De kiezer heeft de kaarten geschud. Dit vreselijke cliché, dat op zich al een bevestiging is van de onmacht van de burger tegenover de particratie, dook deze dagen weer overal op. Inderdaad heeft hij de kaarten geschud, als een kind dat eens mag ‘schaffelen’, maar het spelen is voorbehouden aan de grote mensen, zijnde de politici die hun verantwoordelijkheid gaan opnemen. Lees: de taart, gebakken op 26 mei, moeten verdelen en met elkaar deals moeten sluiten rond postjes. Maar toch eerst even dat VB-varkentje wassen.

Een aantal Vlaams-Belangers uit de prehistorie dat zich politiek al afgeschreven waande, genre Filip De Man, vallen nu onverwachts toch nog in de prijzen en zullen vast weer mogen roepen van waar ze volgens iedereen behalve het VB zelf thuis horen: de oppositiebanken. Tot daar geen probleem, een aangename en rustige tas koffie met de koning, Tom Van Grieken die Bart De Wever tracteert op een Paljas-biertje, en dan is het uit. Voor de Vlaamse mainstream media echter, die van het culpabiliseren van de ‘genetisch voorbestemde racistische Vlaming’ hun hoofdmissie hadden gemaakt, stelt zich vooral een kwestie hoe ze dit tactisch gaan aanpakken. Te beginnen met de vraag: wie verdomme is die VB-kiezer? Van zondebok tot verloren schaap: ja, hij loopt ook in uw straat, zit ook naast u op de tram.

Symptoombestrijding

Bart Sturtewagen (DS) kon het in zijn editoriaal van maandagmorgen niet laten om de foutstemmers een sneer te geven onder de hoofding ‘Vlaanderen is welvarender dan ooit, maar de Vlaming is boos en bang’, daarmee duidend op de verzuurde mestkevers uit La Flandre Profonde waar niets mee aan te vangen is. In diezelfde krant mocht ook de gekleurde beroepsquerulante Dallila Hermans vandaag uithalen dat ze ‘het had zien aankomen’ en dat de Vlaming te gronde politiek onbekwaam is. Een klassieke reflex van arrogante politieke correctheid, enigszins nageëchood door Bart Eeckhout in De Morgen, die zowaar morele argumenten naar voor bracht om het cordon vooral niét te breken.

Maar de rest van de pers, en merkwaardigerwijze vooral de VRT, stelde zich gematigder op en trok de jungle in op zoek naar het ‘waarom’ van die zwartbruine stem. Gisteren, dinsdagmorgen, op Radio 1 mochten ze van 9 tot 10 bellen en mailen om hun hart uit te storten. Het bleek, zoals ik maandagmorgen in mijn reflectie ‘De val van Icarus’ al had gesteld, om een breed en complex protestfenomeen te gaan tegen het Belgische malgoverno en de politique politicienne waaraan ook de N-VA zich schuldig had gemaakt. En minder om een opstoot van klassiek Vlaams-nationalisme zoals romantici als Bart Maddens zich dat voorstelden.

De toon echter waarmee die VB-kiezers werden bejegend, duidde op een gevoel alsof er zich zondag iets abnormaals had voorgedaan, een anomalie in het democratisch spel, iets dat moet ‘rechtgezet’ worden zoals men een kind naar de psycholoog stuurt. Dus vooral niet met de beschuldigende vinger, maar behoedzaam sluipend rond een fenomeen dat nog moet in kaart worden gebracht alvorens men het kan neutraliseren. Wel te verstaan: de Vlaamse politiek genezen van dit soort uitschuivers, niet van datgene wat de aanleiding vormde. Symptoombestrijding dus.

Wezenlijk beschouwt men de VB-kiezer nog altijd als een onberekenbaar, irrationeel wezen, waarvan ‘het signaal moet gelezen worden’. Een taak die, u begrijpt, weer toekomt aan de kwaliteitskranten en de VRT. Na de eerste verslagenheid volgt dus de expeditie in dat rare land vol rare wezens, op zoek naar het hoe en waarom van de bruine stem.

Reinigingsritueel

Niemand die dat fenomeen beter illustreert dan humorist Stijn Van der Stockt alias ‘antropoloog’ Sir Alistair die in de vooravond op TV1 met zijn verrekijker speurde naar specimen van de Homo Flandriens. De Vlaming met gekke gewoontes die raar in mekaar zit, en die met omzichtigheid moet benaderd worden. Deze parodie op de ontdekkingsreiziger kwam merkwaardig dicht in de buurt van de huidige VRT-benadering van de bruine foutstemmer. Discrete observaties, sociologische verklaringen, getuigenissen, eerder dan een echte politieke analyse. We zitten dus in het stadium van de natuurdocumentaire. De observaties moeten op de duur een geheel vormen dat als materiaal kan dienen voor een herstel van de beschadigde mainstream en het status-quo, eerder dan een fundamentele verandering waar het establishment noch de media bij gebaat zijn. 26 mei zal dan op de duur de geschiedenis ingaan als een accident de parcours, een uitschuiver van de democratie, eerder dan een echte uiting ervan. Inderdaad, een ‘zwarte zondag’.

Het gaat dus in se om een reinigingsritueel. De media zullen observeren en de politieke vis verdrinken in sociologisch geleuter over de ‘bange, boze blanke man’. De politieke wereld zal zich van de klap herstellen na een rondje zelftherapie en veel gepalaver, beslecht via diezelfde media in talkshows en opiniestukken allerhande. Uiteraard zal het bestuurlijk cordon finaal niét gebroken worden. Op Vlaams vlak is het niet nodig. Gwendolyn Rutten, John Crombez en Wouter Beke maakten het Bart De Wever bijzonder comfortabel met hun njet. Op federaal vlak is er een absoluut veto vanwege de Franstaligen, het hof, én weerom de Vlaamse trado’s plus Groen. Dus zal er op een of andere manier wel een regering in elkaar gebricoleerd worden, vermoedelijk op de as N-VA-PS, ‘omdat de kiezer de kaarten nu eenmaal zo geschud heeft’.

De N-VA-piste van het confederalisme behoort daarbij vermoedelijk tot het spelletje blufpoker om de Franstaligen te chanteren en te doen instemmen met een premier die Jan Jambon zal heten. Weer met de redenering dat financiën en economie topprioriteiten zijn, en met wat vage beloften over een minimumpensioen. Zo zit België gewoon in mekaar, en de VB-kiezer zal grommend terug in zijn hok kruipen met het gevoel dat hij/zij volgende keer toch maar beter een ‘nuttige stem’ uitbrengt.

Het spijt me voor alle rechtgeaarde flaminganten dat ik geen beter nieuws heb. We onderschatten altijd opnieuw de veerkracht van de NV België, met dank aan de Vlaamse lankmoedigheid. Zaterdag a.s. bokst onze Delfine Persoon in New-York voor de wereldtitel. Iets zegt me dat ze die ook gaat winnen. Alleen in de politiek gaan verliezers met de prijzen lopen.

Stijn Van der Stockt

De Vlaamse niet-canon

Homo Flandriens