Elk jaar Noord-Macedonië Dag van de Republiek, herdenking van de Macedonische Ilinden-opstand tegen het Turks-Osmaanse Rijk. Op 2 augustus 1903 (Feest van St. Elijah of Ilinden) brak in Krusjevo een opstand uit, onder de leuze ‘Sloboda ili smrt’, ‘vrijheid of dood’. Hij was voornamelijk tegen de moslimoverheersing gericht en werd door de Turken bloedig neergeslagen.

1994 Overlijden in Brasschaat van de Vlaamse romanschrijver en journalist Valère Depauw (82). Hij werd geboren in Ronse, maar woonde het grootse deel van zijn leven in de Kapelhoeve in Sint-Job-in-‘t-Goor, beschreven in zijn autobiografisch werk Kapelhoeve, laatste haven (1962). Die laatste haven wordt nu nog bewoond door zijn zoon Ben Depauw.

Valère Depauw (1912-1994)

Als bezitter van een auto, wordt Valère Depauw chauffeur van Flor Grammens bij diens talrijke acties op de taalgrens in de jaren 1930. Zijn De dood met de kogel (1950) is de meest bekende repressieroman in Vlaanderen. Hij beschrijft het engagement, het schertsproces en de terechtstelling van de Ronsense burgemeester Leo Vindevogel, de enige Belgische volksvertegenwoordiger die na 1945 werd geëxecuteerd.

Andere werken van hem beschrijven onder meer de strijd van nationale minderheden in Europa, zoals de Bretoenen (Breiz atao, 1964) en de Basken (Opdracht in Guernica, 1965), waarvoor hij zich actief inzet. Van 1955 tot 1969 was Depauw hoofdredacteur van de Vlaamse editie van het weekblad Panorama.

1976 Overlijden in Los Angeles van Fritz Lang (85), Oostenrijks/Duits/Amerikaans filmregisseur, geboren en getogen in Wenen. Hij is de zoon van een Weense stadsbouwmeester en trouwt in 1921 met de Duitse actrice en romanschrijfster Thea von Harbou. Van toen af schrijft Lang al zijn scenario’s in samenwerking met haar.

Hij verwerft ook de Duitse nationaliteit. Maar het huwelijk houdt geen stand en wordt in 1933 ontbonden. Hij slaat het aanbod van Goebbels af om het hoofd te worden van de Duitse filmindustrie, vestigt zich even in Parijs en in 1934 in Hollywood. Hij verkrijgt het Amerikaanse staatsburgerschap in 1939 en keert in 1956 terug naar Duitsland.

Filmmaker Fritz Lang (1890 – 1976)

Vele van zijn films zijn bekend gebleven of zelfs wereldberoemd geworden. Zo Dr. Mabuse, der Spieler (1922), Die Nibelungen (1924), Metropolis (1927), M (1931), The Woman in the Window (1944), Human desire (1954), Moonfleet (1955), While the city sleeps (1956), The thousand eyes of dr. Mabuse (1960).

1964 De Verenigde Staten zien in een schietincident in de golf van Tonkin aanleiding zich openlijk te mengen in de Vietnamoorlog.

1963 Na een regeringscrisis wordt de belangrijkste taalwet voor overheidsdiensten en privébedrijven goedgekeurd. Die maakt een einde aan de administratieve ‘tegemoetkomingen’ van vele besturen in Vlaanderen tegenover Franstaligen. Een Nederlandstalig diploma is vanaf nu vereist voor elke benoeming in een overheidsdienst in het Vlaamse land.

In nationale uitvoeringsdiensten, zoals de luchthaven van Zaventem, wordt de streektaal ook de voertaal. Niet alleen parastatalen, zoals Sabena, worden aan de taalwet onderworpen, maar ook de privébedrijven. In de centrale administraties worden taalkaders ingevoerd, topfuncties moesten gelijk worden verdeeld tussen Frans- en Nederlandstaligen.

1940 Geboorte in Veurne van Will Tura, artiestennaam van de Vlaams zanger en componist Arthur Blanckaert. Bekend zijn nog altijd zijn Eenzaam zonder jou, Draai 797204, Twee verliefde ogen, Helena, Ware liefde, Voorbij, Mooi, ’t leven is mooi en De mooiste droom (met The London Philharmonic Orchestra).

Maarschalk Paul von Hindenburg (1847-1934)

1934 Overlijden op het landgoed Neudeck (Oost-Pruisen) van maarschalk Paul von Hindenburg (86), Duitse veldheer en Rijkspresident. Hij was in 1925 direct door het Duitse volk verkozen tot Rijkspresident van Duitsland en werd in 1932 herkozen met 49% van de stemmen (tegenover 30% voor Adolf Hitler). In 1933 benoemde hij Hitler tot Rijkskanselier. Zijn begrafenis heeft plaats in het memoriaal van Tannenberg, waar hij in 1914 het Russische leger versloeg.

1922 Overlijden in Baddeck Bay (Canada) va de Schots-Amerikaanse uitvinder Alexander Graham Bell (75). Hoewel hij vaak wordt genoemd als uitvinder van de telefoon is het de Italiaan Antonio Meucci (1808-1889) die deze eer toekomt. Wel kreeg Bell in 1876 een patent op een eigen versie van de telefoon, en richtte hij in 1877 de Bell Telephone Company op. Bell pionierde ook met geluidsplaten. Naar hem is de logaritmische eenheid ‘decibel’ genoemd.

Alexander Graham Bell (1847-1922)

1866 Geboorte in Hasselt van Adrien de Gerlache de Gomery, marineofficier en ontdekkingsreiziger. Zijn team was het eerste dat overwinterde op de Zuidpool.

1858 Geboorte in Arolsen (Hessen) van koningin Emma, het eerste vrouwelijke staatshoofd van Nederland. Ze werd geboren als Adelheid Emma Wilhelmina Theresia, dochter van vorst Georg van Waldeck-Pyrmont en prinses Helena van Nassau. Ze was de tweede echtgenote van koning Willem III (1817-90) en de moeder van de latere koningin Wilhelmina (1880-1962). Ze was koningin-regentes van 1890-1898 en werd ‘koningin-moeder’ genoemd. Ze overlijdt in 1934 aan longontsteking.

1831 De Tiendaagse Veldtocht van het Nederlandse leger in België waarmee koning Willem I de afscheiding van België wilde ongedaan maken en de eenheid van de Nederlanden herstellen. Daarop valt het Franse Armée du Nord België binnen en de Nederlanders sluiten een wapenstilstand, uit vrees voor een uitdeinend conflict. Naar de bevelhebber van de Franse troepen, maarschalk Gérard, werd in Antwerpen een straat genoemd.

1631 Overlijden in Frankfurt am Main van de Nederlands-Duitse bankier Johann von Bodeck. Hij werd in Antwerpen geboren op 6 september 1555, loopt school in Leiden en Nürnberg en trouwt in 1583, weer in Antwerpen, met Maria Borman, dochter van de vooraanstaande Antwerpse koopman Arnold Borman.

Met zijn schoonmoeder zet hij het succesrijke wisselkantoor van zijn schoonvader verder, maar een goed jaar later verlaat hij Antwerpen bij het begin van het Spaanse beleg. Na een dramatische vlucht per schip kan hij Zeeland bereiken en van daar Lübeck. Hij vestigt zich einde 1585 in Frankfurt waar hij met zijn schoonbroer Hans Scholier een bank opricht die weldra een Europese dimensie krijgt. Hij wordt ook medeoprichter van de Frankfurter Beurs.

Koningin Emma (1858-1934)

Zijn bank, waarin ook vele Nederlandse zakenlui deel in hebben die meestal verwanten van Johann von Bodeck zijn, beheerst in de eerste decennia van de zeventiende eeuw het volledige wisselverkeer tussen Antwerpen, Frankfurt, Hamburg, Amsterdam en Venetië. In zijn buitenkantoren werken vooral Antwerpenaren, zoals Gilles de Greve en Hans ’t Kindt in Hamburg, Jaspar Quinget in Amsterdam en Petrus Haeck in Middelburg.

Von Bodeck investeert zijn enorm vermogen voornamelijk in vastgoed. In Antwerpen bezat hij meerdere grote burgerhuizen. In 1630 bedraagt het vermogen van het echtpaar meer dan een miljoen gulden. Daardoor is hij ook bekend gebleven als de eerste Frankfurter miljonair.

1492 Ferdinand en Isabella van Spanje, de Katholieke Vorsten – titel die ze van de paus kregen – zetten alle Joden het land uit.

Thea von Harbou

5 december. Net binnen: Inquisitie start heksenjacht

2 augustus. Net binnen: eindelijk een taalwet voor de overheidsdiensten