Naar verluidt waarschuwde de Chinese president Xi zijn Amerikaanse collega Biden een aantal maanden geleden voor oorlog, indien de Verenigde Staten China haar zin niet geeft inzake Taiwan. Het was het zoveelste schot voor de Amerikaanse boeg.

Zoals het er nu naar uitziet, wordt het eiland later dit decennium het nieuwe Berlijn in de nieuwe Koude Oorlog: China zal het via een permanente lucht- en zeeblokkade op de knieën dwingen. Met haar recente ‘totale omsingelingsoefening’ is het trouwens al begonnen met de voorbereiding van die beproefde militaire strategie.

Zoete broodjes

Gaan de Verenigde Staten vervolgens een luchtbrug aanleggen vanuit de Filipijnen of Japan? Gaan ze een militaire confrontatie riskeren met een land dat inmiddels al de derde grootste luchtmacht van de wereld heeft en de tweede grootste zeemacht? Daarmee vergeleken wordt Vietnam allicht ‘a walk in the park’.

Of gaan ze proberen om China economisch te isoleren? Ook dat zou verkeerd kunnen uitpakken, gezien de zoete broodjes die Xi dezer dag bakt met Afrika, belangrijke olieproducenten en de Russische grondstoffengrootmacht.

Een legitieme claim

De vergelijking met Berlijn gaat natuurlijk niet helemaal op. Stalins USSR had destijds immers geen legitieme claims op de Duitse hoofdstad, terwijl China die in zekere zin wel heeft op Taiwan, een standpunt dat het land trouwens al vele decennia verdedigt. Het heeft er immers een gedeelde geschiedenis mee. Tussen 1683 en 1895 maakte Taiwan zelfs formeel deel uit van China, tot het, na de eerste Sino-Japanse oorlog (1894-1895), met geweld overgenomen werd door Japan.

Na de bezetting door Japan (1895-1945) en de Tweede Wereldoorlog zou Taiwan dan ook opnieuw Chinees territorium geworden zijn, ware het niet dat de verliezers van de Chinese burgeroorlog (1927-1949) er inmiddels naartoe gevlucht waren.

Een Chinees Hawaï

Het is alsof een grote groep zuiderse slavenhouders na de Amerikaanse burgeroorlog (1861-1865) naar Hawaï gevlucht zou zijn, gesteld dat het eiland al in pakweg 1800 in bezit gekomen was van de Verenigde Staten.

Zouden die Verenigde Staten dan, op aandringen van China, afzien van claims op ‘hun’ paradijselijke eiland? Wel integendeel: het zou de Yankees er nog meer toe aanzetten om Hawaï terug in te nemen en de ‘rebellen’ tot de orde te roepen.

Wereldheerschappij

Er is natuurlijk nog een belangrijke reden waarom China er zo op gebrand is om Taiwan in te lijven: het wil de wereld op een meer Chinese leest schoeien en zelfs uitgroeien tot de enige mondiale supermacht (zie Michael Pillsbury’s boek The hundred-year marathon).

Daarmee zou het een rond 1800 onderbroken trend verder zetten. Na de val van het West-Romeinse Rijk stak China immers het Westen voorbij, na een millennia durende inhaalrace (zie in dit verband Ian Morris’ boek De val van het Westen). Tot de westerse wetenschap en technologie het een paar eeuwen geleden weer naar het tweede plan verwees.

Vliegdekschip

De inname van Taiwan is wat dat betreft een cruciale stap. Het eiland zou het Middenrijk namelijk niet alleen economisch versterken: in het bijzonder dankzij het quasimonopolie dat het heeft op de productie van geavanceerde halfgeleiders (en waarin Europa nergens staat). Het is ook militair-strategisch van groot belang.

Het ligt immers als een gigantisch en onzinkbaar ‘vliegdekschip’ in de geopolitiek zeer belangrijke Zuid-Chinese zee en de Indo-Pacific. Vandaar trouwens dat de Verenigde Staten het al in bescherming namen naar aanleiding van de Koreaanse oorlog.

Het zomaar toelaten van een agressieve overname door het communistische China zou voor Uncle Sam dan ook niet meer of minder dan een ondenkbare want vernederende knieval zijn voor de aspirant-wereldhegemoon. Voor China is dat dan weer een reden te meer om door te gaan met die overname.

Tijdbom

De weg naar een economisch en militair treffen lijkt zelfs al ingeslagen. Naast de Chinese ‘war games’ kan in dit verband het recente Amerikaanse verbod op de uitvoer van geavanceerde microchips naar China genoemd worden, alsook mogelijke restricties op de uitvoer van Chinese zeldzame metalen naar het Westen.

Nu Poetins Rusland bovendien, via westerse sancties, in de armen van China gedreven wordt, tikt de tijdbom steeds luider.

Strategische duidelijkheid

Oproepen tot een vervanging van de Amerikaanse strategische ambiguïteit door strategische duidelijkheid betreffen altijd militaire steun. Amerika moet niet meer rond de pot draaien, luidt het devies, maar duidelijk maken dat het Taiwan militair gaat bijstaan, indien het ingelijfd dreigt te worden.

Vorig jaar leek president Biden effectief die nieuwe koers in te slaan, met een voorspelbare, agressieve reactie van China tot gevolg. De stap naar duidelijkheid is noodzakelijk, maar China alle aanspraken op Taiwan ontzeggen is tot nader order een garantie op oorlog.

Compromis

China moet gecounterd worden, maar niet inzake Taiwan: Choose your struggles wisely, Uncle Sam! Voor Europa in het bijzonder is een compromis aangewezen. Wie het onderschrijft, krijgt onze steun. Indien het door iedereen afgewezen wordt, blijven we neutraal.

Een belangrijk gegeven hierbij is dat de productie van Taiwanese halfgeleiders zo gesofisticeerd is dat ze niet zonder westerse steun kan en dat, zonder die halfgeleiders, de wereldeconomie binnen de kortste keren een hartinfarct krijgt. In die zin heeft ook China belang bij onderhandelingen.

Het krijgt de keuze:

Óf er komt een opsplitsing van Taiwan. Zoals dat vaak gebeurt met betwiste gebieden (Duitsland na WO II, Vietnam, Korea, Cyprus en straks allicht Oekraïne), waarbij de cruciale halfgeleider fabrieken, de Gigafabs, aan het ‘vrije deel’ van het eiland toegewezen worden (ze liggen toevallig ook in het westen van Taiwan).

Óf er komt een formele overname van het hele eiland na een zeer lange overgangsperiode waarin het Westen zijn productie van geavanceerde halfgeleiders kan opvijzelen. Taiwanezen kunnen tijdens die periode en tijdens de eerste jaren na de overname vrij hun toevlucht zoeken in het Westen of andere gebieden die hen als vluchteling willen opnemen.

‘Normative power’

Er zijn precedenten voor beide, pijnlijke opties. Na de aanhechting door Japan in 1895 kregen de inwoners van Taiwan gedurende twee jaar de kans om naar het Chinese vasteland te verhuizen. Er gingen maar een paar duizend mensen op in. Daarna vluchtten echter alsnog twee- tot driehonderdduizend inwoners naar China. Precies zoals veel Hongkongers dezer dagen Hongkong ontvluchten.

Het voornaamste probleem ligt echter bij Europa zelf, ondanks het recente initiatief van Macron. De EU gaat er immers prat op een (groene) ‘normative power’ te zijn. De fel geplaagde burger van de van de EU kan er, steeds meer, van meespreken. Taiwan realpolitikgewijs ‘overleveren’ aan China strookt niet met dat verheven imago. EU-parlementsleden, -officials en -politici zwaaien liever met het morele vingertje en spellen Xi en co. maar al te graag de les.

Het sterkt de geduldige en zelfbewuste Chinezen ongetwijfeld in hun stellige voornemen om hun slag te slaan, eens de tijd rijp is, en om het arrogante Westen eens en voorgoed op zijn plaats te zetten.