De Vlaamse regering zit in diepe crisis. Over het weekend bereikte ze geen stikstofakkoord. Of beter gezegd, N-VA en Open Vld keurden zonder CD&V een conceptnota goed. Minister-president Jan Jambon (N-VA) maakt duidelijk dat CD&V zich daar bij neer te leggen heeft of uit de regering moet stappen. CD&V ziet dit anders. Zij willen verder blijven praten tot er een akkoord is, waar de hele regering achter kan staan.

Limieten van het Vlaams model

Een ongeziene crisis, dus. Gezien de Vlaamse regering bij consensus beslist en ze ook niet kan vallen en nieuwe verkiezingen kan uitschrijven, zit de situatie vast. Veel mogelijkheden zijn er niet meer. Ofwel plooit CD&V en onderschrijft de partij alsnog de conceptnota zoals die voorligt. Minister van Landbouw Jo Brouns (CD&V) liet in De Ochtend op Radio1 verstaan dat daar weinig kans op bestaat.

‘Wij willen hier aan blijven verder werken. Dat hebben we gisteravond ook heel duidelijk gemaakt, omdat dit een dossier is dat te belangrijk is voor de economie, voor onze jonge landbouwers en de natuur. Die drie elementen zijn ons kompas. De bal ligt in het kamp van de minister-president die in de schoot van zijn regering een consensus moet blijven zoeken. Die hand blijven we reiken en dat zal ons standpunt blijven.’

Een andere mogelijkheid is op zoek gaan naar een wisselmeerderheid. Die kan eventueel gevonden worden bij Vooruit en Groen. Maar die zullen dat niet doen omwille van de welgevallige verschijning van Jambon. De redactie hoorde bij verschillende bronnen dat beide oppositiepartijen klaar staan met een lijst eisen. Voor hen valt er weinig eer te behalen aan het depanneren van een regering op een jaar van de verkiezingen. Een wisselmeerderheid betekent waarschijnlijk ook dat CD&V uit de regering verdwijnt. Het overblijvende minderheidskabinet zal dan voor elke beslissing op zoek moeten gaan naar een meerderheid in het parlement. Een onmogelijke opdracht, zo kort voor de verkiezingen. Met een verlamde regering als gevolg.

Breekpunten

Verder onderhandelen betekent dan weer dat het stikstofdossier over de verkiezingen wordt getild. Volgens Andy Pieters, woordvoerder van minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA), maken de huidige breekpunten van CD&V een snel akkoord onmogelijk. ‘CD&V valt over twee zaken. Zij willen dat de drempels voor bijdrage aan de stikstofdepositie van intensieve veeteelt vanaf dag één gelijk getrokken wordt met die voor de industrie. Los van het feit dat je dat niet wetenschappelijk kan onderbouwen, vereist zo’n fundamentele wijziging van het eerste akkoord een nieuw openbaar onderzoek. Nu willen we veel doen, maar alles opnieuw opstarten betekent dat we deze legislatuur niet meer kunnen beslissen. Dat zien wij niet zitten.’

‘Een tweede breekpunt gaat over het zogenaamde extern salderen, de mogelijkheid voor landbouwers om de uitstoot van een ander bedrijf op te kopen. Dat systeem botst op het probleem dat onder voormalig minister Joke Schauvliege (CD&V) nooit een vergunningendatabank heeft aangelegd. Wij weten dus niet wat vergund is. Zo’n extern salderingssysteem kan je enkel uitbouwen wanneer je beschikt over een inventaris van de vergunde emissies. Wij willen een milieueffectenrapport (MER) opstarten om dat te onderzoeken en beginnen met de aanleg van zo’n databank. Tegen december moet dat MER duidelijkheid brengen en kunnen we beslissen om er voor te gaan. Maar dat was niet voldoende voor CD&V. Zij willen als het ware morgen al een operationele vergunningendatabank. Praktisch gezien is dat niet mogelijk.’

Hard spel

Maar ondertussen zit alles wel vast. Volgens CD&V moet er verder onderhandeld worden, voor de andere partijen is de kogel door de kerk. ‘Ik heb gisteren op geen enkel moment de boodschap gekregen dat het de bedoeling is ons uit de regering te duwen’, zegt Brouns daarover bij Radio1.

Die interpretatie spreekt de boodschap van minister-president Jambon tegen. Hij geeft CD&V tot dinsdagavond om alsnog in te stemmen met de conceptnota. Op het kabinet Demir bestaat geen twijfel over wat dat betekent. ‘Op dit moment is er een concrete beslissing met een ruime meerderheid binnen de Vlaamse regering over het stikstofakkoord’, stelt Pieters. ‘Over die beslissing wordt niet verder onderhandeld. De grondwet schrijft voor dat de ministers die het daar moeilijk mee hebben twee keuzes hebben. Of ze leggen zich daar bij neer, of ze nemen ontslag. In die situatie zitten we nu.’

‘Er is een beslissing, een conceptnota met de verschillende zaken die we bijsturen op basis van het openbaar onderzoek. Minister Demir is als minister van Omgeving gemachtigd om die wijzigingen door te voeren.’

Het spel wordt dus hard gespeeld.