Technologie twijfelt ook: dertien dilemma’s over innovatie en ethiek

In een wereld waar wetenschap en technologie de grenzen van het mogelijke blijven verleggen, doemen ook stevige ethische dilemma’s op. Filip Van den Abeele probeert er in Technologie twijfelt ook maar liefst dertien op te lossen.

Slimme stofzuigers en zelflerende grasmaaiers maken ons leven lichter en leuker. Fitbits en wearables volgen onze gezondheid op, terwijl intelligente pillen de levensverwachting gevoelig kunnen verhogen. De mogelijkheden van technologische vooruitgang lijken eindeloos.

Maar hoe kan een zelfrijdende auto bijvoorbeeld kiezen tussen het beschermen van zijn passagier of het aanrijden van een voorbijganger? Mag een robot op kinderen passen? Verlossen zelflerende machines ons van saaie jobs of worden ze net een bedreiging op de arbeidsmarkt? En waar ligt de grens tussen big data en big brother? Technologie twijfelt ook stelt deze en andere vragen onverbloemd en met open vizier.

Dertien hoofdstukken, dertien ethische dilemma’s en 608 pagina’s op zoek naar antwoorden. Aan Technologie twijfelt ook heb je de handen vol. Dat is een goede zaak, want Van den Abeele slaagt erin om de complexe technologische wereld op een begrijpelijke manier uit te leggen, zelfs voor wie er niets van kent.

Data

Wist je bijvoorbeeld dat in onze data-economie elke week meer data wordt gegenereerd dan in de volledige generatie van onze ouders? ‘Big Data Mining’ heet dat, het proces waarbij waardevolle informatie uit gigantische datasets wordt gehaald.

Zo kunnen verborgen patronen worden blootgelegd of nuttige bedrijfsinformatie ontdekt. Dat zorgt dan weer voor enorme vooruitgang in de geneeskunde en de gezondheidszorg. Toch botst Big Data Mining op haar grenzen, schrijft Van den Abeele.

Erg betrouwbare causale verbanden worden bijvoorbeeld vervangen door minder solide correlaties en de algoritmes die in zo’n proces worden gebruikt zouden gemakkelijk vooroordelen reproduceren.

Artificiële intelligentie

In een ander hoofdstuk onderzoekt Van den Abeele de vraagstukken rond artificiële intelligentie. Dat is de laatste jaren aan een ongelofelijke opmars bezig. Steeds meer systemen zijn in staat taken uit te voeren die normaal menselijke intelligentie vereisen.

Soms doen ze dat zelfs zo goed dat het niet meer duidelijk is of er überhaupt een mens aan te pas kwam. Denk maar aan leerlingen die ChatGPT in de klas gebruiken om werkstukken te schrijven, zelfrijdende Tesla’s of computers die de beste schakers ter wereld een hak zetten.

Het lijkt wel alsof de mens opnieuw het vuur heeft ontdekt. Maar ook de ontwikkeling van artificiële intelligentie roept vragen op: zullen machines, als ze slimmer worden dan mensen, ons nog willen dienen? Moeten we ons begrip van ‘intelligentie’ herzien? En hoe moeten we ons voorbereiden op een toekomst waarin we met, van, en over machines leren? Je leest er alles over in Technologie twijfelt ook. 

Filip Van den Abeele is het levende bewijs dat techniek niét saai is, maar integendeel een wereld opent van boeiende thema’s en verrassende oplossingen. Technologie twijfelt ook biedt een verfrissend perspectief op de ethische implicaties van onze technologische toekomst. Ik kijk uit naar een vervolg.