SP.anders?

In brede kringen leeft het idee dat de ‘Vlaamse grondstroom’ van socialisme niets moet weten. Dat is een misverstand. Ten eerste omdat die grondstroom an sich een mystificatie is, vooral opgezet in de voorbije N-VA-verkiezingscampagnes. Als er één Vlaamse grondstroom ooit heeft bestaan, dan is het de katholieke, die vandaag schuchter overleeft in de gelijknamige zuil en verder verdampt. Na het verdwijnen van de zuilen in de laatste decaden van vorige eeuw hebben de traditionele politieke formaties, met de hete adem van het Belgo-sceptische Vlaams-nationalisme in de rug, zich moeten heruitvinden, met wisselend succes. Het liberalisme overleeft dankzij een sterke ondernemerscultuur, de CD&V blijft de rol van centrumpartij claimen. Hoe agressief de N-VA beide vandaag ook kannibaliseert, ze blijven overeind als ideologische kernen die weliswaar electoraal bewegen. Het Vlaams Belang ten slotte blijft als protestpartij kiezers aantrekken en weerom afstoten, naargelang de dagprijs van de politieke markt en de zuurtegraad van de publieke opinie.

De lange mars door de instellingen

Maar met links is er ten gronde een probleem. Sinds de ontzuiling hebben de Vlaamse socialisten, vandaag SP.anders, nooit meer echt voeling gehad met de politieke realiteit en de publieke opinie in onze contreien. Net daardoor bleef het pure machtsdenken domineren en zweerde men bij de bovenbouw,- het institutionele kader en de geledingen van het systeem dus, in de veronderstelling dat wat eronder zat wel zou volgen.

Typerend voor dat top-down-denken was de ‘rode VRT’ die tot in deze eeuw overeind bleef: een poging van linkse journalisten om de openbare omroep te monopoliseren tot een soort Pravda die de waarheid naar haar hand zette en één bepaalde partij ook duidelijk favoriseerde. In hun zog woekerde de culturele sector uit tot een betweterige mandarijnenklasse waarin de Lanoyes en de Hemmerechtsen Vlaanderen wel even zouden leren hoe ze moesten denken en wat ze mochten lezen.

Berucht gebleven zijn anekdotes zoals deze van Freya Van den Bossche (de familienaam komt nog terug in dit verhaal) die tijdens een Terzake-interview van 2006 compleet de mist in ging en het na een paar telefoontjes tussen de VRT en het SP.a- hoofdkwartier gedaan kreeg dat het interview werd overgedaan.

Deze flagrante interventie heeft zijn wortels in het mei 68-verhaal en het besluit van de progressistische krachten om na de mislukte revolte een ‘Lange Mars door de Instellingen’ aan te vatten. De term Lange Mars is zoals bekend van Mao Tse Tung, wiens communistisch partizanenleger in 1934 werd omsingeld en een heroïsche uitbraak forceerde via een duizenden kilometers lange tocht in de Chinese jungle.

De lange mars van de Europese linkerzijde was echter comfortabeler: de mei 68-generatie bestond per slot van rekening uit verwende jochies die niet van plan waren om zich het levenspeil van de gewone sterveling eigen te maken. Het heette vanaf dan dat men zou proberen zoveel mogelijk strategische sleutelposities te bezetten in de maatschappij, waardoor men van bovenuit fundamentele veranderingen zou forceren. In het Duitsland van de toenmalige charismatische studentenleider Rudi Dutschke (‘Roter Rudi’ voor de vrienden) heette dat: Seit schlau, bleibt beim Überbau!   

Zo gezegd, zo gedaan. De ondertussen gediplomeerde revolutionairen trokken een maatpak aan en werden topambtenaren, bestuurders, intendanten, cabinetards, ministers. Parallel met de bureaucratie werd er ook duchtig geklommen in het media-establishment, denk aan onze eigen studentenleider (ooit nog seminarist) Paul Goossens. Maar naarmate de macht binnen handbereik kwam en de sleutelposten bezet werden, voltrok zich de welbekende verandering in de geesten: macht is een verslavend ding, de revolutionairen werden echtgenoot en huisvader, en die villa moest afbetaald worden.

En zo scleroseerde de mars tot een status-quo waarin mensen die de macht hadden, die vooral wilden behouden, waardoor ze ook het zo lang vervloekte systeem zelf in stand hielden. Die schizofrenie van politiek-links speelt tot op vandaag, in de eerste plaats dus bij de socialisten waar de ex-68ers hun vehikel hadden gevonden. Het spagaat tussen ideologie en sociale status werd zo groot dat de ideologie zelf helemaal verdampte en in een weergaloos cynisme transformeerde. De Vlaming stond erbij en keek ernaar. Johan Vande Lanotte alias de Keizer van Oostende, Tobback jr. poserend op zijn zeiljacht, Ingrid Lieten die minister werd zonder op een kieslijst te hebben gestaan en nu een fin-de-carrière slijt als directeur van LifeTechValley … het zijn maar een paar iconen van het welbekende kaviaarsocialisme waarvan de doorsnee-Vlaming met zijn kleine teen aanvoelt dat het puur om macht gaat en niet om principes, laat staan het algemeen welzijn.

Gentse frituuroorlog

Dàt en niets anders is de reden van het falen van links in Vlaanderen: de socialisten zijn gewoonweg niet wat ze heten,- het zijn fantoomsocialisten die alles wat links van de CD&V staat compleet ongeloofwaardig maken, Groen inbegrepen. Nergens geven deze verwaande mandarijnen ook maar de indruk, voeling te hebben met de Vlaming die vreest voor zijn veiligheid, geborgenheid zoekt en zijn thuisplek ziet verloren gaan. De Franse socialisten zijn overigens in hetzelfde bedje ziek, en zweren bij het door Europa ondersteunde establishment, tegen de eigen bevolking, regerend vanuit de ivoren toren.

De naam SP.a zegt het al: ‘anders’ met een kleine a, maar niemand weet waaruit dat anders-zijn dan bestaat, het is gewoon meer van hetzelfde. Het populisme van immer monkelende teletubbies zoals cafébaas Steve Stevaert en reclameman Patrick Janssens kon wel even de schijn ophouden met een verkiezingssucces in 2003 als resultaat, maar uiteindelijk vielen ze allen door de mand. Het lot van Stevaert is bekend, Patrick Janssens beëindigde zijn Lange Mars als directeur van voetbalclub KRC Genk.

Opvallend is ook de fin-de-carrière van voormalig socialistisch icoon en minister Luc Van den Bossche, ex-CEO van BIAC (de maatschappij die de luchthaven van Zaventem uitbaat) en sinds begin 2015 voorzitter van de raad van bestuur van de Optima-vastgoedafdeling. Van den Bossche wist al lang dat de nu in faling verklaarde Optima-bank in slechte papieren zat, maar stapte pas vorige week op omwille van de rijkelijke ontslagvergoeding. Hij wordt daarmee hét icoon van het Vlaamse kaviaarsocialisme, gekenmerkt door een niets ontziende honger naar macht, status en materieel gewin. Het gezicht en de lichaamstaal spreken boekdelen. Maar men moet dit historisch terugkoppelen: het nihilisme van dit soort figuren komt voort uit een complete verloochening van idealen, die zijn wortels al heeft in het hedonisme (‘vrijheid-blijheid’) van de mei 68-generatie en het gekoesterde waanidee dat je de revolutie voorbereidt door je zakken te vullen.

Het nettoresultaat is wel dat Vlaanderen helemaal niet klaar is voor een breedgedragen progressief verhaal rond herverdeling, solidariteit, duurzaamheid en levenskwaliteit.

In de door socialisten en groenen bestuurde modelstad Gent van burgemeester Daniël Termont gooiden boze frituuruitbaters emmers vol frieten uit op de trappen van het stadhuis. Door een nieuw toewijzingsreglement kan al wie het hoogste biedt, een jaarconcessie krijgen voor een bestaande frituur op straat of plein. Daar zijn drama’s van gekomen: gezinnen die al 25 jaar zo’n frietkot uitbaten en van de ene dag op de andere zonder inkomen vallen, een uitbaatster die haar broodwinning in frietdamp zag verdwijnen en in shock moest opgenomen worden enzovoort.

Men had voor allerlei redelijke oplossingen kunnen opteren,- een standbelasting op basis van de omzet bijvoorbeeld, of een uitdoofscenario waarbij bestaande uitbaters hun overbodrecht behielden,- maar neen: het linkse Gentse stadsbestuur past de hardste vorm van het kapitalisme toe en hield met geen enkele menselijke factor rekening.

Ook deze kronkel mag men gerust in verband brengen met het DNA van het moderne Vlaamse socialisme. Koele managers zetten de toon, afgewisseld met makkelijke gratisverhalen van volatiele kasgraaiers. Het ideologisch deficit is compleet, achter de façade gaapt een leegte. John Crombez mag de decumul afkondigen, maar de overvette tronie van Luc Van den Bossche blijft nog wel een tijdje in het collectief geheugen. En de Gentse frieten worden duurder, zeker weten.

Johan Sanctorum is filosoof, publicist, blogger en Doorbraak-columnist.

Foto: (C) Reporters