N-VA heeft Vlaams Belang-kiezer opgegeven

In de laatste rechte lijn van deze campagne blikken we terug naar de campagne en vooruit naar de verkiezingen. Professor politicologie Bart Maddens vindt het een ‘makke campagne’. Al vraagt hij zich omiddellijk af of we de campagne niet te veel idealiseren. De verkiezingen van 2014 liggen vijf jaar achter ons, ‘misschien zijn we gewoon vergeten wat dat is een campagne en misschien eindigt die altijd met een anticlimax’.

Samenvallende verkiezingen

Maddens is geen fan van die vijf jaar als tussentijd tussen twee verkiezingen. Vanuit democratisch oogpunt is het negatief, de kiezer heeft minder inspraakpunten, daarnaast heeft het negatieve gevolgen voor de burgerschapseducatie van de jongeren. ‘Die leren over democratie maar moeten lang wachten eer ze ooit kunnen stemmen. De studenten die volgend jaar hun studies politieke wetenschappen starten, zullen tijdens hun opleiding nooit gaan stemmen. Volgende verkiezingen zijn in juni 2024. We staan voor een nooit geziene lange periode zonder verkiezingen. Een verkiezing moet iets routinematig zijn in een democratie. In Nederland waren er op 20 maart provinciale verkiezingen nu op 23 mei zijn er opnieuw Europese verkiezingen.’

We waren nochtans dicht bij vervroegde verkiezingen, na de val van de regering in december. Maddens rekent voor dat die verkiezingen dan op 10 februari zouden gevallen zijn. Maar dat zagen de partijen niet allemaal zitten. Een extra campagne kost de partijen extra geld. Maddens kent de financiële situatie van de partijen goed, hij schreef er een boek over. ‘Dat zou geen overweging mogen zijn omdat de partijen zwemmen in het geld.’ Maddens is streng voor de keuze om de regering in lopende zaken te laten voortwerken. ‘Het is een democratische imperatief dat er na de val van de regering ofwel een nieuwe regering komt of nieuwe verkiezingen. Nu was er een derde weg. Dat is onkies en ongrondwettelijk. Het is ongelofelijk dat men er zoveel voor over heeft om die verkiezingen te doen samenvallen.’

Die samenvallende verkiezingen kunnen niet op de goedkeuring rekenen van de Leuvense professor. ‘Alles is een ‘mengelmoes’ een ‘caleidoscopisch beeld’, in aparte verkiezingen is de campagne meer afgelijnd. Vooral voor de Europese verkiezingen is dat jammer. In de enkele jaren dat die Europese verkiezingen wel apart waren, in de jaren ’80, was er een echte Europese campagne, met debat. Dat is er nu niet. De EU is zodanig belangrijk dat ze een aparte verkiezing verdient. De lidstaten zouden moeten verplicht worden om de Europese verkiezingen apart te organiseren. Dat zou een enorme stap voorwaarts zijn, zowel voor de voorstanders en de tegenstanders.’

Partijen zijn als bedrijven

Maddens schreef in een column dat partijen geen principiële keuzes maken, maar werken volgens een bedrijfslogica van vraag en aanbod. Politieke partijen nemen dan standpunten in om verkiezingen te winnen, eerder dan ze principes verdedigen uit overtuiging. ‘Bij de N-VA zie je dat het product Vlaamse onafhankelijkheid niet verkoopt en vervangen wordt door een ander product, confederalisme. Als dat niet aanslaat dan wordt het vervangen door een rechts sociaaleconomisch programma en als dat slabakt dan wordt het veiligheid. N-VA is duidelijk geen aanbodpartij. Er is natuurlijk een bepaalde consistentie. De N-VA zal nooit een Belgicistische partij worden. Dat is omdat ze weten dat hun geloofwaardigheid anders wordt aangetast. Het is omwille van de marktlogica dat er een minimum consistentie is.’

‘Een goed voorbeeld is het rekeningrijden. Dat had de N-VA lang in de aanbieding, maar het bleek een toxisch product en is uit de rekken gehaald. Uiteindelijk volgen de partijen zo wel wat de burgers willen. Democratie is dat het volk beslist en dat de politieke partijen daar op een bepaalde manier moeten in meegaan.’

Betrouwbare N-VA

Kan dat verklaren waarom de N-VA zich zo gematigd opstelt in deze campagne? ‘We zien vandaag in de campagne een heel andere N-VA dan eind 2018 na de val van de regering. Ik betrap me erop dat ik vergeet dat de N-VA niet meer in de regering zit. Ze voeren campagne alsof ze in de regering zitten en aansturen op een voortzetting van het regeringsbeleid. Er wordt ook amper nog gesproken over ‘de marrakeshcoalitie”. Alsof die regeringscrisis nooit gebeurd is.’.

‘N-VA wil zich rehabiliteren als betrouwbare partij, nadat ze zich getoond had als een rebelse partij. N-VA richt zich in deze campagne opnieuw op het centrum alsof ze het hebben opgegeven om de stemmen van het Vlaams Belang te recupereren. Die marrakeshcrisis was er net om die stemmen terug te halen, na de overwinning van Vlaams Belang bij de lokale verkiezingen. Nu lijkt N-VA die strategie verlaten te hebben.’

Volgens de politicoloog wordt het klimaatthema uitvergroot in de media, hij vermoedt dat de grondstroom eerder beroerd wordt door veiligheid en identiteit. Vlaams Belang is de eigenaar van dat thema en zo zou het kunnen dat we op 26 mei opnieuw een zwarte zondag beleven.

Communautair

Bart Maddens neemt er ook een folder van de N-VA bij, waarin hij tevergeefs gezocht heeft naar het woord confederalisme. Wat wil de partij nu eigenlijk, vraagt hij zich af. N-VA zegt niet dat confederalisme nodig is en hun plan A is en als dat niet kan dat er een plan B is: rechts regeren.

Maar om de Franstaligen uit te roken is het beleid niet rechts genoeg. De echte neo-liberale agenda heeft N-VA niet kunnen realiseren volgens Maddens. ‘De rechtse accenten in het beleid ergeren de Franstaligen, maar niet in die mate dat ze er willen uitstappen. Als Zweeds met cdH zou verder gezet worden, zal het beleid zeker niet verrechtsen.’

En wat wordt het zondag? Maddens verwacht geen te grote verschuivingen. De PS is zodanig goed georganiseerd dat ze beter zal scoren dan werd aangenomen. In Vlaanderen zal Vlaams Belang goed zal scoren, Maddens heeft het gevoel dat de hype rond Groen wordt uitvergroot. Hij vindt dat de sp.a goed in de campagne zit, er zijn veel mensen bekommerd om hun zekerheid en het behoud van hun pensioen. Misschien zal sp.a beter scoren dan men tot nu toe gedacht heeft.

Beluister hier het hele gesprek tussen hoofdredacteur Pieter Bauwens en Professor Bart Maddens.

Productie David Geens en Dirk Laeremans
Beluister ook onze andere podcasts: