‘China zal geweld nooit afzweren om de kwestie Taiwan op te lossen’, aldus president Xi Jinping in zijn openingsrede voor het vijfjaarlijkse congres van de Chinese Communistische Partij. Taiwan liet weten haar soevereiniteit en democratie met hand en tand te zullen verdedigen. Wie doet dat niet meteen aan Rusland en Oekraïne denken?

Kort daarvoor waren de spanningen weer eens hoog opgelopen, na een bezoek aan Taiwan begin augustus van Nancy Pelosi, nog even de Spreker van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden. China ziet Taiwan als een afvallige provincie en beschouwt ieder bezoek van Westerse politici als inbreuk op haar soevereiniteit. Volgens de staatsmedia denkt elk van de 1,4 miljard Chinezen er net zo over.

Spreekbuis van het Chinese regime

Een columnist van het dagblad Global Times – een spreekbuis van het Chinese regime – schreef naar aanleiding van het bezoek van Pelosi: ‘Het Ministerie van Nationale Verdediging heeft herhaaldelijk verklaard dat het klaar is om te vechten en niet lijdzaam af zal wachten. Het prestige van ons land is in het geding, waarom slaan we niet terug? Wij wachten af.’ Beijing sprak over het ‘provocerende en oorlogszuchtige’ bezoek van de derde in lijn om de Amerikaanse president te vervangen. De toch al frequente provocaties van het Volksleger langs de grenzen van Taiwan werden opgeschroefd tot het hoogste niveau ooit. Het Taiwanese luchtruim werd op een bepaald moment zowat ieder uur geschonden door Chinese bommenwerpers en straaljagers.

De vraag lijkt niet of China Taiwan zal inlijven, zoals het met Hongkong al deed, maar wanneer dat zal gebeuren. Daar noemde president Xi in zijn rede een uiterste datum voor, al ligt die ver in het verschiet: 2046. In dat jaar bestaat de Volksrepubliek honderd jaar en moet de ‘hereniging’ een feit zijn. Dat zou moeten gebeuren volgens het ‘één land, twee systemen’-principe, dat Hongkong meteen al na het inleveren van haar onafhankelijkheid bij het grofvuil gezet zag worden. Ook in Taiwan zal het snel gedaan zijn met democratie en burgerrechten.

Hereniging

Niet alle Taiwanezen lijken daarmee te zitten. Een substantiële politieke stroming streeft juist naar hereniging. Met dien verstande dat zij Taiwan (internationaal ook bekend als ‘ROC’: de Republic of China) als het echte China zien, en het vasteland als één grote opstandige provincie met communistische rebellen. Voor hen is de burgeroorlog tussen Mao Tse-Tung en de nationalistische Tsjang Kai-Sjek met zijn Kwomintang-partij nooit afgesloten. Het eiland waar laatstgenoemde destijds heen vluchtte met één miljoen aanhangers, zien zij als tijdelijk verblijf…

De huidige Kwomintang partij in Taiwan staat lijnrecht tegenover de regerende Democratisch Progressieve Partij van presidente Tsai Ing-Wen. Deze 66-jarige politica die onder meer in Londen studeerde en titels in rechten, politieke wetenschappen en economie heeft, werd in 2016 presidente en in 2020 overtuigend herkozen. Haar partij bezit een absolute meerderheid in het Taiwanese parlement en Ing-Wen heeft onafhankelijkheid hoog in het vaandel. Ze wil een vreedzame oplossing van het conflict met de Volksrepubliek, maar zegt alleszins bereid te zijn de soevereiniteit van Taiwan militair te verdedigen. Daarbij gesteund door de Verenigde Staten, Japan en Australië: landen met belangen in de regio.

Economische kracht

Het is waarschijnlijk niet alleen geografisch imperialisme dat president Xi drijft, maar ook de indrukwekkende economische kracht van Taiwan. Net als in het geval van Hongkong. Taiwan heeft de 22ste economie van de wereld en de ruim 23 miljoen Taiwanezen verdienen gemiddeld drie keer zoveel als Chinezen in de Volksrepubliek.

Het land blinkt uit in de fabricage van hoogwaardige elektronica, vooral microchips. Zoals die in uw iPhone, waarschijnlijk geproduceerd door TSMC, de Taiwan Semiconductor Manufacturing Company. Zeker als u volgend jaar de gelukkige bezitter wordt van een iPhone 15: de chip daarin komt van TSMC. Het bedrijf fabriceert 54% van de meeste geavanceerde microchips in de wereld, en doet dat onder meer in Amerika, Japan en… China.

Rijstchip of rijstcracker

Taiwan is ook een megaproducent van een ander soort chip: de rijstchip of rijstcracker. De Volksrepubliek is met voorsprong de grootste markt voor deze in het verre Oosten uiterst populaire snack. Vooral die van het Taiwanese bedrijf Wang Wang zijn populair. Met op de verpakking de herkenbare mascotte van het bedrijf: een infantiel ogend kereltje met wild zwart haar en grote zwarte ogen, genaamd Wang Zai (Hot Kid).

Tsai Eng-Meng, de nog jonge directeur van het bedrijf, is dankzij de Chinese markt zo ongeveer de rijkste man van Taiwan. Hij is onverbloemd pro-China en anti-Amerika. Uit overtuiging of opportunisme? Zoals Chinese internetsurfers opmerkten, vertoont hij een opvallende gelijkenis met het Hot Kid-beeldmerk.

Boycot

Zodra het eventuele bezoek van mevrouw Pelosi aan Taiwan bekend raakte, kwamen de veelal door Beijing-gezinde nepaccounts aangestuurde Chinese sociale media in het geweer. Men riep op tot een boycot van Taiwanese bedrijven, waaronder Wang Wang. De verkoop zakte inderdaad in. Totdat directeur Eng-Meng op Weibo – de Chinese versie van Twitter – een bericht plaatste, waarin hij Pelosi afbeeldde als de heks van Assepoester. ‘Ga weg!’ zette hij erbij.

Chinese surfers zijn niet gek en wilden zeker weten dat dit geen opportunistisch gelegenheidsberichtje was. Ze ontdekten al snel dat Eng-Meng in maart van dit jaar op het bezoek van een andere Amerikaanse politieke delegatie had gereageerd met ‘de Amerikaanse varkens zijn aangekomen op Taiwan’. Geen twijfel mogelijk: het anti-Amerikanisme van de directeur van Wang Wang was gemeend.

Uit waardering beloofden veel van de ruim een kwart miljard dagelijkse gebruikers van Weibo zich ‘suf te gaan eten aan rijstcrackers van Wang Wang’ en ‘de pakhuizen van het bedrijf leeg te zullen kopen’. En zo geschiedde: de verkoopcijfers schoten door het dak.

Presidentsverkiezingen

De pro-Anschluss houding van Eng-Meng uitte zich ook op een andere, gevaarlijker manier. Hij bouwde een media-imperium op van televisiezenders en kranten die de Kwomintang-partij steunen en onafgebroken pro-Beijing nieuws spuien. Deze media bleken ook alweer rechtstreeks door Beijing te worden aangestuurd, om precies te zijn door het Bureau voor Taiwanese Zaken daar. Dat meldde onder meer de Financial Times, naar aanleiding van de voorrondes van de Taiwanese presidentsverkiezingen in 2020. Verschillende journalisten van de Wang Wang-media klappen in dat artikel uit de school, maar volgens de mediagroep zelf is dat allemaal ‘kwaadaardige laster’.

Hoe dan ook, de anti-onafhankelijkheid tegenkandidaat van presidente Tsai Ing-Wen bij de presidentsverkiezingen werd aan alle kanten gesteund door Wang Wang. Waarmee de verkiezingen goedbeschouwd een referendum werden voor of tegen onafhankelijkheid. De voorstanders en dus mevrouw Ing-Wen wonnen overtuigend.

Echt land?

Waar het uiteindelijk vooral om gaat, is of Taiwan nu wel of niet een ‘echt’ land is. Dat hangt vooral af van aan wie je het vraagt. De ROC is geen lid van de Verenigde Naties en wordt officieel door slechts negentien landen erkend, allemaal even onbelangrijk. Komt allemaal door China, dat landen voor de keus stelt: diplomatieke banden met ons of met Taiwan. Allebei kan niet. Dankzij de Volksrepubliek lijkt Taiwan nog het meest een virtuele natie, al heeft het land via zijn uiterst succesvolle industrie voor geavanceerde microchips toch veel macht gekregen.

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Blinken sprak op 28 oktober in reactie op eerdergenoemde rede van president Xi over het strategisch belang van de Taiwanese microchipindustrie: ‘China wordt steeds agressiever tegen Taiwan, dat het leeuwendeel van alle chips voor smartphones en andere apparatuur produceert. Een crisis in de Straat van Taiwan zou de wereld gigantische schade berokkenen. Wij waken dus over de veiligheid daar.’

De Amerikaanse minister noemde de economische gevolgen van een eventueel militair conflict tussen China en Taiwan zelfs aanzienlijk groter dan die van de coronapanemie. Geen toeval uiteraard: ook die werd waarschijnlijk door China veroorzaakt… Terugkomend op de vergelijking met Rusland en Oekraïne: zolang de Volksrepubliek zijn kernwapens thuislaat, is het ook hier allerminst een uitgemaakte zaak dat zo’n militair conflict snel zal worden beslecht…