In het raam van het Gent Festival van Vlaanderen was de Amerikaanse acteur geboekt met zijn programma The Music Critic. Een haast afgeladen Capitole genoot. Een staande ovatie kon er echter niet af.

Componisten die de eeuwigheid hebben verdiend, kregen er niet zelden van langs door de critici. Muziekwerken die nu bij huwelijken, en scheidingen van politici gespeeld worden, werden vaak na de eerste uitvoering neergesabeld. Sjostakovich, Beethoven, Brahms, Chopin, Kancheli, Prokofiev, Debussy en Schumann werden gespeeld en de bekende acteur ontfermde zich over de kritieken. Tussendoor en aan het eind werd een compositie gespeeld van Aleksey Igudesman, de man die het programma bedacht en letterlijk en figuurlijk de eerste viool speelde. Het tweede stuk was een ‘wereldpremière’. Bisnummers waren een streepje Bach en Mozart, waarvan niet de componist of de compositie door Malkovich bekritiseerd werd maar de uitvoering.

Persconferentie

In de voormiddag was er een persconferentie. Met een moeë blik kwam John Malkovich de ruimte in gesloft, samen met Aleksey Igudesman. De Rus redde de meubelen en de sfeer, want veel had Malkovich niet te vertellen. Hij was duidelijk niet uitgeslapen, zei dat hij hees was en beantwoordde de vragen vanuit een hogere hemel. Vooral Idudesman was aan het woord en wat hij zei bracht licht en lucht. Het is een vrolijke Hans, midden in de veertig. Zijn warme uitstraling maakte dat ik na afloop van de persconferentie, terwijl fotografen vijf minuten Malkovich mochten fotograferen vanuit alle hoeken, een praatje met hem maakte. Het bleek dat hij naast componist en muzikant ook nog dichter is en acteur. Vooral de sonnetten van Shakespeare staan hem aan, maar ook Rimbaud, Rilke, William Blake (The Marriage of Heaven and Hell) en John Milton liggen op zijn nachttafel. Lewis Caroll ligt zelfs in zijn bed. Niet met Alice maar met de Slaai, waar hij jacht op maakt met behulp van wiskundige formules. Kort maar heerlijk gesprek.

Voorstelling

Op naar de voorstelling. De muzikanten verschenen en de verteller werd aangekondigd. Hij verscheen niet. De muzikanten speelden verbazing, nogmaals werd hij aangekondigd, nieuwe verbazing, het Pianokwintet in G mineur, Op. 57, deel 3 van Dmitri Sjostakovich werd ingezet, maar kijk, daar verscheen hij. De hautaine blik van die ochtend kleefde nog steeds op zijn gezicht. De kritieken werden op een partituurstaander gezet en die las hij voor met een nasale stem. Dezelfde toon als die ochtend bij de persconferentie. Had hij een verstopte neus? Daar bestaat toch een wondermiddel voor? Enfin, bij momenten sprak hij een seconde sneller of trager, liet zijn stem een milimeter dalen of klimmen en dacht dat hij zodoende sarcasme opriep. Nauwelijks een beweging maakte hij. Het leek wel of zijn botten bot waren. Enkel bij de composities van Igudesman ontwaakte Malkovich, vooral bij de tweede omdat de componist een vernietigende kritiek op een voorstelling van Malkovich in Turkije op muziek had gezet. Toen werd helemaal duidelijk wie Malkovich is. Een verwaande kwast, egocentrisch en lui, want zelfs die kritiek las hij van het blad af. Duidelijk omdat het nu eenmaal hoort bij lezingen, tilde hij een paar maal zijn blik op, die plompverloren voor zijn voeten neerviel.

Improvisatie was er slechts bij de bisnummers, van het gehalte die in de vroege uren aan een cafétoog geserveerd wordt. Was de voorstelling een doodgeboren kind? Nee, dankzij de muzikanten. Losjesweg en geestig speelden ze en kwam er enig acteerwerk aan te pas. Niet geforceerd maar ook niet gekunsteld. Gewoon amusant. Het maakte dat er de laatste twintig minuten, en vooral bij de bisnummers, voldoende warmte ontstond voor een applaus. Opvallend was dat het aanzwol telkens de muzikanten een stap voorwaarts zetten en een buiging maakten. En zij lachten! Werkelijk, zij lachten. Terwijl de mond van John Malkovich – verbazing! – toch een vrolijke trek kreeg. Al was het, als je goed keek – en uw verslaggever keek goed – een geforceerde trek… die de richting uitging van een lach. Maar om die positie te bereiken was, helaas, het applaus te kort.

De staf van GENT FESTIVAL van Vlaanderen moet nu niet denken dat ze met dit programma een miskoop heeft gedaan. Mogelijks had mister John een baaldag. En een kritiek als deze is hooguit een beschouwing. Daar kruip je toch niet mee de scène op.

John Malkovich in The Music Critic
Geschreven en geproduceerd door Aleksey Igudesman.
www.gentfestival.be

Dmitri Dmitrijevitsj Sjostakovitsj

Zeven keer Rusland

John Malkovich was here