Verzetsbewegingen in de VS

Sinds het presidentschap van Donald Trump is progressief Amerika en dus ook het progressieve verzet terug springlevend. De auteur van Het andere Amerika, Monika Triest, is een klassiek filologe en historica die onderzoek heeft gedaan naar de geschiedenis van de verzetsbewegingen in de Verenigde Staten. In het boek voert ze die lange geschiedenis terug tot de late negentiende en begin twintigste eeuw, gebaseerd op uitgebreide interviews met activisten en op grondig archiefonderzoek.

Zeer links

Dat het juist Monika Triest is die dit boek schrijft mag eigenlijk niet verwonderen, aangezien Triest op zijn zachtst gezegd nogal zeer linkse sympathieën heeft. Zelf heeft ze gedoceerd aan Antioch College (Yellow Springs, Ohio), bekend om zijn sociaal engagement. Het was één van de campussen in de Verenigde Staten die niet wachtte op de burgerrechtenbeweging van de jaren zestig om zich te roeren in de debatten over democratie, socialisme en communisme. Het college moedigde zijn studenten aan kritisch te zijn, en dit ook in de praktijk toe te passen, onder andere door mee te betogen tegen de Vietnamoorlog. Triest was zelf op Antioch College beland nadat ze aan de University of New Brunswick (Canada) was ontslagen wegens ‘politieke agitatie’.

Rode gevaar

In een aantal hoofdstukken neemt Triest je dus mee langs de geschiedenis van de linkse verzets- en burgerbewegingen. Zo is er bijvoorbeeld veel aandacht voor The Red Scare, ook wel de ‘Rode Bedreiging’ of het ‘Rode Gevaar’ genoemd. Het dook op na de Eerste Wereldoorlog en zou na de Tweede Wereldoorlog zelfs een regelrechte obsessie worden. Het minste vermoeden van ‘on-Amerikaans’ gedrag, anarchisme, socialisme of communisme, kon leiden tot arrestatie en gevangenisstraf. Het was hét middel om de bevolking ver weg te houden van dissidentie, want dissidentie tegenover de overheid zou het land destabiliseren en de bestaande politieke macht ondermijnen. Ook de War on Terror later valt hieronder. Die bracht nieuwe wetten en vervolgingen met zich mee, samen met een ondergefinancierd sociaal beleid. Althans dit alles toch volgens de auteur.

Zwarte bladzijde

Rassendiscriminatie en -segregatie blijft een zwarte bladzijde uit de geschiedenis van de VS. Triest wijdt er dan ook terecht het langste hoofdstuk aan. Eigenlijk begint die strijd voor gelijkheid al bij het ontstaan van Amerika, met het uitroeien van de Native Americans. Maar ook de slavernij blijft een schandvlek voor de Verenigde Staten, een land dat vrijheid hoog in het vaandel draagt, met zelfs presidenten die er slaven op nahielden. De afschaffing van de slavernij betekende echter niet dat de strijd gestreden was. Verschillende wetten en regelingen hielden de rassensegregatie en -discriminatie in stand. Denk bijvoorbeeld aan gescheiden wachtruimten voor blanken en zwarten in treinstations, (lunch)bars waar zwarten niet welkom waren, en ga zo maar door. Zwarte Amerikanen verzamelden zich in burgerrechtenbewegingen en toonden openlijk verzet.

Maar de strijd voor burgerrechten en gelijke behandeling kwam er niet alleen in naam van de Zwarte bevolking. Ook Latino’s en de reeds aangehaalde Native Americans hadden bijzonder veel te lijden onder segregatie en discriminatie. Velen denken dat deze nare en zwarte periode in de Verenigde Staten ondertussen tot de geschiedenis behoort, maar dat is volgens de auteur niet het geval. Het racisme heeft volgens haar in recente jaren terug de kop opgestoken. En dit is volgens Triest te wijten aan de zittende president, Donald Trump. Het is volgens haar opnieuw oké om in het openbaar de blanke suprematie te verkondigen.

Hashtags

Het tegenwicht hiertegen wordt nu niet alleen gevormd door linkse groeperingen stelt Triest, maar ook de sociale media spelen hierin een belangrijke rol, denk bijvoorbeeld aan het initiatief #BlackLivesMatter, dat op korte tijd op veel weerklank en invloed kon rekenen. Of #metoo tegen seksueel geweld en #youknowme om vrouwen die een abortus hebben gehad op te roepen zich bekend te maken. Want, schrijft Triest, te vrezen valt dat onder of door Trump ook een terugslag komt van alle rechten die vrouwen in de loop van de geschiedenis – dankzij veel strijd – hebben verworven. Die strijd beschrijft ze in een volgend hoofdstuk, door onder andere de georganiseerde feministische beweging onder de loep te nemen.

Maar Monika Triest heeft ook hoop. Want in contrast tot Donald Trump ziet ze in januari 2019 een groot aantal jonge, competente en enthousiaste vrouwen het Amerikaanse Huis van Volksvertegenwoordigers binnenstappen. Velen van hen ook met een kleur, denk bijvoorbeeld aan de Democratische Alexandria Ocasio-Cortez, met haar 30 jaar het jongste vrouwelijke congreslid ooit. Sinds de Midterm verkiezingen van 2018 is er een tegenbeweging ontstaan voor de heropbouw van de democratie, mede door die grote toename van vrouwen in het parlement.

Tegenbeweging

In het licht van dit boek is het misschien eens interessant om te kijken hoe die tegenbeweging wordt vertegenwoordigd in de huidige presidentscampagne bij de Democraten. Het is duidelijk dat deze progressieve strekking binnen de Democratische partij vooral vertaling krijgt in het programma van Bernie Sanders. Onder andere Alexandria Ocasio-Cortez, maar ook Ilhan Omar en Rashida Tlaib, de eerste twee vrouwelijke moslims in het Amerikaanse Congres, hebben hun steun al betuigd aan de senator uit Vermont. Maar de huidige campagne toont ook aan dat maar een minderheid van de Democraten deze linkse strekking echt steunt, Sanders doet het zelfs iets minder goed dan in de race van 2016.

Het boek van Monika Triest leest soms als een (extreem)links pamflet, zeker ook haar brief aan president Trump waarmee ze het boek begint. Maar dit doet niets af aan haar zeer interessant historisch overzicht van de Amerikaanse bewegingen tegen repressie, racisme, vrouwenhaat en voor sociale rechtvaardigheid. Zowel voor de lezer die al vertrouwd is met deze geschiedenis als diegene die een eerste inleiding hiertoe wensen is dit boek uitermate geschikt.

Monika Triest vertelt in Het andere Amerika een ander verhaal. Het verhaal over een geschiedenis die niet altijd iedereen kent, ondanks de lange traditie van verzet in de Verenigde Staten. Alleen al daarom is het boek een aanrader, ook voor diegene die er een heel andere visie op nahoudt dan de auteur.