Politieke islam groeit in Midden-Oosten en Noord-Afrika

De zogenaamde politieke islam blijkt de wind in de zeilen te hebben in de MENA-regio (Middle East and North Africa – het Midden-Oosten en Noord-Afrika). Ook al is de term politieke islam voor discussie vatbaar, we gebruiken die toch in dit artikel omdat die doorheen een recente analyse van de Arab Barometer loopt die we hier bespreken.

Uitschieters: Soedan en Jemen

Afgelopen vijf jaar is de religiositeit gestegen in de MENA-regio, en zien veel mensen er graag een grotere rol voor de islam in de politiek. Het fenomeen doet zich voor in alle leeftijdscategorieën, maar het meest bij jongeren. Het is de eerste keer dat men een zo sterke revival ziet sedert de Arabische Lente van 2011.

Bij een vorige enquête in 2012-2014 was er in geen enkel ondervraagd land een meerderheid te vinden om de clerus een grotere rol te doen spelen in het beleid. Enkel Soedan (47 procent) en Jemen (48 procent) scoorden opmerkelijk hoog. In 2018-2019 was er enkel in Soedan een meerderheid te vinden voor islam in de politiek. Voor de rest waren er in 2018-2019 weinig verschillen te vinden met de resultaten van 2012-2014. Behalve in Marokko, waar de steun voor de politieke islam daalde met 11 procent, en Libanon, waar hij daalde met 10 procent.

Vandaag heeft de politieke islam minder in de pap te brokken dan in 2011 en de jaren daarop. De moslimbroeders zijn niet meer aan de macht in Egypte, het Tunesische Ennahda is nog maar een schaduw van wat het ooit was. En in Marokko verloor de PJD heel veel stemmen bij de laatste verkiezingen. In Libanon en de Gazastrook (Palestina) is de stroming dan weer heel sterk.

Meerderheden voor politieke invloed islam

Wat betreft de enquête van 2021-2022, zien we dat in minstens vijf van de tien ondervraagde landen een meerderheid vindt dat de islamitische clerus een grotere invloed moet krijgen in het beleid. Concreet komen we aan 77 procent in Mauritanië, 62 procent in Soedan, 57 procent in Libië en 54 procent in Irak. Aan de andere kant zien we dan Tunesië met ‘nauwelijks’ 23 procent, Libanon 22 procent en Egypte 20 procent. In vergelijking met de enquête van 2018-2019 zien we de grootste stijgingen in Libië (27 procent), Jordanië (15 procent), Marokko (14 procent), Soedan (10 procent), Palestina (7 procent) en Irak (6 procent).

De steun voor de politieke islam bij jongeren steeg het meest in Libië (22 procent), Marokko (20 procent), Jordanië (19 procent), Soedan (10 procent), Palestina (8 procent) en Egypte (6 procent). De categorie 30 jaar en ouder geeft ons de volgende cijfers: Libië (+32 procent), Marokko (+24 procent), Jordanië (+14 procent), Irak (+11 procent), Soedan (+9 procent) en Palestina (+7 procent).

De enquête gaat niet in op de oorzaken van deze stijgingen.