Van 22 tot 24 mei voerden eenheden van Russische vrijwilligers in dienst van de Oekraïense Strijdkrachten aanvallen uit op militaire objecten in de westelijke grensregio van Rusland. Russische media reageerden met berichten over ‘grote aantallen door de geheime dienst FSB gedode Oekraïense indringers die wreedheden tegen de plaatselijke bevolking begingen’. De regionale overheid riep een zogenaamde antiterroristische noodtoestand uit en kondigde aan burgers te evacueren en, waar nodig, auto’s van privépersonen te vorderen om jacht te kunnen maken op de terroristen.

Etnisch zuivere landen

Voor de tweede keer dit jaar doorbrak het zogenaamde ‘Russische Vrijwilligerskorps’ de grens. Begin maart kwam de militaire eenheid — waarvan de kern bestaat uit voormalige leden van Azov en de Rechtse Sector — al in het nieuws met een operatie in de oblast Brjansk. Bevelhebber van het korps is Denis Nikitin. Nikitin is een Rus die in Duitsland opgroeide en in Rusland en Oekraïne naam maakte als organisator van Mixed Martial Arts-toernooien. Hij is tevens eigenaar van het vooral onder vechtsporters en hooligans bekende kledingmerk White Rex.

Nikitins ideologie baseert zich op het streven Poetin af te zetten en de Russische Federatie op te delen in ‘etnisch zuivere’ kleinere landen. Daarbij moet een Rusland van geringere afmetingen ontstaan. Dat Rusland zal uitsluitend door Russen worden bevolkt, maar zal ‘in harmonie met alle buurlanden tot bloei komen’. Hoewel hij lange tijd in het buitenland leefde, heeft Denis Nikitin geen andere nationaliteit dan de Russische. In 2019 werd hem wegens ‘bedreiging van de democratische rechtsorde’ zelfs de toegang tot de Schengenzone ontzegd.

Eindelijk thuis

Op 23 mei gaf de persvoorlichter van de nationalistische vrijwilligers een officiële verklaring over de operatie in de grensregio:

‘Poetins door slachtpartijen verscheurde leger is stilgevallen. Corrupte ambtenaren en oligarchen staan elkaar naar het leven. Criminelen en gemobiliseerden weten niet waarvoor ze vechten en sterven. Etnische bendes hebben zich meester gemaakt van de zuidelijke Russische regio’s en voeren er de sharia in. Het land is verzonken in een afgrond van branden, explosies en mysterieuze doden. In het Kremlin zit een corrupte kliek die huizen en paleizen als maatstaf voor menselijke waarde beschouwt. Het centrale gezag kraakt in zijn voegen en trekt in paniek de duimschroeven aan. De strijd tussen de clans wordt nog intensiever. Om deze strijd te beëindigen, is het noodzakelijk de vijand te verslaan op het grondgebied dat hij bezet houdt. De oorlog zal doorgaan totdat het opgehangen lichaam van Poetin de muren van het Kremlin siert en zijn bende is veroordeeld door de rechtbank van de Russische toorn… De Russen hebben de wapens opgenomen. De Russen hebben gesproken. En niemand zal durven zeggen dat we hier vreemden zijn. We zijn eindelijk thuis!’

Terug in Oekraïne

Een eenheid van het ‘Legioen Vrijheid voor Rusland’ — dat zich baseert op een nationalistische ideologie die de Russische Federatie juist wil behouden, maar dan volgens de beginstand van 1991 — stak eveneens de grens over. De exacte locatie van het door de Russische vrijwilligers voor korte tijd veroverde stukje vaderland bleef eerst ongewis. Maar later werd gewag gemaakt van het district Graivoron in het uiterste westen van de oblast Belgorod.

Denis Nikitin verklaarde dat de operatie ‘samen met de collega’s van het legioen’ werd uitgevoerd. ‘Terwijl de Russische liberale oppositie oeverloze discussies houdt over wie een fascist is, wie van wie geld heeft aangenomen en wie een goede jongen is en wie niet, besloten wij gezamenlijk het voortouw te nemen op weg naar de eindoverwinning’, aldus de leider van het vrijwilligerskorps. Op 24 mei stond hij terug in Oekraïne samen met de leider van het Legioen Vrijheid voor Rusland de pers te woord. De vechtsporter zei dat zijn eenheid verschillende legervoertuigen en wapens had weten buit te maken. In tegenstelling tot het nieuws op de Russische staatstelevisie over ‘grote aantallen gedode Oekraïners’ zouden tijdens de operatie slechts enkele leden van het korps gewond zijn geraakt.

Met Caesar tegen Poetin

De bevelhebber van het legioen — alleen bekend onder zijn codenaam Caesar — was eveneens vol lof over de operatie. ‘Onze strijd gaat door: de operatie is geslaagd en onze doelstellingen zijn bereikt. De vijand is verslagen, sommigen van hen zijn op beschamende wijze gevlucht. We hebben grote hoeveelheden materieel buitgemaakt. Ook hebben we krijgsgevangenen meegenomen. We zullen het idee van een vrij Rusland, de hoop van alle Russen, niet verraden. We zullen waarheid en gerechtigheid terugbrengen naar Rusland. We komen weer. Belgorod, Brjansk, Koersk, Voronezj, Rostov, Moskou — wacht op ons’, aldus Caesar.

Aan de kant van het legioen vielen volgens hem twee doden en tien gewonden. Over het moraal van de reguliere Russische troepen was de leider van de vrijwilligers niet onder de indruk: ‘De waarheid is dat de Russische strijdkrachten gedemoraliseerd en onvoorbereid zijn. Ze boden weinig of geen weerstand ondanks hun enorme overwicht in aantal. Want ons doel is niet rijkdom of macht, maar bevrijding en gerechtigheid voor Rusland, en de waarheid wint — zoals we weten — altijd.’

Of de beide vrijwilligerseenheden veel gewicht in de schaal gaan leggen in de politieke krachtenverdeling zal de toekomst uitwijzen. De artillerie van de Oekraïners reikt in ieder geval tot het district Graivoron. Een feit dat Caesar en Nikitin zeker de nodige extra zelfverzekerdheid zal hebben gegeven. Voor de Oekraïense Strijdkrachten zijn dergelijke operaties als afleidingsmanoeuvre in de aanloop naar het verwachte tegenoffensief uiteraard meer dan welkom.