Hoe het terroristisch jihadisme te verslaan?

Jacques Baud is de gewezen verantwoordelijke voor strategische inlichtingen van de Zwitserse geheime dienst en gewezen chef voor de doctrines van de vredesoperaties van de Verenigde Naties. Hij heeft vaak gedialogeerd met jihadisten in Afrika en Centraal Azië.

Wie de naam Jacques Baud Googelt, komt al snel op teksten waar je kan lezen dat de man soms omstreden is. Waarschijnlijk ook terecht. Het kan echter niet ontkend worden dat het boek Vaincre le terrorisme djihadiste (uitgeverij Max Milo, 2022) indrukwekkend is. Het bevat massa’s informatie. En het is een goede basis voor discussie.

Oorzaken islamitisch terrorisme

Europa heeft de afgelopen jaren vaak geleden onder islamitisch terrorisme. Dat terrorisme is niet zozeer het werk is van irrationele geesten met een ziekelijke haat tegen het westen, die blind schieten op alles wat beweegt en eropuit zijn Europa te islamiseren. Het heeft wel degelijk duidelijke oorzaken, die perfect te begrijpen zijn en logische verklaringen hebben. En die ook te vermijden zijn. Dat is althans de rode draad doorheen het boek.

En omdat het allemaal rationeel te verklaren is, is het islamitisch terrorisme dan ook geen fataliteit. Die terroristische daden zouden allemaal te wijten zijn aan westerse interventies in de islamitische wereld. Die hebben enkel gezorgd voor chaos en ellende (Afghanistan, Irak, etc.). Ze gebeuren dus niet om verdeeldheid bij ons te zaaien, zoals we vaak hoorden. En, mochten de islamisten echt verdeeldheid willen zaaien in westerse landen en er de macht overnemen, waarom zijn ze dan niet gesprongen op pakweg de gele jasjesbeweging in Frankrijk?

Westerse acties creëerden IS

Meer nog. Het is geen toeval dat de Amerikanen steeds hun militaire acties in het buitenland voeren in het kader van internationale coalities, gaat Baud verder. Op die manier krijgen immers ook andere landen klappen (reacties tegen de interventies dus). Jacques Baud: ‘Door overigens radicale islamitische bewegingen tijdens de Arabische Lente te steunen in hun strijd tegen president Bashar al Assad, hebben westerse landen zelf bijgedragen aan het creëren van een context waarin het ontstaan van een beweging als IS mogelijk werd’.

‘De beslissing—zonder reden—van Bill Clinton op 20 augustus 1998 om Afghanistan en Soedan te bombarderen is de enige reden voor 9/11’ (blz. 95). Omdat het dus om een wraakactie ging, hebben de daders dan ook geen eisen bekendgemaakt. Het jihadisme is een strijd tegen het christelijke westen? Hoe komt het dan dat Italië, dat het Vaticaan herbergt, niet getroffen wordt door islamitisch terrorisme, maar wel het seculiere Frankrijk? Plegen islamisten aanslagen om zich in de hemel te kunnen amuseren met 72 maagden? Nee, want hoe verklaar je dan dat er ook vrouwelijke terroristen zijn. Voor hen staan immers geen 72 Chippendales klaar in de hemel, vervolgt Jacques Baud. Wij Europeanen reageren emotioneel op het jihadisme, in plaats van een koele, rationele analyse te maken. Dat speelt ons parten. Daarom hebben we immers vaak de verkeerde beslissingen genomen in de strijd tegen het islamitische terrorisme.

Geen terreur om de terreur

Om te strijden tegen het islamitisch terrorisme heb je een uitgebreide en doordachte strategie nodig. Wij beperken ons echter meestal tot wat tactische successen. En dan nog. Terroristen fysiek uitschakelen (zoals Bin Laden in Pakistan, Hamasleiders door Israël, etc.) heeft geen zin. Zo wakker je immers het terrorisme precies verder aan in plaats van het te verminderen, aldus nog steeds Baud. Meer nog, door bijvoorbeeld op 16 februari 1992 Hezbollah-leider Abbas Moussaoui uit te schakelen, heeft Israël enkel als resultaat bekomen dat de nog radicalere Hassan Nasrallah de leiding van de beweging overnam. Dat is ook de reden, meent Baud, dat de Britten nooit de leiders van het Irish Republican Army (IRA) hebben uitgeschakeld. Eén van de weinig goede voorbeelden van een weldoordachte strategie tegen terrorisme, met positieve resultaten, zou de strijd van Venezuela in de jaren 60 tegen marxistische terroristen zijn.

Politiek en religieus terrorisme heeft altijd een concreet doel, vervolgt de auteur, er worden nooit aanslagen gepleegd zonder reden (geen terreur om de terreur). En Jacques Baud verbaast er zich over dat na aanslagen in Europa van pakweg de Islamitische Staat (IS), de communiqués die IS verspreidt niet aandachtig gelezen werden. Ze leren immers veel over de echte beweegredenen van de terroristen. De strijd tegen extremistische islamitische websites en oproepen op het internet verstrengen? Oppassen, zegt Baud, want dan doen ze beroep op andere middelen om hun boodschap te verspreiden. Dan verdwijnen ze dus onder de radar. De rol van de islam in het terroristisch jihadisme wordt door de auteur gerelativeerd. Merkwaardig, want in getuigenissen van bijvoorbeeld ex-Syriëstrijders wordt precies de rol van de islam benadrukt.

Duidelijke communicatie

Als je als Europees land toch militair intervenieert in een islamitisch land, dan moet je daarover heel duidelijk communiceren, gaat Baud verder. Zeker als er belangrijke islamitische minderheden in je land aanwezig zijn. De externe communicatie van Frankrijk en België toen zij mede de Islamitische Staat bombardeerden in Irak en Syrië, vond hij dan ook barslecht. ‘Na de aanslagen in Brussel (22 maart 2016) heeft de Islamitische Staat een video met uitleg gepubliceerd, waarin de vernielingen (nvdr: waarvan onschuldige burgers het slachtoffers waren) werden getoond die de internationale coalitie tegen IS had veroorzaakt in Syrië/Irak. In plaats van de handen uit de mouwen te steken, had de Belgische regering besloten om niet te reageren, en liet zo de baan vrij voor IS’.

Rusland zou dan weer wel een goede communicatie hebben gevoerd, alvorens militair tussen te komen in Syrië. Net daarom zou het niet getroffen zijn door jihadisten. Maar je kan ook verkeerd communiceren: ‘De aanslag tegen Charlie Hebdo werd uitgevoerd in naam van Al Qaida. Maar om politieke redenen werd ze voorgesteld als uitgevoerd door de Islamitische Staat’ (blz. 355). Op die manier hebben we zelf reclame gemaakt voor de IS, en hebben we in hun kaarten gespeeld, meent Jacques Baud.

België

België komt vaak voor in het boek. ‘De aanslagen in Brussel (22 maart 2016) waren eerst niet voorzien om de hoofdstad van Europa te treffen, maar wel Frankrijk: België was maar een tweede doelwit. Het probleem is dat na de arrestatie van Salah Abdeslam, de Belgische autoriteiten hun succes wilden etaleren, en zijn gaan vertellen dat ze zijn netwerk gingen aanklagen. Omdat ze in paniek zijn geraakt, zijn de acolieten van Abdeslam dan maar overgestapt op een geïmproviseerde actie, om te ageren alvorens gepakt te worden. Omdat de Belgische inlichtingen- en veiligheidsdiensten niet goed begrepen wat er gaande was, hebben ze zo de aanslagen ergens zelf mee uitgelokt’ (blz. 192).

En verder: ‘Als België besliste om opnieuw mee te doen met de bombardementen tegen IS in Irak, werd het dreigingsniveau gereduceerd van 4 naar 3. Nochtans had het precies dan op 4 moeten worden gezet, en dan hadden we misschien de aanslagen van 2016 kunnen vermijden’. Jacques Baud herhaalt ten treure dat het bij terrorisme om een vorm van asymmetrische oorlogsvoering gaat. Die kan je niet bestrijden met de klassieke, symmetrische methoden.

Flaters

Maar, wij Belgen zouden nog andere flaters hebben gemaakt: ‘In januari 2015, na het incident in Verviers en de arrestatie van een terroristische cel, die de politie van Brussel en Molenbeek viseerde, was het antwoord om meer politiemensen in de straten te hebben. Op die manier heeft men tot op zekere hoogte (terroristische) doelwitten geplaatst te midden van de bevolking, in plaats van ze minder zichtbaar te maken’ (blz. 405). En België komt nog eens aan bod op de allerlaatste bladzijde (421): ‘In België zijn er twee fundamentele problemen: een politionele aanpak van het terrorisme, en een gebrek aan verbeelding en creativiteit. De procedures zijn een scherm geworden die gebrek aan efficiëntie moeten verbergen. De binnenlandse inlichtingen werken goed, maar ze worden niet ondersteund door strategische infovergadering’.

Omstreden, Jacques Baud? Nu ja, zijn uitspraken in Vaincre le terrorisme djihadiste over de Syrische president Bashar al Assad, het verschil tussen de islam in Noord Afrika en het Midden Oosten, en nog een aantal andere dingen doen inderdaad de wenkbrauwen fronsen. En het mag dan al waar zijn dat westerse interventies in de islamitische wereld voor chaos hebben gezorgd, en zo de basis hebben gelegd voor de ontwikkeling van islamitische terrorisme, inzake Syrië werd het westen, met op kop de Verenigde Staten, net altijd verweten…niét militair te zijn tussengekomen (dan toch niet rechtstreeks). En het verklaart ook niet waarom een aantal in de Benelux geboren moslims, die vaak een summiere kennis hebben van wat zich in het Midden-Oosten afspeelt, en wiens theologische onderlegdheid bijna altijd onbestaande is, het toch nodig vonden om in Syrië te gaan vechten.