SNP op koers naar grote overwinning

In het noorden van Brittannië is het één tegen allen. De Scottish National Party stormt als de gedoodverfde winnaar naar de regionale stembusgang van 5 mei 2016.

Populaire SNP, herboren Tories

De meeste peilingen wijzen erop dat meer dan de helft van de stemmen van de Schotse kiezers naar de SNP zullen gaan. Dat is onder meer een gevolg van de totale implosie van de traditioneel sterke Labourpartij. Die neergang was ook belangrijk voor de uitslag van de nationale verkiezingen in mei 2015, waarbij de SNP uit het niets de derde partij van Westminster werd en de Conservatives de overwinning konden behalen. De Tories doen het echter al sinds lange tijd niet meer goed in Schotland. Maar nu wordt die partij geleid door de populaire Ruth Davidson en maakt het kans de tweede grootste te worden. Zij het met een 20% van de stemmen.

De toekomst van het onderwijs en de uitgaven in de sociale zekerheid domineren de televisiedebatten. De Schotse nationalisten scoren goed door hun stevige linkse beleid gedragen door graag geziene politici die zich manifest afzetten van de rechtse regering in Westminster. De Conservatives plaatsen zichzelf dan weer in de markt als dé anti-belastingspartij. De overige partijen lijken in dit links-rechtsdebat niet meteen hun plaats te vinden. De Liberal Democrats – ooit zo sterk in Schotland – zinken weg in de onduidelijkheid en de UK Independence Party speelt, net als de groenen, slechts een marginale rol.

Een nieuw referendum of niet?

De SNP spuit nog steeds enige mist over de verwezenlijking van haar belangrijkste partijstandpunt: de onafhankelijkheid. We weten dat er een tweede referendum komt, alleen indien het VK in juni ervoor kiest uit de EU te stappen. Daarom zal de SNP campagne voeren tegen een Brexit. De Schotse nationalisten willen de Europese Unie niet lossen en willen daarvoor zelfs de Britse Unie redden. Politieke tegenstanders laken de woordbreuk van partijleider Nicola Sturgeon. Die beweerde in 2014 dat het onafhankelijkheidsreferendum een ‘once in a lifetime’ momentum was. De rest van het VK afdreigen met een nieuwe keuze voor onafhankelijkheid wordt als ‘niet netjes’ beschouwd. De SNP mag dan quasi zeker meer dan 50% halen in de verkiezingspeilingen, een even grote (of kleine) meerderheid blijft gekant tegen een breuk met Londen. Hoe de partij haar referendumbelofte zal inschrijven in het verkiezingsprogramma is nog altijd niet duidelijk.

Vrij, maar arm?

Op 24 maart 2016 had Edinburgh de hoofdstad kunnen zijn van een apart Schots koninkrijk. U leest het goed, Schotland bleef een koninkrijk en werd niet meteen een republiek. Dat bleek de keuze van de onafhankelijkheidscampagne in 2014.

Er zijn intussen de naakte economische cijfers die erop wijzen dat een volledig zelfstandig Schotland een overheidstekort van 10 tot 15 miljard pond zou moeten torsen, bijna 10% van het bnp. Dat is het dubbele van de rest van het VK. De terugvallende opbrengsten van de Noordzeeolie spelen hierin geen onbelangrijke rol. Nicola Sturgeon ontkent dit allemaal niet, maar ze wuift de kritiek dat het land daardoor verplicht zou zijn zwaar te bezuinigen weg als ‘belachelijk’. Ze blijft erop hameren dat Schotland een ‘zelfverzekerde natie’ is en de uitdagingen van de toekomst probleemloos aankan. Hoe de SNP dit budgettair euvel zou hebben opgevangen is onhelder wegens ‘niet relevant’.

Critici zeggen dat de nationalisten van de feiten wegkijken en niet durven toegeven dat het een zware last op de schouders van de gemiddelde Schot zou betekenen. En die Schot is, zo leert het stereotype ons, nogal gesteld op zijn geld.

Foto: (c) Reporters