Sire, er zijn geen Vlaamse liberalen meer

Vorig jaar in december, één week voor Kerstmis, brak mijn vrouw haar pols. Dan is het plots alle hens aan dek en snel naar de afdeling spoed van het ziekenhuis, waar na de nodige onderzoeken de diagnose valt. Een ernstige dubbele breuk. ‘Maandag operatie mevrouw, u mag het ganse weekend hier blijven.’ Zit je daar te wachten, wanneer je vrouw naar de operatiekamer is, dan heb je veel tijd om na te denken en te lezen. Tijd die je anders niet of toch moeilijk kan vinden.

En het was tijdens een maaltijd in de cafetaria en het rond mij kijken en observeren, dat mij weer opviel hoe ongelofelijk goed die vrije markt en dat kapitalisme toch werken. Niet dat de soep en de Vlaamse stoverij mij van verrukking deden kraaien, dat zeker niet. Maar wie honger heeft en het ontbijt heeft overgeslagen, die is toch ferm tevreden met het op dat moment smakelijke ziekenhuiseten.

Gezond eigenbelang

Wat mij opviel, was hoeveel mensen hier hadden samengespannen om mij die lekkere en voedzame maaltijd te bezorgen. Die mensen kennen mij niet en hebben geen benul van de omstandigheden en reden van mijn aanwezigheid hier. Wellicht zouden die mensen wel in een abstracte vorm bezorgd zijn en enige empathie hebben voor mijn vrouw en haar gebroken pols, maar ze kenden haar niet en hun gevoelens waren zeker niet zo diep als die voor hun eigen familie, kinderen en vrienden.

Het is die vrije markt en de bekommernis en liefde die deze mensen koesteren voor hun eigen familie, kinderen en vrienden, die ervoor zorgden dat iedereen die het vroeg en bereid was er een correcte vergoeding voor in ruil te geven, daar een lekkere maaltijd kon eten. Het was hun volledige eigenbelang dat maakte dat er maaltijden werden bereid voor andere mensen, die ze niet eens kenden. Deze mensen gingen niet wakker liggen een dag voor de operatie van mijn vrouw. Ze vroegen zich ook niet af of alles goed verlopen was en hoe lang de herstelperiode zou duren.

De anonieme vrije markt

Daar stopt het mirakel van de vrije markt echter niet. Ik betaalde met een kredietkaart, die automatisch gedebiteerd wordt. Daar is software en menselijk vernuft voor nodig, de betaling is ook meteen zichtbaar op mijn GSM. Niemand van de mensen bij Samsung of die andere bedrijven kent mij en toch hielpen ze op dat moment een deel van mijn last verlichten. Dat doen ze uit eigenbelang, omdat ze een bonus of loon krijgen op hun werk, zo werkt die vrije markt nu eenmaal.

Het voedsel zelf, het vlees, de frietjes, de soep en de groenten die erin zitten, die moeten allemaal in dat ziekenhuisrestaurant geraken. Er is een vrachtwagenchauffeur, die mij niet kent, die dat op tijd moet leveren. Mensen die de frieten snijden, bereiden, opdienen, afrekenen… De boerderijen waar al dat eten vandaan komt. Allemaal mensen die mij niet kennen, dit artikel wellicht nooit zullen lezen, die mij misschien een onsympathieke betweterige eikel vinden, maar die wel allemaal samen mijn last hielpen verlichten.

Geen systeemfout

In een vrije markt kunnen mensen zorg dragen voor elkaar, zonder noodzakelijk bezorgd hoeven te zijn over elkaar. Dat is geen systeemfout van de vrije markt of het kapitalisme. Hoeveel echt goede vrienden heeft iemand echt? We wisselen of ruilen een dienst of een goed, die mensen met vaardigheden, talenten en kennis, die we zelf niet bezitten, aan ons verlenen of verkopen. Heerlijk is dat allemaal.

Voor de gelovige lezers: er staat in de Bijbel dat we als mensheid elkaars lasten moeten dragen, en zowel vriend als vijand moeten helpen. Dat is allemaal redelijk abstract. Hoe vul je dat in? Als een buur ziek is, dan ga je helpen en draag je wat eten. Als er zich een financieel probleem voordoet en je kan helpen, dan doe je dat met een kleine bijdrage of donatie voor een familielid of vriend. Op die manier help je snel en rechtstreeks de lasten te verlagen voor al deze mensen. Als mens is dat de moreel juiste keuze, het is een vanzelfsprekendheid ook voor niet gelovigen.

Een systeem dat niet perfect is

Op de vrije markt is niet altijd onmiddellijk duidelijk hoe wij als mensen elkaars lasten dragen. Maar met een verzekering bijvoorbeeld wel. Daar dragen wij allemaal samen bij om een last te verlichten voor iemand die op een bepaald moment die verzekering nodig heeft. Maar ook als u iets koopt in uw lokale supermarkt, of iets eet in een ziekenhuis, draagt u iemands lasten. Als u lekkere stoverij maakt, of bestelde en nadien afrekende met uw kredietkaart, telkens verlicht u of neemt u een last over van iemand anders.

De vrije kapitalistische markt, zoals de economist William Baumol beschrijft in The Free Market Innovation Machine, heeft enorme voordelen. Dit systeem, dat niet perfect is, heeft ervoor gezorgd dat we de voorbije eeuw rijker, gezonder en vrijer werden dan ooit tevoren in de geschiedenis van de mensheid. Dat we tegelijkertijd voor elkaar zorgen en elkaars lasten dragen is gewoon een zoveelste positief, maar minder belicht extern aspect van die vrije markt.

Het antiliberale klimaatbeleid

Er zullen best veel mensen zijn, die als ze dit lezen met hun ogen gaan rollen en zuchten over zoveel naïef geloof in die vrije markt en dat kapitalistisch systeem. Mensen die niet geloven in het feit dat wij elkaars lasten dragen en elkaar onvrijwillig en misschien zelfs onverschillig helpen.

Er heerst vandaag de dag ook bij liberale partijen en politici die zich als liberalen en verdedigers van de vrije markt profileren, een bijna tastbare afkeer van de vrije markt en de onvoorstelbare vooruitgang die ze ons als mensheid bracht. Het is bijna met schaamte als ze erover moeten praten.

Dat komt nergens meer tot uiting dan in het klimaatbeleid, de kernuitstap en de verspilling van miljarden belastinggeld dat naar de Europese Green Deal gaat. De explosie in de energieprijzen die een en ander heeft veroorzaakt, de welvaart- en milieuvernietiging zijn ook ongezien. Niet het klimaat, maar het antiliberale klimaatbeleid vormt een onmiddellijk gevaar voor de mensheid.

Een sprankel hoop

Maar er is een sprankel hoop, de Open Vld-jongeren spraken zich uit tegen de kernuitstap. Egbert Lachaert, kandidaat-voorzitter, wil in 2025 geen kerncentrales sluiten. Alhoewel ook hij in een tweet het nooit haalbare sprookje herhaalde van een hernieuwbare energierevolutie.

Die hernieuwbare energierevolutie komt er niet en hoe sneller liberalen dat inzien, des te sneller zullen hun kiezers terugkeren naar de partij. Nooit in de geschiedenis van de mensheid stapten we over naar minder efficiënte, duurdere en milieuonvriendelijkere energie. Dat zal ook nu niet gebeuren.

Een reset is nodig

In een echt vrije liberale markt zou er gewoon geen Europese Green Deal nodig zijn. De decarbonisatie van onze energie is al meer dan een eeuw aan de gang en dat komt juist omdat we van hernieuwbare energie zijn afgestapt. Dat was de vrije markt op haar best en daar moeten we weer naartoe. Hernieuwbare energie is en blijft een duurzame mythe.

Met de voorzittersverkiezingen bij Open Vld in het vooruitzicht, is het goed om de core business van de liberale partij terug onder de aandacht te brengen. Omer Vanaudenhove, de stichter van de moderne liberale partij PVV, zou zich vandaag niet meer thuis voelen in dit samenraapsel van platte carrièristen, opportunisten en tafelspringers. De reizigers zonder bagage waar Herman De Croo destijds voor waarschuwde, toen Verhofstadt de liberale partij verruimde, hebben de partij in de vernieling gereden. Een reset is nodig.