Op 5 mei 2016 trekken de Britten naar de stembus voor lokale en regionale verkiezingen.

Schotland: ‘Op ons kunt ge rekenen’

De linkse Scottish National Party (SNP) weet dat ze zal winnen op 5 mei. De vraag is hoe groot haar volstrekte meerderheid wordt en welke partij de kleine tweede wordt: de op apengapen liggende socialisten of de terugvechtende Conservatieven met hun atypische partijleider Ruth Davidson – ze komt uit de lagere sociale klasse en is lesbienne.

Voor het eerst sinds 1999 is er een strijdpunt opvallend afwezig in het verkiezingsprogramma van de Schotse nationalisten: de belofte van een onafhankelijkheidsreferendum. De topvrouw Nicola Sturgeon stelde haar achterban gerust. Indien de politieke situatie deze zomer wijzigt – lees: afhankelijk van het resultaat van het Brexit-referendum in juni – zal de SNP campagne voeren om de Schot van de onafhankelijkheid te overtuigen. Wanneer blijkt dat een meerderheid zich daar achter schaart, dán zal de SNP een nieuw referendum bepleiten. Daarvoor wil de partij haar tijd nemen. Tot wellicht in 2021, tegen de volgende verkiezingen, gaat de onafhankelijkheid de koelkast in.

De partij wil de kiezer er vooral van overtuigen om de SNP van een overweldigende meerderheid in het Schotse parlement te verzekeren. Opvallend is dat de nationalisten niet beschaamd zijn om een oude verkiezingsslogan van Margaret Thatcher – zowat de baarlijke duivel voor de Schotten – te gebruiken. De partij wil de verandering die het in 2011 bracht, verankeren en focust op werkgelegenheid en de sociale zekerheid. De Schotse nationalisten doen alvast met hun strategieën in Vlaamse oren verschillende belletjes rinkelen.

Wales in de schaduw van Londen

In Wales wordt de regionale kiesstrijd, die aanvankelijk draaide rond de betaalbaarheid van de gezondheidszorg, overschaduwd door de lijdende staalindustrie. Het Chinese bedrijf Tata zet één van de grootste staalfabrieken – in Port Talbot – van het land te koop en dreigt zelfs met een eventuele sluiting. Meer dan 4000 banen worden bedreigd. De Welshe regering, een coalitie van socialisten en nationalisten (Plaid Cymru), kibbelen met de conservatieve Britse regering over de toekomst van het bedrijf. Over één ding is het men echter allemaal eens: Port Talbot moet gered worden, alleen is de vraag hoe.

Labour blijft er zoals steeds de grootste partij, maar zou op zwaar verlies staan. De Conservatives, de klassieke tweede, krijgen ook – minder zwaar dan Labour – klappen. Plaid Cymru gaat er dan weer lichtjes op vooruit en zou zelfs de tweede partij van Wales kunnen worden. Opvallend in de peilingen is de sterke opkomst van de UK Independence Party van Nigel Farage. UKIP heeft op dit moment geen enkel zitje in de Welsh Assembly, maar zou er vijf tot tien kunnen winnen. Het Europadebat duwt Welshe thema’s immers weg van de aandacht. Plaid Cymru wil alvast een referendum naar Schots voorbeeld, zij het braver. De nationalisten willen de Welshmen de vraag voorleggen of hun parlement al dan niet meer bevoegdheden moet krijgen.

Conservatieven tegen iets minder conservatieven

In Noord-Ierland draait de campagne vooral rond de ethische thema’s van de versoepeling van de abortuswetgeving en het toelaten van het homohuwelijk. Ondanks groeiende druk van allerlei organisaties om de strenge abortuswetten te versoepelen, zijn geen van de vijf grotere partijen dit van plan. Noord-Ierland is het laatste deel van de Britse eilanden waar holebi’s niet kunnen trouwen. De linkse partijen, samen in de minderheid, willen het holebihuwelijk toestaan. De grootste conservatieve partij is tegen en de kleinere conservatieve partij wil zijn parlementsleden vrij laten in hun stemkeuze.

De unionisten blijven samen de grootste groep van de politieke partijen. De links-conservatieve DUP (Democratic Unionist Party) blijft allicht domineren en ziet het linkse en katholieke Sinn Féin als grootste uitdager wel naderen. De UUP (Ulster Unionist Party, zeg maar de Noord-Ierse Tories) blijft de derde partij volgens de peilingen, nochtans hoopt die ooit terug te keren naar de poleposition in Stormont, het parlement in Belfast. De voorbije dagen kwam de partijleider van Sinn Féin in het oog van een politieke storm nadat hij het woord ‘nigger’ gebruikte in een tweet. Of deze negatieve berichtgeving zal weerslag hebben op het verkiezingsresultaat is af te wachten.

Londense verkiezing in het teken van afkomst en huizen

In Londen kondigt er zich een wissel van de wacht aan. De populaire burgemeester Boris Johnson is er niet langer de conservatieve kandidaat. Hij ambieert hogere functies. Labour hoopt nu de stad, waar het historisch sterk staat, terug binnen te halen. Zac Goldsmith heeft als grijze en rijke muis de moeilijke taak om Boris’ zitje over te nemen voor de Tories. Maar Goldsmith slaat niet echt aan, hoewel hij in de laatste peilingen nadert op de socialistische favoriet, Sadiq Khan.

Labours campagne kwam in de modder te zitten door te herhaalde aantijgingen van antisemitisme waarbij ook de vorige Labour burgemeester Ken Livingstone meer dan gewoon betrokken werd. Goldsmith beschuldigt Khan in een paginagroot artikel in The Daily Mail ook banden te hebben met moslim-extremisten. Khan was immers de grote promotor van Jeremy Corbyn in diens race naar het voorzitterschap van de partij. Corbyn stak zijn sympathie voor Hamas en Hezbollah nooit echt onder stoelen en banken. De Tory kandidaat legt nu die link naar Khan, van Pakistaanse origine, en hoopt zo onder meer de vele Indische kiezers naar hem te lokken. Dat men een fatwa uitsprak over Sadiq Khan, omdat hij het homohuwelijk steunt, verliest Goldsmith liever uit het oog.

Hét verkiezingsthema voor de Londenaars is betaalbaar wonen in de eigen stad. De huis- en huurprijzen swingen immers de pan uit en drijven de gewone middenklasse het centrum van de stad uit. Hoewel de meer dan waarschijnlijke lage opkomst van de kiezers eerder in het voordeel speelt van de Conservatives is Sadiq Khan de grote kanshebber om de nieuwe burgemeester van Londen te worden. De andere partijen spelen een marginale rol in de campagne.

Nationaal belang van het lokale

De resultaten van deze lokale en regionale verkiezingen zijn belangrijk voor de krachtsverhoudingen binnen de grootste oppositiepartij van koninkrijk, Labour. Indien de partij ernstig verliest, dan komt het voorzittersschap van Jeremy Corbyn andermaal zwaar onder druk te staan. Voor de Conservatives is het van belang om stand te houden opdat de nationale regering geen gezichtsverlies lijdt. Voor de eurosceptici van Nigel Farage kunnen deze verkiezingen een verrijzenis betekenen na het tegenvallende resultaat van mei 2015. Opvallend blijft dat de Liberal Democats, ooit de eeuwige derde partij in het land, volledig uit de aandacht blijven.

Sowieso blijven, behalve in Wales, de strijdpunten van het Lagerhuis in Westminster onbelangrijk voor de regionale politieke campagnes in de deelstaten van het VK. Het dominante Engeland heeft geen eigen regionale verkiezingen.

Foto: (c) Reporters

Zac Goldsmith

De ambitie van Boris Johnson

Onafhankelijkheid, staal, conservatisme en huizen