Naoorlogse repressie in Nederland minder dodelijk

De repressie in Vlaanderen anders dan in Nederland. Kent u het schrijnende verhaal van Karel De Rycke? Hij was oorlogsburgemeester in het Oost-Vlaamse Asper bij Gavere. Volgens de Belgische staat een ‘inciviek’, of liever nog, een ‘zwarte’, omdat hij tijdens de Tweede Wereldoorlog met de vijand geheuld zou hebben. Hij was een van de honderdduizenden slachtoffers van de repressie die net na de oorlog een ongekende opflakkering kende. Want voor eens en altijd moest maar eens met dat opstandige Vlaamse rapaille worden afgerekend. Nadat eerst zijn huis was geplunderd en zijn bezittingen verbeurd waren verklaard, werd hij bij verstek ter dood veroordeeld. Maar hij dook onder en vluchtte naar het veilige Ierland. Had Karel De Rycke destijds in Nederland gewoond dan was hij ongetwijfeld gewoon burgemeester gebleven. Sterker nog: misschien had hij nog een lintje van de koningin ontvangen, juist vanwege zijn  uiterst ‘civieke’ gedrag.

Aanvankelijk een successtory

Een Vlaamse vriend stelde me onlangs een zojuist verschenen publicatie ter hand met daarin de levensloop van Karel De Rycke. Dat was zijn opa. Aanvankelijk was het leven van Karel De Rycke een successtory. Een hardwerkende en innovatieve ondernemer en een van de succesrijkste kippenfokkers en eierproducenten van België. Karel De Rycke ging al in de jaren twintig van de vorige eeuw op studiereis naar Amerika om de beste op zijn gebied te zijn en te blijven.

Hij stelde in zijn kippenbedrijf vele mensen tewerk. Daarnaast had hij ook een schrijnwerkersbedrijf waar hij onder meer bedden vervaardigde. Ging het wat minder in de eieren of andersom dan hoefde hij geen mensen te ontslaan want die konden dan in het bedrijf tewerk worden gesteld waar hij op dat moment de meeste handen nodig had. Hij was graag gezien, mede omdat hij een goed werkgever was. Hij kreeg dan ook brede steun toen hij tot burgemeester van Asper werd verkozen.

Karel De Rycke begaf zich op hellend vlak

Toen brak de oorlog uit. De bezetter wilde dat hij ook aan de Wehrmacht zou leveren. Hij had geen keus. Want bij weigering zou hij in het beste geval de gevangenis indraaien en zijn werk weigerend personeel zou wellicht naar Duitsland zijn afgevoerd. Maar de belgicistische rechters zagen dat anders. Door te leveren aan de Duitsers begaf de ondernemer en oorlogsburgemeester zich op een hellend vlak. En de levering van bedden werd vergeleken met het leveren van wapens en munitie waardoor hij na de oorlog tot de dood werd veroordeeld.

Sokken leveren aan de moffen of opkrassen

Ook mijn grootvader was vóór de Tweede Wereldoorlog ondernemer, maar dan in Nederland. Hij was sokken- en kousenfabrikant. Als gevolg van een noodlottig verkeersongeval overleed hij. Mijn grootmoeder zette toen de fabriek voort. Ik herinner me de verhalen dat ook zij voor de keuze werd gesteld: of sokken leveren aan de ‘moffen’ of opkrassen. Mede omdat ze zich verantwoordelijk voelde voor het personeel besloot ze sokken aan de bezetter te leveren. Net als Karel De Rycke voorkwam ze hiermee dat het personeel in Duitsland tewerk werd gesteld. Mijn toen nog piepjonge vader die omwille van de oorlog zijn textielopleiding had moeten afbreken, werkte inmiddels ook in het bedrijf van mijn oma. Toen de oorlog voorbij was, nam hij de sokkenfabriek over en ging hij de lokale politiek in. Jarenlang was hij naast fabrikant eerste schepen en plaatsvervangend burgemeester. Het feit dat mijn oma ook voor de Duitsers sokken had geproduceerd had geen negatieve invloed op het maatschappelijke aanzien van onze familie.

België: 242 – Nederland: 39 executies 

Mijn Vlaamse vriend en nazaat van Karel De Rycke, liet mij onlangs weten dat als gevolg van de snoeiharde repressie vele Vlamingen in die eerste naoorlogse periode onschuldig werden geëxecuteerd. Er waren meer dan 400.000 dossiers tegen de zogenaamde ‘incivieken’ opgemaakt. Veelal mensen die alleen maar het beste voor hadden met hun medemens en met Vlaanderen. Maar het hebben van een abonnement op de Vlaams-nationale krant Volk en Staat was in die tijd vaak al genoeg om vervolgd te worden. Er werden 242 doodstraffen effectief uitgevoerd, al waren de meeste slachtoffers Franstaligen.

In Nederland waar men ook niet zachtzinnig was voor het heulen met de vijand, werden tijdens de repressie slechts 39 executies uitgevoerd.

Waarom kwamen de Vlamingen niet tegen die repressie in opstand?

Wat ik als Nederlander nooit goed gesnapt heb, is dat de Vlamingen dit allemaal zo over hun kant hebben kunnen laten gaan. Dat ze toelieten om maar bij het minste en geringste hun burgerrechten te laten afpakken wat in die tijd gelijk stond aan broodroof. Dat het tot midden van de jaren vijftig van de vorige eeuw duurde eer er bij monde van de Volksunie eindelijk een partij opstond die opkwam voor de belangen van de Vlamingen die nog altijd niet moegetergd waren door de belgicistische en francofone machthebbers. Om de katholieke kerk niet te vergeten. Want meneer pastoor moest er mede voor zorgen dat alles bij het oude bleef. Dat met andere woorden zijn onderdanen dom en volgzaam bleven.

Waarom een Vlaamse grondwet geen gek idee is… 

Daarom is het goed dat publicaties over dit soort familietragedies als die van Karel De Rycke het licht zien. Hopelijk helpen die de Vlamingen om hun geschiedenis van meedogenloze onderdrukking onder ogen te zien. Niet alleen door de (Duitse) bezetter, maar ook door de francofone machthebbers die daar vaak niet voor onder deden. Het is belangrijk dat Vlamingen hier voortdurend aan herinnerd worden. Want als ze dit tragische deel van hun geschiedenis snappen, dan snappen ze misschien ook dat het hebben van een eigen Vlaamse grondwet waarvoor Geert Bourgeois onlangs nog pleitte, niet eens zo’n gek idee is…