Het spook van Ingmar Bergman waart door de Munt
Fanny en Alexander in de opera
Titel | Fanny and Alexander |
---|---|
Regisseur | Ivo van Hove |
Locatie | De Koninklijke Muntschouwburg |
Speeldata | 01-12-2024 tot en met 19-12-2024 |
Meer info |
Ingmar Bergman kreeg ooit vier Oscars voor zijn familie-epos ‘Fanny och Alexander’. Zijn zoon stelde de Munt voor er een opera van te maken.
Op de persontmoeting voor de première van de opera Fanny and Alexander keken de journalisten verbaasd op toen Peter de Caluwé, directeur van de Munt, vertelde dat Ingmar Bergman hem gebeld had in 2018. De wereldberoemde Zweedse regisseur stierf immers in 2007.
De Caluwé verduidelijkte toen dat het ging om zijn gelijknamige zoon, die hem had gevraagd of hij niet geïnteresseerd was om een opera te creëren gebaseerd op de film waarvoor zijn vader in 1984 vier Oscars kreeg. Bergman was zelf een groot operaliefhebber en maakte een filmadaptatie van Mozarts Toverfluit.
De Caluwé was meteen enthousiast. Dat hoeft niet te verbazen, want vooral de lange versie van Fanny and Alexander, een meer dan vijf uur durende tv-serie, is indrukwekkend. Het is geen toeval dat de opera in deze periode van het jaar geprogrammeerd werd, omdat het verhaal begint en eindigt met een kerstfeest bij de grootmoeder. Maar tussen de twee feesten is er heel wat gebeurd in de familie Ekdahl.
Krakend vernis
In Fanny and Alexander is niets wat het lijkt: er mogen dan wel kerstbomen te zien zijn bij de aanvang van het feest, maar net zoals in de film kraakt snel het vernis. De kerstsfeer heerst aan tafel, maar de drie broers Ekdahl hebben niet bepaald een rimpelloze verhouding met hun echtgenotes.
Naar verluidt wou regisseur Ivo van Hove snel af van de kerstboomclichés om naar de donkere essentie van het verhaal te gaan: na de dood van Oscar, de vader van Fanny en Alexander, hertrouwt zijn weduwe Emilie met de protestantse bisschop van de stad. De kinderen worden ontrukt aan hun vertrouwde warme omgeving en komen terecht in een ijskoude wereld van godsdienstwaanzin, waar lijfstraffen en strenge boetedoening de regel zijn.
Van feesttafel naar sterfbed
Van Hove doet wondermooie dingen binnen een sober decor waar een feesttafel het sterfbed wordt van de vader, inkrimpt tot de trieste eettafel van de bisschop waaruit het verzengende vuur zal opvlammen en uiteindelijk weer de tafel van het kerstsouper wordt. Misschien waarde het spook van Ingmar Bergman tijdens de repetities door de Munt om Van Hove te inspireren.
In ieder geval zou de Zweedse grootmeester bewonderend hebben gekeken naar de visuele inventiviteit van de regisseur, hoe hij camera’s gebruikt om de stervende Oscar groots aan het publiek te tonen.
Alexander bekijkt de volwassenen met angst en verbazing. Bergman introduceerde bovennatuurlijke elementen in zijn verhaal: de jongen ontmoet spoken, praat met zijn overleden vader en beweert de gestorven dochters van de bisschop te zien, die overigens heel sterk doen denken aan het dode kinderkoppel uit de Shining van die andere cinematografische grootmeester, Stanley Kubrick.
De vreemde Ismaël neemt Alexander mee in zijn magische wereld, het decor verdwijnt onder een schitterende sterrenhemel. Is hij het die Alexander de vlammen van het vuur doet ontsteken dat zijn strenge stiefvader zal verteren? Of is het enkel hun inbeelding? Zei Bergman niet ooit dat al zijn films dromen zijn?
Indrukwekkend
Dirigente Ariane Matiakh stuwde het Muntorkest door de bijzonder geïnspireerde compositie van de jonge Zweedse componist Mikael Karlsson, die zijn score verrijkt met elektronische instrumenten en samples. De vijftienjarige Jay Weiner, lid van het kinder- en jeugdkoor van de Munt kreeg als Alexander het publiek terecht aan zijn voeten.
De rol van Ismaël, zijn partner in crime, wordt indrukwekkend gezongen door de Amerikaanse contratenor Aryeh Nussbaum Cohen, voor mij de onweerstaanbare ster van de avond. En ik vermeld graag nog Anne Sofie von Otter die de vreselijke dienstmeid van de bisschop akelig geloofwaardig doet overkomen.
Een droom van een voorstelling, over goed en kwaad, wat echt en vals is, authentiek en artificieel. Over wat des mensen is, dus. Een mooi cadeau onder de kerstboom van de Munt, maar pas op voor de verborgen angels…
Luckas Vander Taelen (1958) werkte als tv-regisseur, en was voor Groen schepen, Vlaams en Europees Parlementslid en senator.
Ooit zette het FDF ‘Valse Vlamingen’ op haar lijsten. Team Fouad Ahidar blijkt nu net hetzelfde gedaan te hebben met Ilyas El Omari.