Syrië en Jemen waren/zijn maar generale repetities

In mijn vorige bijdrage aan Doorbraak legde ik uit hoe migraties, oorlogen, en ecologische rampen ontstaan. Jemen is een schoolvoorbeeld van wat daar beschreven staat. De situatie wordt perfect in beeld gebracht door VRT-journalist Rudy Vranckx (behoorlijk laat zoals hij zelf zegt). De grote aanloop tot een conflict met dergelijke omvang wordt wel nooit vermeld door onze reporters. Dat is hemeltergend.

Explosief Jemen

Jemen had al van 1960 een geboortecijfer van acht tot negen kinderen per vrouw. In 2010 waren het er nog vijf. In 40 jaar tijd verdrievoudigde de bevolking. Jemen was/is op dit vlak explosief, zelfs naar Midden-Oosten/Afrikaanse normen! De zwakke economie van het land kon geen antwoord geven op deze bevolkingsexplosie. We komen in een malthusiaanse catastrofe terecht  nog voor er enige sprake is van oorlog. In december 2010 breekt een fenomeen door dat wij de ‘Arabische lente’ noemden. Lente is een seizoen dat positieve verwachtingen oproept, het einde van winterse ontberingen. In de regio heersen al lang winterse ontberingen.

Wij, naïeve westerlingen, denken nog altijd dat het in de Arabische lente te doen was om democratisering, meer vrijheid enzovoort. In werkelijkheid gaat het om broodprijzen, voeding in ‘t algemeen, gebruiksartikelen… De prijzen stijgen in al deze regio’s vanwege de sterk verzwakkende economie/bevolking verhouding. De mensen komen de straat op vanwege een tekort aan levensnoodzakelijke middelen. De gele hesjes avant la lettre, maar dan in duizendvoud, en met nog grotere noden en frustraties. Iedereen die, zoals ik bijvoorbeeld, in die periode als westerling deze landen bezoekt, en er in slaagt om zich in het binnenland te begeven, wordt er voortdurend mee geconfronteerd. Van zodra men een huurauto verlaat wordt men als westerling aangeklampt door jong en oud; men probeert een euro te verdienen, door uw schoenen te poetsen, door u te begeleiden … ‘Klassieke’ toeristen worden er in hun hotel van afgeschermd. Dit is zo van Egypte tot sub-Sahara Afrika, van Afghanistan tot Marokko.

In Jemen wordt de toestand in die Arabische lente van 2010 grimmig. Erst kommt das fressen, und dan kommt die moral… wie schreef dat ook alweer in andere tijden van ontbering? Brecht in 1928 (beroerde tijden voor het Westen)? Homo sapiens Dr. Jekyll wordt Homo sapiens Mr. Hyde (cf. mijn vorig artikel). De frustraties worden omgebogen tot een strijd tussen verschillende partijen… een burgeroorlog. Wie de goeden en de slechten juist zijn vindt u perfect samengevat in een VRT video van Rudy Vranckx.

Kort samengevat onstaan er twee partijen. Normaal gaan die mekaar te lijf met de bescheiden middelen die ze ter beschikking hebben, en hebben we toch nog altijd een verschrikkelijke burgeroorlog. Migratie is niet aan de orde, gezien de grote afstand tot interessante gebieden met een betere economie/bevolking verhouding, en de bescheiden middelen waarover de mensen beschikken. Dus zegt Vranckx ‘Wij hadden geen belang bij het conflict, aangezien er geen migratie was naar België. Dus hebben we onze aandacht op andere conflicten gevestigd’.

Westerse belangen

De waarheid is wel even anders. Jemen is strategisch heel belangrijk voor ons: het kan de Rode zee controleren, en daarbij de oliebevoorrading van het Westen (van ons dus). De straat van Hormuz, en de straat van Bab-el-Mandeb verwerkt een kwart van de petroleumproductie van de ganse wereld! De wereldeconomie, vooral van Europa en de VS, staan op het spel. Markten kunnen in dagen tijd tsunami’s ondergaan. De Saoedi’s, en de Iraniërs zijn er als de kippen bij om van de chaos in Jemen gebruik te maken om een machtspositie veilig te stellen of te veroveren. Het VK, Frankrijk en de VS kunnen tweemaal aan de kassa passeren als ze de Saoedi’s als bondgenoot nemen. Enerzijds versterken ze hun positie op deze belangrijke handelsroute, en anderzijds wordt er grof oorlogsmaterieel verkocht aan de ‘geallieerden’. En grof oorlogsmaterieel is het. Als reserve-officier vd Belgische luchtmacht heb ik gezien welk vernietigend vermogen er uitgaat van een F16, om maar wat te zeggen. Als dat vermogen gericht wordt tegen een gemeenschap die economisch en moreel aan de grond zit, dan is Picasso’s Guernicaeen peulenschil. Een bus met schoolkinderen is waarschijnlijk maar één klein maar schrijnend voorbeeld van wat er zich heeft afgespeeld sinds maart 2015.

Iran laat zich evenmin onbetuigd, en stuurt drones en geweren naar haar Houthi rebellen. Rebellen, want zij zitten in het niet-geallieerde kamp. We moeten de juiste terminologie kiezen. Deze rebellen hadden nochtans een uitgewerkt plan om Jemen op een andere leest te schoeien, maar het Westen kwam daar niet zo dikwijls in voor. ‘Saudi and Emirati warplanes have been bombing Yemen’ schrijft de westerse pers. Die gevechtsvliegtuigen zijn wel van westerse makelij, maar dat wordt door de hoofdredacteur wel geschrapt want iedereen weet dat toch. De havenstad Hodeida, die meer dan 80% van de voedselvoorraad van het land levert, wordt uitgeschakeld om een ‘starvation tactic’ toe te passen (in het Engels klinkt een legertactiek minder gruwelijk, geen idee waarom). Die werkt tot op heden. Mogelijk kan men nu redding brengen, en aan tafel gaan zitten. Eerst aan de onderhandelingstafel wel te verstaan als het van de ‘coalitie’ afhangt. Moedig en knap van Rudy Vranckx om hierover te rapporteren. Toch graag meer wetenschappelijke (demografische) omkadering, echte oorzaken van het gebeuren uitspitten, en de rode kaart trekken voor de volgende domino’s.

Welke dobbelstenen zijn de volgende?

Bovenstaande paragraaf is maar een inspelen op de directe gebeurtenissen van de afgelopen dagen. Ze beschrijft nogmaals waartoe een gebrek aan familieplanning automatisch leidt. Iran heeft dat ondertussen goed begrepen. De ayatollahs zijn hier niet populair, en de islam ook niet, maar zij kunnen zich aanpassen aan externe omstandigheden, door bijvoorbeeld vrij drastische familieplanning te bepleiten. De Koran – je leest het goed – heeft daar geen bezwaar tegen. ‘Verantwoord ouderschap is geboden’ staat er in het Arabisch. In Iran is daardoor het aantal geboorten per vrouw gedaald van 7 in 1960 naar 1,7 in 2015! Dus van Iran hoef je niet meteen grote migraties of oorlogen te verwachten. Wel getalenteerde jonge wetenschappers die na hun kort verblijf hier hun weg in de wereld (Iran of elders) wel vinden.

Heel anders is het gesteld met andere landen uit het Midden-Oosten zoals Egypte, om maar ééntje van de belangrijkste dobbelstenen te noemen. Vele Egyptenaren interpreteren de teksten van de Koran anders en weten dikwijls niet eens van het bestaan van de pil af. Op de markt proberen ze je wel Viagra te verkopen, al weet ik niet of ze daarmee het echte product dan wel een biologisch alternatief bedoelen. De ganse ME-Afrika regio telt zo’n 1,5 miljard mensen, en de meesten daarvan zijn jong!

De ‘birth rates’ van Niger, Somalië, DR Congo, Mali, Chad, Angola, Burundi… zitten verschrikkelijk hoog (7 tot 5 kinderen per vrouw). Die landen grenzen niet allemaal aan strategische routes, en een aantal Afrikaanse landen heeft nog grote stukken natuur die kunnen ingepalmd worden, mits verwijderen van storende grote diersoorten uiteraard… Maar de bevolkingsdruk, de migratiedruk zeg maar, die zal enorm toenemen, omdat hun economie hun bevolkingsgroei niet volgt. ‘No future’. En dan komen we automatisch in Jemen-scenario’s terecht.

Iraans model

Hebben we dit al ooit eens uitgelegd aan onze scholieren en studenten, of is dit in onze cultuur een taboe, in tegenstelling tot de Iraanse benadering? En zouden we het Iraanse model niet beter eens wat meer uitleggen aan onze allochtone bevolking? Het model dat in je hoofd zit wordt voornamelijk gedownload door praten en lezen. Communicatie maakt de nodige neuronverbindingen in je hersens. Onze software, onze apps, onze modellen (‘bewustzijn’ zegt een filosoof, ik ben een wetenschapper) zit in onze neuron-neuronverbindingen. En die worden al als kleuter opgebouwd, en dat prille begin is heel belangrijk. Het gaat heel snel. Eerst leren tellen van 0 tot 10, en na twintig jaar kan je al gemakkelijk de wiskunde beheersen die nodig is om quantummechanische berekeningen uit te voeren. Als je toevallig dat talent hebt. Of om een viool te bespelen, een wielerwedstrijd te rijden, een taal te leren… als die talenten aanwezig zijn. Maar ook om goede menselijke interacties te hebben, goede coaching te doen op een werkvloer, sportterrein… De modellen waarin je gelooft zal je willen vermenigvuldigen naar andere mensen toe. Ze evolueren veel sneller dan de Biologische soorten. Zorg dat je de goede modellen uitkiest.