De renaissance van Vasco

Goud en ijs is het 29ste album in de stripreeks Vasco. 29 stripboeken op veertig jaar is uiteraard weinig, maar ooit was Vasco een succesreeks. De laatste twintig jaar verloor de reeks echter veel van haar glans en aantrekkingskracht. Toch loont het de moeite om de reeks over de Italiaanse bankierszoon tijdens de vroege renaissance een nieuwe kans te geven. Het recentste album is een goede aanleiding.

Instant klassieker

De Franse striptekenaar Gilles Chaillet zette in 1979 met zijn held Vasco een instant klassieker in de markt. Het verhaal uit het weekblad Kuifje sloeg meteen aan als een nieuw geluid. De zwarte kaft viel op en waarom uitgeverij Le Lombard dit liet veranderen is een mysterie en een flater. Chaillet was toen vooral bekend als de tekenaar die de reeks Lefranc van Jacques Martin overnam en Martins scenario’s uitwerkte. Chaillet was geen supertalent als tekenaar zoals Juillard of Pleyers (die echter zelf geen fatsoenlijk scenario konden bedenken zoals Chaillet). Chaillet leverde degelijke werk af, maar grafisch niet beter dan bijvoorbeeld Robert en Bertrand van Studio Vandersteen.

Dat was in de jaren 1980 ook niet nodig. De honger naar nieuwe strips was heel groot en zelfs minderwaardige reeksen verkochten goed. Tot die laatste categorie behoorde Vasco echter nooit. Met Vasco koos Chaillet voor een historische strip in de stijl van Jacques Martin. Vasco was wel veel braver en preutser dan wat in die periode in Frankrijk verscheen in het stripblad Vécu van uitgeverij Glénat, dat zich specialiseerde in historische stripverhalen. Wat dat betreft leek Vasco een kuise Belgische strip zoals die in Kuifje verschenen.

Een groot deel van de lezers schakelde opgroeiend over op de volwassenere Franse historische stripverhalen. Die waren rauwer, gewelddadiger, schuwden seksualiteit en erotiek niet en waren gewoon in de mode. De kwaliteit van het tekenwerk steeg ook dankzij academische opleidingen tot stripauteur in Frankrijk. Vasco raakte dus vooral uit de mode. Later zou Chaillet nog twee andere reeksen opzetten: De laatste profetie en Vinci. Die beantwoorden wel aan die criteria van de moderne Franse stripverhalen voor volwassenen, maar werden dan weer geen succes in de Lage Landen.

Italiaanse renaissance

Met zijn voorliefde voor het vroegmoderne Italië en voor de Italiaanse renaissance koos Chaillet een onderwerp dat nog niet eindeloos in strips aan bod kwam. Al snel echter dook Vasco in de ganse oude wereld, van Byzantium tot Mongolië en Vlaanderen. De scenario’s ontwikkelden zich echter steeds merkwaardiger, de tekeningen werden slordiger en veel lezers haakten af na de puberteit. De klassieke avonturenstrip leek in de jaren 1990 ook zijn beste tijd te hebben gehad. Toch bleef Chaillet albums maken, desnoods met andere scenaristen.

In 2011 overleed Chaillet en in 2012 nam de Franse tekenaar Dominique Rousseau de reeks over van de overleden Gilles Chaillet. De twee werkten voordien reeds samen aan de reeks De Laatste Profetie waarvan Rousseau deel vijf tekende. Voor album 24 De kinderen van de Vesuvius uit 2012 lag het scenario van Chaillet nog klaar. Vanaf album 26 werkte de Franse tekenaar Dominique Rousseau naar scenario’s van de Franse schrijver Luc Révillon. De uitgeverij noemt dit albums ‘naar het œuvre van Gilles Chaillet‘. Zijn weduwe Chantal Chaillet houdt de vinger aan de pols.

Terugkerende personages

In dit 29ste avontuur vertrekt Vasco op missie naar Rusland. Het komt tot een laatste confrontatie met zijn beruchte broer, Lorenzo, en de liefde van zijn leven, de Byzantijnse prinses Sophia. Op die manier sluit het album aan bij de eerste drie delen in de reeks (vooral Goud en wapens en de De Byzantijnse). Sommige lezers zullen die terugkerende personages misschien appreciëren. Toch zouden de uitgever, de weduwe en de nieuwe auteurs misschien beter de te complexe en kunstmatige wendingen laten en er beter voor kiezen getrouw de setting, de sfeer en stijl van de oorspronkelijke reeks te volgen en voorts losstaande avonturenverhalen te produceren.

Bovendien is het Marco Polo-gehalte weer iets te groot. Dat mag niet verbazen; want een Italiaans-Amerikaanse tv-serie over Marco Polo inspireerde Chaillet in hoge mate. De miniserie Marco Polo van de Italiaanse televisiezender RAI uit 1982 leverde zelfs opvallend veel materiaal voor de reeks. Didier Convard met wie Chaillet ooit samenwerkte bracht in 2014 de stripreeks Marco Polo uit waarin toespelingen op Vasco zitten en waar de makers van dit album op hun beurt blijkbaar ook goed naar gekeken hebben. Intertekstualiteit in strips bestaat wel degelijk.

Lezenswaardig

Niettemin is dit album zeer lezenswaardig, zijn de tekeningen weer op niveau (alhoewel soms nogal houterig zoals ook Chaillet dikwijls houterig en ogenschijnlijk gehaast of overhaast kon tekenen). De reeks Vasco verdient een tweede jeugd en de kwaliteit van de meeste van de 29 albums is zeker bovengemiddeld.

Een aantal albums zijn klassiekers. Rousseau en Révillon leverden met Goud en ijs een album dat bij de beste van het afgelopen jaar hoort.