Rechtse waarden voor links gebruik?

Hij deed het op zijn Macrons. In een lange, bevlogen toespraak voor de Sorbonne zette Emmanuel Macron donderdag de krijtlijnen uit voor ‘zijn’ Europa van de toekomst. Daarbij had hij – niet geheel onverwacht – veel aandacht voor de Europese soevereiniteit, en benadrukte hij de nood aan meer strategische autonomie en aan meer economisch innovatievermogen. Een Europa waar je als Europeaan opnieuw mee kan uitpakken, zeg maar. Tegelijk legde de Franse president ook een opvallend sterke focus op de Europese waarden en op het Europese humanisme.

Zo’n beleid moet zich volgens Macron dan ook vertalen in een EU die de controle over de eigen grenzen opnieuw volledig in eigen handen neemt, onder meer in de strijd tegen illegale migratie en criminaliteit. Het is exact het punt dat ook socioloog Mark Elchardus maakt in zijn nieuwe boek, waarover u hier een uitgebreid interview kan lezen: meer Europese autonomie, meer Europese trots én meer controle over de Europese grenzen. En dit wordt, ook daarover zijn beiden het eens, voor heel veel kiezers dé inzet van de komende verkiezingen.

Maar zeg eens: waar zit dan precies nog het verschil tussen de visie die Macron nu op tafel legt en de destijds in linkse kringen zo fel bekritiseerde Brexit-slogan ‘Take back control’? Burgers verwachten van politici dat ze de teugels opnieuw in handen nemen. Marcon blijft er vooralsnog wel rotsvast van overtuigd dat de sleutel voor die controle binnen de EU ligt. De Brexiteers zagen dat duidelijk anders, al blijft het tot vandaag onduidelijk wat ze daar nu precies mee gekocht hebben.

Tegengif tegen radicaal-rechts

Onder weldenkenden worden de Europese plannen van Macron nu gretig geduid als een soort van tegengif tegen het verwachte succes van radicaal-rechts bij de volgende Europese verkiezingen. Want de Franse president zit effectief met een groot probleem: de meest recente peilingen geven aan dat het Rassemblement National van Marine Le Pen in juni meer dan dertig procent van de stemmen zou wegkapen.

Maar laat ons wel wezen: wat Macron bepleit, is helemaal geen links beleid, integendeel zelfs. Hij wil in zijn aanpak van het migratieprobleem verder gaan dan het huidige Europese migratiepact, en brengt al jarenlang een consequent Europees waardenverhaal dat zonder al te veel moeite als ‘rechts’ kan worden omschreven. Het is een discours waarover in progressieve kringen doorgaans wat lacherig wordt gedaan, tenminste als het in de partijprogramma’s van (radicaal) rechtse partijen opduikt. Ter linkerzijde zijn Europese waarden blijkbaar enkel waardevol als ze ter verdediging van bepaalde minderheden of minderheidsstandpunten kunnen worden ingeroepen.

Conservatief?

Traditionele waarden, waar toevallig ook een groot gedeelte van onze bevolking aan gehecht blijft, worden op links gemakshalve afgeserveerd als ‘conservatief’. Maar wat valt er dan exact in te brengen tegen maatregelen die jongeren op school opnieuw wat meer respect voor die Europese waarden zouden bijbrengen? En wat is er mis met een verplicht vak maatschappijleer – door Macron op de agenda gezet – nu een almaar grotere groep leerlingen afkomstig is uit landen met maatschappelijke gewoonten en waarden die mijlenver van de onze afstaan?

En waarom zouden we niet blij mogen zijn met het door Macron ingevoerde abaya-verbod op school, in tijden waarin het islamisme almaar verder oprukt en in Frankrijk zelfs al aan enkele leerkrachten het leven heeft gekost?

Laat dit duidelijk zijn: aan het waardenverhaal van de Franse president zitten meer rechtse dan linkse kantjes, en dus moet het ook niet misbruikt worden in de strijd tegen radicaal-rechts. Een pleidooi voor meer aandacht voor ‘onze’ waarden en voor meer ‘grenzen’ – letterlijk en figuurlijk – is precies wat almaar meer Europeanen vandaag willen horen. Het zou die kiezers, stel je voor, zelfs van het idee kunnen afbrengen dat enkel een stem voor radicaal-rechts vandaag nog soelaas kan brengen.