We hebben het verleden jaar ook al gezegd. Bingewatchen is een essentieel ingrediënt geworden van het ‘Nieuwe Televisiekijken’. Dat ik dat ooit zelf zou doen, leek mij vroeger ondenkbaar. Ik ben immers een cinemakind, opgegroeid met bioscoopfilms, niet met tv-series want een tv-toestel hadden we niet.

La critique, c’est une personne

Ik heb dan ook jaren top 10 lijstjes beste speelfilms ingeleverd, samen met collega Freddy Sartor, om telkens tot de vaststelling te komen dat filmkritiek de opinie is van slechts één persoon. Mijn lijst van top 10 speelfilms 2021 wordt getrokken door een erg onderschatte filmparel: Mr. Jones van de Poolse Agnieszka Holland. Verder: The Power of the Dog, Quo vadis, Aida?, The Tragedy of Macbeth, Dear Comrades!, The French dispatch, American Utopia, There Is No Evil, Titane en La Civil.

De eerst overstap naar een marathon tv-kijken was toen ik de tv-serie Riget (The Kingdom) vertoonde in een lokale bioscoop. Deze Deense hospitaalserie van Lars von Trier bestaat uit twee keer vier delen, Riget (1994) en Riget II (1997), in totaal 9 uur en 35 minuten. De voorstelling begon om 17u en eindigde 10 uur later, met een onderbreking voor een ziekenhuismenu opgediend door verpleegsters. Sindsdien behoort de culthorrorserie tot mijn persoonlijke top tien van de beste series ooit, samen met Breaking Bad, Mindhunter, The Sopranos, Fargo, The Wire, Fawlty Towers, Six Feet Under, Blackadder en In de Gloria.

Het was echter te danken, of te wijten, aan corona dat deze verstokte bioscoopganger ook een comakijker werd! Het resultaat vind je hieronder: mijn top tien-lijstje van 2021. De 2021-series Normal People, Them, Fleabag, Fargo 4, Undercover, Waco, De Kraak, The underground railroad, Dexter: New Blood en Clickbait hadden er kunnen bijstaan, indien ik een top 20 had ingediend.

Top 10

1 Mare of Easttown (Streamz)

2 Maid (Netflix)

3 Déjà vu (Streamz)

4 Years and Years (Netflix)

5 It’s a Sin (VRT NU)

6 Scenes from a marriage (Streamz)

7 The Serpent (Netflix)

8 Dopesick (Disney+)

9 The Investigatioin (VRT NU)

10 Squid Game (Netflix)

Spraakmakende vrouwen

Mijn drie lijstrekkers zijn series over vrouwen die zich laten gelden in een typische mannenwereld. Een trend zowel in de bioscoopfilm als in tv-series, dikwijls met een spraakmakende vrouwelijke hoofdrol.

Op nummer 1 staat Kate Winslet die als verbitterde detective Mare Sheehan in het bosrijke stadje Easttown de zaak van een vermist meisje moet oplossen. Wanneer het levenloze lichaam van een tienermeisje wordt aangetroffen, focust ze nauwgezet op de zaak, maar wordt ze ook geconfronteerd met ernstige familieproblemen: de recente zelfmoord van haar zoon die haar huwelijk liet mislukken. De zevendelige HBO-reeks wordt langzaam maar doeltreffend opgebouwd met Kate Winslet, na Mildred Pierce terug van weggeweest. En Jean Smart, bekend van de tv-series Watchmen en Fargo, als haar moeder.

Op de tweede plaats staat revelatie Margaret Qualley in de rol van de alleenstaande moeder Alex die in Maid alles doet om haar dochter Maddy een beter leven te geven. Ze ontsnapt ternauwernood aan een gewelddadige relatie. En, tracht als poetshulp de eindjes aan elkaar te knopen. Op het bureaucratisch regeltjes-systeem kan ze nauwelijks rekenen. Op haar in hogere sferen zwevende moeder, gespeeld door Andie MacDowell, ook haar echte moeder, helemaal niet. Deze 10-delige miniserie is gebaseerd op de New York Times bestseller Maid: Hard Work, Low Pay, and a Mother’s Will to Survive van Stephanie Land.

Een Vlaamse serie sluit de top 3 af: Déjà vu, waarin Nathali Broods een radiopresentatrice speelt die de kans krijgt de zelfmoord van haar dochter ongedaan te maken door tegen betaling naar het verleden te reizen. Gebaseerd op de Frans-Canadese serie ‘Plan B’ werd deze intrigerende zesdelige Vlaamse serie in volle coronapandemie opgenomen. Net zoals de miniserie op de zesde plaats, Scenes from a marriage, die eindigt met een blik op de gemaskerde setcrew.

Genie, workaholic en homoseksueel

Mijn top 3 wordt gevolgd door twee series van de 58-jarige internationaal geprezen scenarist Russell T. Davies. Op IMDb wordt hij geïntroduceerd als ‘Often described as a genius’. Russell T. Davies is Engelands meest gevierde scenarist van succesvolle tv-series: genie, workaholic en homoseksueel. Years and Years is zowat de synthese van zijn vroegere werk en dateert al van 2019 maar was pas in 2021 te zien op Netflix.

In deze markante 6-delige serie gaan drama en humor hand in hand. Ze volgt de Lyons uit Manchester, een doorsnee Engelse familie, over een periode van vijftien jaar, vanaf 2019 tot 2034. Door hun diversiteit — jong-oud, hetero-homo, zwart-wit, validen en mindervaliden — houden de Lyons ons een spiegel voor. De vondst van de serie is dat dit familiedrama nu eens niet naar het verleden van een familie terugkijkt, maar ons zeer geloofwaardig laat zien hoe het gezin Lyons reageert op de gebeurtenissen in een land geleid door een extreemrechtse, populistische politica, kaliber Nigel Farage, schitterend vertolkt door Emma Thompson.

In een interview verzekerde Russell T. Davies ons dat het hele toekomstgebeuren in Years and Years — zoals vaak in sciencefiction — een metafoor is voor vandaag. Wat we zien is immers stiekem al het nu, maar dan uitvergroot. ‘Het is echter de kunst niet te pessimistisch te worden van al die ellende!’

Niet enkel ravage

Ellende is er ook in It’s a Sin, een kroniek over vier vrienden tijdens de hiv-crisis in Londen tussen 1981 en ’91. In deze 5-delige, hartverscheurende reeks verwerkt Russell T. Davies zijn herinneringen aan hoe aids een slachting aanrichtte onder vrienden en kennissen. En weeral beschrijft hij onmenselijke ellende met de nodige humor.

Hij toont niet enkel de ravage die aids veroorzaakt maar ook hoe het taboe rond de ziekte, ontkenning en vooral hypocrisie in de hand werkt. Zeer herkenbaar, ook voor heteroseksuelen. De parallellen met de huidige coronapandemie zijn legio. De titel van It’s a Sin, de Philadelphia (1993) van de tv-series, verwijst naar een nummer van de Pet Shop Boys dat begint met ‘When I look back upon my life, it’s always with a sense of shame.’ Die schaamte en de manier waarop die overwonnen wordt, is het kernthema van deze aangrijpende serie.

Ingmar Bergman achterna

Scenes from a marriage is een remake van Ingmar Bergmans ophefmakende serie uit de jaren ’70. Beide series illustreren het gezegde, toegeschreven aan Groucho Marx: ‘Het huwelijk is een prachtige instelling, maar wie wil er in een instelling wonen?’

In deze 5-delige miniserie zijn Oscar Isaac en Jessica Chastain grandioos als het koppel dat zich afvraagt waarom ‘huwelijk’ alleen rijmt op ‘gruwelijk’ en ‘afschuwelijk’.

Bundy 35, Fourniret 16, Sobhraj daar tussenin

‘We serial killers are your sons, we are your husband’s, we are everywhere’, poneerde Ted Bundi nadat hij 35 jonge vrouwen had vermoord. Michel Fourniret, het monster van de Ardennen, doodde er 16 en seriemoordenaar Charles Sobhraj had het in de jaren zeventig gemunt op backpackers die in Zuid-Azië het hippie-trail volgden. Sobhray deed zich voor als juwelier Alain Gauthier. In de 8-delige miniserie The Serpent wordt hij vertolkt door Tahar Rahim, even ondoorgrondelijk als in Un prophète.

En nog straffere tv-fictie

Ook door ware feiten geïnspireerd is de indrukwekkende tv-reeks op Disney+ Dopesick. Deze 8-delige serie schetst een meedogenloos portret van de Sacklers als de makers van de uiterst verslavende Oxycontin, een pijnstiller voor mensen met chronische pijnen met minimale kans op verslaving, minder dan 1%, werd beweerd.

Het farmaceutisch gesjoemel van Big Pharma wordt ontmaskerd en samen met Michael Keaton stellen we vast hoe één bedrijf onder leiding van Richard Sackler (Michael Stuhlbarg) de grootste drugsepidemie in de Amerikaanse geschiedenis veroorzaakte. Twee weken geleden nog kondigde het Metropolitan Museum of Art in New York aan dat het de naam Sackler, een van hun belangrijkste cultuurmecenassen, uit de zalen zal verwijderen omdat hun hoogst verslavende pijnstiller Oxycontin het leven heeft gekost aan een half miljoen Amerikanen.

Deens en Koreaans

Na het Deense Rita, over een onconventionele lerares, en het politiek televisiedrama Borgen, scoren de Denen weer zeer hoog met The Investigation, een misdaadtopserie op niveau van The Killing en het Deens-Zweedse The Bridge, met de origineelste detective ooit in een misdaadserie opgevoerd.

The Investigation werd geregisseerd door Tobias Lindholm, bekend als scenarist van Borgen, van twee afleveringen van Mindhunter en van de Vinterbergfilms Submarino, Kollektivet, Jagten en Drunk. De zesdelige serie gaat over de Deense journaliste Kim Wall. Zij werd wereldnieuws toen ze op 11 augustus 2017 spoorloos verdween tijdens een interview in de mini-onderzeeër UC3 Nautilus, gebouwd door de Deense uitvinder Peter Madsen. De serie zoomt bewust niet in op journaliste Kim Wall en de dader van de duikbootmoord maar op het onderzoek zelf dat gerechtigheid wil. Bijzonder origineel uitgangspunt om de onderzoekers eens aan het werk te zien, met speurhonden die lijken kunnen spotten op de bodem van de zee.

Toen mijn kleindochter mij uitdaagde om met mijn papiertje haar opgevouwen papieren tegeltjes om te draaien, wist ik dat ik zowat de enige was die het Ddakji-spel dat Gi-hun speelt in de eerste aflevering van Squid Game niet kende. De Zuid-Koreaanse 9-delige horror-serie over onschuldige kinderspelletjes die een bloederige wending nemen, is de best bekeken serie op Netflix. Goed voor een tiende plaats.

Voor volgend jaar leven we nu al in blijde verwachting van Ozark seizoen 4, Stranger Things seizoen 4, Virgin River seizoen 4, The Crown seizoen 5 en Peaky Blinders seizoen 6.

Russell T. Davies

De tien beste tv-series van 2021

Years and Years: de toekomst is nu