Philippe Van Parijs: het ligt er wat dik bovenop

Al meerdere jaren wil professor Philippe Van Parijs zich graag als lofzanger van het belgicanisme voordoen. In zijn recentste boek «Belgium – Une utopie pour notre temps» legt hij ons uit dat er voor dit kleine plekje op de planeet mogelijk een andere toekomst is weggelegd, die veel bezielender kan zijn dan de dystopie van de ontwrichting.
Hij stelt dan een België voor dat in vier gewesten is opgedeeld (Vlaams, Waals, Brussels, Duits), en een van de bindtekens zou het gebruik van het Engels zijn.

In april 2011 was Philippe Van Parijs op het colloquium «L’Après-Belgique» dat op initiatief van professor Jules Gazon was georganiseerd door de Cercle Condorcet van Luik. Ik heb hem toen publiek de vraag gesteld: ‘Is volgens u Vlaanderen een natie?’. Hij antwoordde bevestigend.
Philippe Van Parijs kan er dus bezwaarlijk onwetend van zijn dat het bestaan zelf van een Vlaamse natie de verderzetting van het Belgische avontuur onherstelbare schade berokkent. Zoals François Perin eens zei: Er is in dit kleine land geen plaats voor twee naties, de Belgische – maar heeft die ooit echt bestaan? – en de Vlaamse.

Iedere natie heeft het in zich om een Staat te worden. Artikel één van de N-VA-statuten kondigt de komst van die onafhankelijke Vlaamse Staat trouwens aan, en van die soevereine Vlaamse Republiek. Maar voorzitter Bart De Wever wil dat niet op een brutale, revolutionaire manier aanpakken. Hij staat voor een volgehouden, evolutieve koers. Vandaar zijn voornemen om eerst de tussenstap van het confederalisme te nemen: een centraal niveau dat tot de meest eenvoudige vorm beperkt blijft, met twee staten – Vlaanderen en Wallonië – waartussen, los van zijn taal of afkomst, elke Brusselaar vrij mag kiezen inzake gemeenschapsmateries: personenbelasting, sociale zekerheid en ziekteverzekering, immigratie en integratie. We begrijpen de bedoeling goed: inspelen op de materialistische kant van de Brusselaars door hen te verleiden met financieel aanlokkelijke voorstellen. De doelstelling is duidelijk: Wallonië losweken van Brussel en de Vlaamse greep op de stad versterken.

Een verdoken Vlaams agenda?

Zonder het openlijk te zeggen gaat Philippe Van Parijs op dezelfde manier te werk: zonder nog enige organische band gaan het Waalse en Brusselse Gewest huns weegs. Gedaan met de Franse Gemeenschap! En hierbij mag hij rekenen op de steun van de Waalse ultra-regionalisten, dat weet hij.
En wat betreft de toevlucht tot het Engels: dat is niets minder dan een middel om Brussel te ‘ontfransen’ en daardoor rijp te maken om door Vlaanderen te worden gebeurd.

Philippe Van Parijs analyseert het rattachisme, en met name met het integratie-autonomie-project dat de hoge Franse ambtenaar Jacques Lenain voorstaat, drijft hij de spot: Zich van een land losmaken, terwijl men aan alle wetgeving ervan onderhevig is (…) om zich aan te sluiten bij een ander land: dat werkt direct en diepgaand in op de materiële toestand van heel de betrokken bevolking. Vergeleken daarbij is de Brexit kinderspel.

Van Parijs spreekt van ‘annexatie’ en zijn toon is ironisch: Frankrijk zou zijn jakobijnse reflexen kunnen beteugelen en aan Wallonië (…) een vorm van autonomie verlenen, waardoor het op kosten van Frankrijk enkele licht exotische instellingen zou kunnen behouden, tot zelfs – wie zal het zeggen? – betoelaagde katholieke universiteiten?

Jacques Lenain heeft nochtans duidelijk uitgelegd hoe het in zijn werk zou gaan. De dag dat het voor iedereen duidelijk zal zijn dat de Belgische rapen gaar zijn, zullen de Waalse en Brusselse autoriteiten – na andere opties als onrealistisch en financieel onhoudbaar terzijde te hebben geschoven – met Parijs onderhandelen over een integratieschema, gebaseerd op een statuut met brede autonomie.

Voor de Franse constitutionalist Didier Maus, daarover ondervraagd door Jacques Lenain, zou het binnen de Franse Grondwet perfect mogelijk zijn om een speciaal hoofdstuk voor Wallonië te schrijven: Het zou volstrekt haalbaar zijn om, tenminste wat de essentie betreft, (…) het Belgische arbeidsrecht in stand te houden, het sociaal zekerheidsrecht en bepaalde aanverwante rechten, delen van het fiscaal recht, ondernemingsrecht, handelsrecht enzovoort. Het Waalse gewest, en ook het Brusselse als die vraag gesteld wordt, zouden de bevoegdheden bewaren die ze nu hebben, zoals het onderwijssysteem met inbegrip van het hoger onderwijs.

Dat staat ver van de jakobijnse strekking! Detail: mijnheer Van Parijs lijkt niet te weten dat de Franse staat de katholieke scholen, colleges en lycea gul betoelaagt, evenals bijkomend de zeven katholieke hogere instellingen.

Annexatie? Niets zal verplicht zijn. Als de betrokken partijen akkoord gaan over een project, dan zal dat voorgelegd worden in een referendum, in Frankrijk zowel als in Wallonië en Brussel.

Realistisch?

De peilingen mogen dan aantonen dat maar een klein deel van de Walen en Brusselaars gewonnen is voor aansluiting, Jacques Lenain zegt ervan overtuigd te zijn dat het helemaal anders zal lopen de dag dat de ‘klif’ in het zicht komt. Voor met name de Brusselaars, als zij de Vlaamse strop rond hun hals voelen aanspannen.
Eens de bevolking deze integratie-autonomie zal hebben aanvaard, komt het Frankrijk toe om met Vlaanderen over de modaliteiten van de verdeling te onderhandelen (verdeling van de Belgische schuld, Brussel uit zijn carcan bevrijden enzovoort).

Een Frankrijk dat al duizend jaar soeverein is, tegenover een pasgeboren Vlaamse staat die tien keer kleiner is, en verantwoordelijk wordt geacht voor de splitsing… wat de krachtsverhoudingen betreft staan we veraf van de Brexit!

En ten slotte gaat Philippe Van Parijs de mist in als hij het heeft over het financiële luik. Vandaag kost het dode gewicht van Wallonië elk jaar zowat zeven miljard aan Vlaanderen.* Maar de instandhouding van het Belgische kader gaat ook uit van een geleidelijke uitdoving van deze transfers, terwijl het Franse verband de Walen en Brusselaars altijd het behoud zal verzekeren van openbare diensten en sociale voorzieningen die globaal genomen evenwaardig zijn aan die van de Republiek.

Zeker, dat zal een financiële weerslag hebben, maar niets dat Bercy** zorgen zou baren: het zal minder duur uitvallen dan de opheffing van de verblijfstaks. En in termen van economische kracht is Frankrijk negen keer sterker dan Vlaanderen!

In feite biedt deze integratie-autonomie een oplossing voor alle obstakels die Philippe Van Parijs opwerpt. Dat is ook de reden waarom hij deze bestrijdt. Die reflex is meer Vlaams dan Belgisch…
__________________
* Het laagste cijfer dat er te vinden is. Er bestaan studies die het dubbele en meer berekend hebben.
** Het Franse Ministerie van Financiën.

vertaling en noten Marc Vanfraechem

(stuk verschenen in La Libre Belgique)