Othman El Hammouchi: ‘Persoonlijke vrijheden worden te veel beperkt’

Het belang van de democratie en de nood aan bescherming van die democratie: het is een voortdurend terugkerend debat. De laatste tijd staan racisme en het beschermen van minderheden weer bovenaan de agenda van de publieke opinie. Er wordt dan ook steeds gekeken naar hoe dit kadert binnen individuele vrijheden en democratie. Is er nood aan een zekere beperking op de democratie?

Othman El Hammouchi, Vlaams auteur en conservatief opiniemaker met Marokkaanse roots, meent van wel. In deze aflevering van Doorbraak Radio vertelt El Hammouchi waarom hij een beperking op de democratie nodig vindt. En waarom hij vindt dat onze individuele vrijheden door de staat te sterk beperkt worden.

De ontsporing van de democratie

Vandaag zien we in heel Europa een zuiver voorbeeld van de ontsporing van de democratie, veroorzaakt door structurele zwakheden in onze democratische organisatievorm, vindt El Hammouchi. ‘Over heel Europa scoren extreemrechtse partijen hoog tijdens verkiezingen. Dat doet terugdenken aan het interbellum.’

El Hammouchi ziet democratie als een meerduidige term. ‘Enerzijds wordt er verwezen naar het belang van de democratie om een regeringsdeelname van extreme partijen te verdedigen. Anderzijds wordt de term democratie ingeroepen om de deelname van extreme partijen juist te verhinderen.’ Democratie kan dus gedefinieerd worden als de volkssoevereiniteit en participatie. Maar het kan ook beschreven worden als een systeem van waarden en normen, gestoeld op vrijheid en gelijkheid, dat ten allen tijden beschermd moet worden.

Grenzen aan de democratie?

El Hammouchi spreekt over het ontstaan van een ‘democratisch dogma’ wanneer het gaat over de volkssoevereiniteit. Hij meent dat in de huidige maatschappij het idee leeft dat als een meerderheid van de bevolking iets wil, dat ook moet gebeuren. Onafhankelijk van de moraliteit van die wil van de bevolking. Dit dogma zorgt voor een sterke beperking op vrijheden die zich in de privésfeer bevinden.

Moeten er grenzen komen aan de democratie? El Hammouchi vindt van wel. Toch als de onbegrensde democratie individuele vrijheden begint te beperken. ‘Democratie moet onderworpen zijn aan de individuele vrijheden in plaats van omgekeerd.’

Drie noodzakelijke hervormingen

Om de democratie te begrenzen zijn er drie hervormingen nodig, volgens El Hammouchi. Ten eerste, een hervorming van het kiesstelsel naar Brits model. Het Engelse meerderheidsstelsel zorgt ervoor dat extreme partijen vaak toch geen zetel in het parlement behalen. Er is namelijk een relatieve meerderheid nodig in een kiesdistrict om de zetel te winnen. Daarnaast dwingt het andere partijen ertoe om meer rekening te houden met kiezers die tot een minderheid behoren. ‘Nationale minderheden kunnen in sommige kiesdistricten een meerderheid vormen en dus noodzakelijk zijn voor het behalen van een absolute meerderheid.’

Een tweede hervorming betreft het versterken van de rol van de Senaat, naar het model van het Britse Hogerhuis. ‘Het zou een goede zaak zijn indien een onverkozen Senaat de mogelijkheid heeft om wetgeving terug te sturen naar de Kamer en een drie-vijfde meerderheid te eisen.’

De laatste noodzakelijke hervorming voor een beperking op de democratie: het invoeren van een volwaardige rechterlijke macht. ‘De scheiding der machten is in België niet voldoende afgelijnd.‘ Daarnaast is het voor burgers vaak onduidelijk waar ze terecht kunnen, door de splitsing tussen het Grondwettelijk Hof en de Raad van State.

De afweging tussen vrijheid en gelijkheid

El Hammouchi is zich ervan bewust dat het gelijkheidsprincipe een groot belang heeft in onze huidige maatschappij. In die zin is het dus absoluut niet mogelijk om de democratie te beperken door het recht op stemmen aan banden te leggen voor sommige groepen.’‘Stemrecht bijvoorbeeld koppelen aan het behalen van een diploma of het hoog scoren op een stemtest is geen optie.’

Persoonlijk zou El Hammouchi wel zijn vrijheid verkiezen boven het recht op stemmen. Maar zeker niet iedereen denkt daar zo over. Het is daarom juist dus heel belangrijk dat de nodige hervormingen van de democratie er komen, vindt El Hammouchi.

De nood aan een sterkere vrijheidscultuur

De beste garantie op een sterke vrijheidscultuur, waar El Hammouchi veel belang aan hecht, is het hanteren van het schadebeginsel. Dit houdt in dat er enkel een beperking kan zijn op vrijheden indien dit derden schade berokkent. ‘Het verbod op het gebruiken van een zonnebank, waar nu over gesproken wordt, is in die zin dus niet rechtmatig.’ Mensen moeten zelf kunnen kiezen wat ze doen in hun privéleven, zolang ze anderen maar niet schaden.

Beluister ook onze andere podcasts: