Kan digitale transformatie goddelijk zijn?

Wat is digitale transformatie? Als je dit opzoekt in Google, of via het meer privacyvriendelijke DuckDuckGo, kom je op tientallen definities uit. Het zijn er eigenlijk nog meer, maar de meeste mensen stoppen na tien. Niet te verwonderen dat hier dus ook boeken over verschijnen, die niet alleen een definitie geven, maar ook een werkwijze. Tim Claes is nog een stapje verder gegaan en heeft het over de ‘gulde snede’ van de digitale transformatie ofwel het goddelijk evenwicht in dit geheel. Klinkt aanmatigend, niet?

Ik kan moeilijk over dit boek spreken zonder zelf even stil te staan bij wat digitale transformatie eigenlijk betekent. Het begrip gaat nu immers al een hele tijd mee als IT-marketing-slogan. Men heeft er zelfs al versienummers achter geplaatst. Volgens trendwatchers zoals Chuck Martin zijn we al toe aan versie 3.0 zoals Claes in zijn boek opmerkt.

Een containerbegrip

Digitale transformatie is een containerbegrip. Dat wil zeggen dat ieder in deze container de spullen plaatst die er volgens hem in thuis horen. Sommige transformers zullen maar één ding in de container plaatsen en bijgevolg van digitale transformatie een hol begrip maken. Anderen gooien een heel pak rommel in de container, rommel die misschien iets te maken heeft met digitale transformatie, maar die het moeilijk maakt er nog je weg in te vinden.

Claes gaat in dit boek net op zoek naar het evenwicht tussen die twee. De gulden snede bestaat erin om in één oogopslag een evenwicht te zien in het geheel van de onderdelen die passen in het onderwerp. De grote kunstenaars maken dat de kijkers kunnen inzoomen op het kleinste detail en toch nog verwonderd  staan over het uitzonderlijke. En tegelijk bewonderaars vanop grote afstand laten zien dat er een meesterwerk is afgeleverd.

Met digitale transformatie is de uitdaging voor een bedrijf niet minder dan dat. En net daarom mislukken er zoveel digitale transformatieprojecten. Digitale transformatie (en nu kom ik dus tot mijn eigen definitie) bestaat erin om digital first te zijn in alle onderdelen van het bedrijf met als doel nieuwe en extra waarde te creëren door de digitalisatie van processen en gegevens. In alle onderdelen en met een duidelijk doel dus. Niet verwonderlijk dat het slagen een gulde snede moet zijn volgens Claes.

Het goddelijke evenwicht

In deel één gaat Claes op zoek naar het goddelijke evenwicht tussen strategie, mensen, technologie én uitvoering. Hij doet er goed aan dit meteen allemaal mee te nemen, want veel bedrijven falen door dit stapsgewijs aan te pakken en top-down te werken. Eerst de strategie, dan de mensen, technologie enzovoort. Of in een andere volgorde.

Claes laat in dit eerste deel zien dat je een evenwicht moet vinden in deze onderdelen. Je moet dus nu al rekening houden met de onderdelen én met de som van de delen. Een kunstenaar begint ook met de visualisatie van zijn kunstwerk in zijn geheel, nog voor hij het eerste penseel op het doek zet.

In dit deel schrijft Claes ‘de overflow van informatie heeft een averechts affect’. Ik vind het spijtig dat hij deze regel, die hij terecht toepast op digitale transformatie, niet heeft toegepast op zijn eigen boek. Hij geeft enorm veel informatie en laat blijken een belezen man te zijn. Maar als dit boek moet helpen om zelf aan de slag te gaan, vrees ik dat hij soms te hard probeert zijn kennis te etaleren.

Er verschijnen tegenwoordig veel business boeken en ze hebben de trend dunner en dunner te worden. Voor diegene die dat niet zijn en toch waarde hebben, zijn er tegenwoordig betalende diensten die boeken samenvatten in een podcast van 20 minuten. Ik vrees dat dit boek wel eens aan die oefening zou kunnen worden onderworpen.

Het boek trekt zich traag op gang

Ik ga deze oefening even doen voor deel twee van dit boek. Het bevat sterke waarheden. Ik wil niets afdoen van de waarde van wat Claes heeft geschreven, maar het kan ook korter. Veel korter zelfs. De belangrijkste boodschap van dit deel is immers de praktische uitwerking van het doel van digitale transformatie, met name waarde creëren. En wie bepaalt de waarde van je onderneming? Juist ja, de klant.

Claes wijst er meer dan terecht op dat in een digitaal transformatietraject de klant, de gebruiker, de consument (en die kunnen zich zowel intern als extern bevinden) al te gemakkelijk wordt vergeten. Als dit boek als doe-boek moet worden gezien, dan zit hierin al één van de belangrijkste tips in vervat.

De auteur neemt je in dit deel ook mee op andere paden zoals wendbaar leiderschap en de buy in van je eigen personeel die vanzelfsprekend zijn in ieder traject in een bedrijf, niet alleen in een digitaal transformatietraject. Het ligt voor de hand dat ze niet mogen worden vergeten (wat soms al wel eens gebeurt), maar je kan je evengoed afvragen of deze zo uitgebreid aan bod moeten komen in een boek over digitale transformatie. Daar werden andere managementboeken voor geschreven.

De praktische handleiding

Deel drie lijkt consultancy prietpraat,  als je het alleen zou beoordelen op de titels. Dream, imagine, explore, achieve, create, live your dream… Klinkt bijna eerder als het doe-boek van een Indiase goeroe dan van de nuchtere IT’er die je zoekt voor je digitale transformatie.

Toch is zijn aanpak een goede aanpak. Het is een stappenplan dat aanmoedigt om het geheel dat een leider in zijn hoofd moet hebben, op te delen in behapbare stukken. Het is meer dan een template die je in één twee drie kan invullen, maar praktisch genoeg om je aan de slag te krijgen. In dit deel voel je de waarde van het boek. Misschien is deel één en twee bedoeld zoals Umberto Ecco In de naam van de roos schreef: het verhaal komt pas op gang na 100 pagina’s om zeker te zijn dat je het goede uitsluitend overhoudt voor wie nog niet is ingeslapen.

Een maxi- en een mini-versie

Er werden nog goede, dikke managementboeken geschreven waarvan de auteur nadien een versie heeft gemaakt die veel milieuvriendelijker is omdat ze een stuk minder papier bevat. En veel meer gelezen wordt omdat managers weinig tijd hebben. Dit is ook mijn advies aan Tim Claes. Dit is een goed boek voor wie echt met de materie bezig wil zijn, maar te langdradig voor wie zich even wil verdiepen in de kunst van de digitale transformatie.

Dit boek geeft een gulden snede aan om digitale transformatie aan te pakken, maar niet dé enige. Je kan best zowel van Michelangelo’s sixtijnse kapel houden als van een miniatuur van Hans Holbein de Jonge.