dag hoorde ik dat er een ontploffing plaats had gevonden. Daarna werd ik opgepakt. De Duitse regering heeft me volledig in de steek gelaten. Ik berouw elke seconde. Ik kan alleen hopen dat de president van dit land, meneer Loekasjenko, mij amnestie wil geven, zodat ik mijn vriendin Nadine en mijn oude vader nog een keer kan zien.’

Uitwisseling

Kort na de uitzending gebeurt inderdaad het ongelooflijke: de Wit-Russisch machthebber geeft de Duitser presidentiële amnestie. Al na korte tijd mag Krieger zich aansluiten bij een groep van Russische en buitenlandse politieke gevangenen die uitgewisseld worden met Duitsland, de VS en een paar andere landen. Het Westen zet, in ruil voor de vrijheid van het selecte gezelschap, de moordenaar van een Georgisch-Tsjetsjeense terrorist, geheim agenten en valsemunters op het vliegtuig naar Moskou.

Krieger verdwijnt compleet van de radar

In de nacht van 1 op 2 augustus komt Rico Krieger samen met twaalf andere voormalige gevangenen ongeschonden aan op het vliegveld Keulen-Bonn. Kanselier Olaf Scholz schudt hem de hand. ‘Het was erg ontroerend’, aldus Scholz. De kanselier benadrukt dat de succesvolle uitwisseling alleen mogelijk was dankzij de intensieve samenwerking met andere Europese landen en de Verenigde Staten. Krieger geeft in tegenstelling tot de andere uitgewisselden geen interviews. Hij verdwijnt compleet van de radar.

Vervolging

In de loop van augustus wordt ineens bekend dat Rico Krieger in Duitsland zal worden vervolgd voor de ontploffing in Minsk. De woordvoerder van het Constitutioneel Gerechtshof in Karlsruhe, dat is het Duitse Grondwettelijk Hof, laat op aanvraag weten: ‘Het federale parket stelt een onderzoek in naar de aanvankelijke verdenking van het veroorzaken van een explosieve detonatie overeenkomstig artikel 308 van het Duitse wetboek van strafrecht (StGB).’ Krieger blijft volgens de woordvoerder gedurende het onderzoek op vrije voeten. Mocht de Duitse rechter zijn schuld bewezen achten, gaat hij voor minstens een jaar de cel in.

Commentaar

Aleksandr Azarov is een voormalige rechercheur uit Minsk. Hij werkt vanuit Polen voor de ondergrondse Wit-Russische organisatie Bypol. Zijn team in Warschau onderhoudt contacten met politie- en justitiemedewerkers ter plaatse die sympathiseren met de oppositie. Taak is onder meer het documenteren van misdaden van het regime van Aleksandr Loekasjenko. Azarov is er zeker van dat de Duitse justitie zich in de zaak Rico Krieger baseert op bewijsmateriaal uit Wit-Rusland.

De Duitse regering ziet Loekasjenko sinds de gefalsificeerde verkiezingen van augustus 2020 niet langer als legitieme machthebber van de voormalige Sovjetrepubliek. Desondanks bestaat er volgens Azarov nog altijd een hecht samenwerkingsverband voor strafrechtelijke zaken tussen de beide landen. Hoe het mogelijk is dat een Duitse burger wordt vervolgd op basis van bewijsmateriaal uit een land waarvan de staatsmacht niet wordt erkend, wil de woordvoerder van justitie niet vertellen: ‘Er wordt op dit moment geen verdere informatie verstrekt.’

Experts voor geheime diensten wilden geen openlijk commentaar op de bizarre zaak geven. Op basis van anonimiteit verklaarde een Duitse expert: ‘Elk commentaar is pure speculatie. Ik zou uitsluiten dat Krieger voor de Duitse geheime dienst BND werkte. Dat het Constitutioneel Gerechtshof in Karlsruhe zich baseert op bewijs uit Wit-Rusland eveneens. De advocaat van Krieger zou dan veel te makkelijk kunnen aanvoeren dat de bekentenissen in Minsk zijn afgedwongen.’

Rico Krieger

Van de Wit-Russische dodencel naar het Grondwettelijk Hof van Duitsland

Doodstraf voor Duitser in Wit-Rusland