Populariteit Nederlands koningshuis op een dieptepunt?

In 2021 is de totale jaarlijkse uitkering voor leden van het Nederlands Koninklijk Huis met € 371.000 gestegen. Dit jaar bedraagt het totaalbedrag € 8.874.000. Momenteel wordt het door de Nederlandse belastingbetaler gefinancierde bedrag opgedeeld tussen drie leden van het Koninklijk Huis: Koning Willem-Alexander, Koningin Máxima en Prinses Beatrix. Vanaf 7 december 2021 zal ook Catharina-Amalia een grondwettelijke uitkering ontvangen. De Prinses van Oranje zal het dit jaar nog met € 107.000 als inkomen moeten doen, omdat ze pas op 7 december de volwassen leeftijd bereikt. Voor personele en materiële uitgaven zal ze voor de 24 dagen als 18-jarige in 2021 een bedrag van € 88.000 in ontvangst mogen nemen.

Vakanties in Griekenland

De nieuwe arbeidsomstandigheden die vorig jaar door overheidsmaatregelen ontstonden, kunnen de indexering van meer dan 4% nauwelijks rechtvaardigen. In tijden als deze is zelfs het tot vervelens toe handjes schudden en lintjes knippen niet meer nodig. Koninklijke werkbezoeken worden grotendeels digitaal en per telefoon gehouden. In verband met het voorkomen van drukte worden de sporadische visites ter plekke pas achteraf bekendgemaakt.

Toch leidden de coronamaatregelen niet alleen tot minder werkdruk en een overzichtelijke agenda. In oktober vorig jaar werden Willem-Alexander en Máxima gedwongen al na één dag terug te keren van vakantie in Griekenland. Er was commotie ontstaan op sociale media toen de reis bekend werd. Bovendien bleek dat premier Rutte op de hoogte was. ‘We zien de reacties van mensen op berichten in de media. En die zijn heftig, en die raken ons’, schreef het paar in een verklaring van de Rijksvoorlichtingendienst (RVD).

Dit berouw bleek uiteindelijk maar halfhartig. De twee oudste dochters, Catharina-Amalia en Alexia, vertrokken namelijk niet met de rest van de familie naar Nederland. Ze bleven daarentegen nog vier dagen langer in de koninklijke vakantievilla met privéhaven in het zonnige zuiden. Volgens premier Rutte was het terugkeren van de koning in het openbaar belang vanwege corona. Dat van de twee prinsessen was volgens de minister-president een privézaak.

Eerdere faux-pas

Al tijdens een eerdere vakantie afgelopen zomer kwamen Willem-Alexander en Máxima negatief in het nieuws. Op het Griekse eiland Milos hielden ze geen 1,5 meter afstand van een restauranteigenaar met wie ze op de foto gingen. ‘In de spontaniteit van het moment hebben we daar niet goed op gelet’, aldus het koningspaar. ’Dat hadden we natuurlijk wel moeten doen. Want ook op vakantie is naleven van coronaregels essentieel om het virus eronder te krijgen.’

Volgens een bericht van de NOS heeft de reputatie van Willem-Alexander en de zijnen door deze recente faux-pas te lijden gehad. ‘De koning heeft laten zien geen goed afgestelde maatschappelijke antenne te hebben. En premier Rutte lijkt weinig grip te hebben op de koning’, aldus NOS-verslaggever Kysia Hekster. In de zomer van 2020 kwam eveneens boven tafel dat de Nederlandse koning een speedboot ter waarde van ruim twee miljoen euro aanschafte.

Charmeoffensief

Om het tij te keren haalt de RVD nu alle middelen uit de kast om de sympathie van de bevolking weer terug te winnen. In deze nieuwe campagne spelen de charmante prinsessen, hun Argentijnse moeder en Duits-Nederlandse vader in de eerste plaats de rol van oppassende burgers die zich zeer wel bewust zijn van de risico’s die nonchalant gedrag tijdens de pandemie kan veroorzaken. Zo gaat de koninklijke familie niet zoals elk jaar tijdens de krokusvakantie naar het Oostenrijkse Lech. Daarmee volgen ze het advies van minister-president Rutte om tot eind maart geen vakanties in het buitenland te plannen. De Oranjes zouden trouwens ook niet welkom zijn. Oostenrijk stelt zijn skigebieden immers alleen voor de eigen inwoners open.

Maar ook Catharina-Amalia, de vanaf december 2021 uitkeringsgerechtigde prinses, wordt volgens uiteenlopende media gedwongen streng in het gareel te lopen. Op haar zeventiende verjaardag moest zij zich aan de coronaregels van maximaal drie gasten per dag houden. Om deze reden vierde ze haar feestje in alle bescheidenheid verspreid over de hele week. Eveneens werd eind februari bekend dat Willem-Alexander en Máxima hun drie dochters in verband met de avondklok streng hebben zouden hebben toegesproken. De prinsessen moeten elke avond ten laatste om kwart voor negen thuis zijn. Schertsend werd gesproken van een paleisarrest.

Nederlanders over de monarchie

In hoeverre deze maatregelen invloed hebben op de publieke opinie in het koningsgezinde Nederland blijft de vraag. In december publiceerde Ipsos in samenwerking met de NOS het tweede jaarlijkse onderzoek ‘Nederlanders over de monarchie in 2020’. Hieruit blijkt dat het vertrouwen in Willem-Alexander in 2020 flink is gedaald. In april had 76% nog veel of tamelijk veel vertrouwen in de koning. In december was dat nog maar 47%.

Ook de tevredenheid met het functioneren van de koning is gekelderd. Waar in april 67% van de ondervraagden nog zei (heel) tevreden te zijn over het functioneren van Willem-Alexander is dat in december nog maar 51%. De tevredenheid over het functioneren van koningin Máxima is gedaald van 83% in april tot 61% in december. Bij de vraag of Nederland een monarchie moet blijven of een republiek zou moeten worden sprak desondanks slechts 21% van de 1.050 ondervraagden zich uit voor de republiek.