Team Justitie: sneller, menselijker, straffer

‘Het kan verkeren’, moet staatssecretaris van Begroting Alexia Bertrand gedacht hebben. Bij haar aantreden eind 2022 was ze nog de revelatie van het jaar. Open Vld had haar vol trots losgeweekt bij de MR. Een uitzonderlijk economisch en politiek talent dat bovendien niet onaardig Nederlands spreekt voor een Vlaamse politica.

Nauwelijks anderhalf jaar later moet ze bij de lijstvorming achter een overgelopen PVDA’er aanschuiven op de vierde plaats. Jawel, een communist op de Brusselse Kamerlijst van MR en Open Vld. Gisteren wou hij de rijken nog opeten, vandaag wil hij de werkloosheidsuitkering beperken in de tijd.

Die ‘Open’ staat er niet zomaar in Open Vld. Als het een polsslag heeft en niet te veel nadenkt, mag het op de lijst. Alexia is daar bij nader toezien ook een voorbeeld van. Met haar palmares op Begroting had je er eigenlijk ook net zo goed een echte PVDA’er kunnen zetten. Die had het zeker niet slechter gekund.

Het is wat met VLD’ers en de juiste job vinden. Neem nu onze nieuwe minister van Justitie, Paul Van Tigchelt. Als adjunct-kabinetschef was hij destijds al de architect achter een briljant plan om de overbevolking in de gevangenissen op te lossen én alle celstraffen onder de 3 jaar uit te voeren. Twee vliegen in één klap. Zijn voorganger, Van Quickenborne, had er zelfs een leuke slogan bij bedacht. Team Justitie: Sneller, Menselijker, Straffer. In de verte hoorde je de electorale kassa al rinkelen.

Schurken

Om deel één van het plan te verwezenlijken zouden er overal in het land vijftien kleinschalige gevangenissen – detentiehuizen voor de kenners – bijkomen. Na zorgvuldig rekenen en plannen moest dat ruim voldoende zijn om al die schurken binnen te houden en op humane wijze herop te voeden. Deel twee was zo mogelijk nog eenvoudiger. Gewoon er niet langer van uitgaan dat zo’n rechter straffen onder de drie jaar voor-te-lachen uitspreekt en ze toch uitvoeren. Old school! Streng maar rechtvaardig. Dat horen de kiezers graag.

Met bekwame spoed werd het plan dan ook uitgevoerd. Op één klein, onooglijk detail na. Het mag eigenlijk geen naam hebben hoor, maar we vermelden het toch maar voor de volledigheid. Er werden geen vijftien detentiehuizen geopend. Maar grof geschat, even natellen, plak er een cijfer op: twee. Pak anderhalf. Maar het uitvoeren van die korte straffen? Dat deel liep wel volgens plan. Dat was immers beloofd aan de kiezer. Een woord is een woord.

Maar wie schetst de complete verbazing van minister Paul Van Tigchelt en de burgemeester van Kortrijk nu blijkt dat die overvolle gevangenissen nog voller zitten? Ze zijn bij Team Justitie en de studiedienst van de Open Vld nog aan het zoeken of er ondanks alles in dat plan ergens een foutje is geslopen. Voorlopig zonder resultaat.

Pinkje

Maar geen nood. Dat zal geen gevolgen hebben voor de krachtdadigheid waarmee celstraffen zullen worden uitgevoerd. ‘Een Justitie die haar eigen straffen niet uitvoert, is geen geloofwaardige Justitie’, poneerde Paul Van Tigchelt in Terzake. Daar wordt dus geen duimbreed op toegegeven. Ook geen pinkje.

Wat wel kan is dat gedetineerden naar huis worden gestuurd, op verlof. En dan een briefje krijgen dat hun straf met zes maanden is ingekort. Niet alleen worden zo celstraffen consequent toegepast. Dat gebeurt ook nog eens in een razend tempo.

Celstraffen van pakweg drie jaar kunnen nu in nauwelijks een paar maanden worden uitgezeten. Dat, beste burger, is een toonbeeld van efficiëntie en geloofwaardigheid. Overtuigd?

Dan rest er ons nu niets anders dan het buitenland te overtuigen van onze Sneller, Menselijker en Straffer-doctrine. Al zien die dat toch een beetje anders. Zo vinden ze ons niet echt sneller. Gewoon omdat zaken die voor het Hof van Beroep in Brussel moeten voorkomen blijven liggen tot 2040. Kwaliteit vraagt nu eenmaal tijd. Klagers krijgen wel drie maanden op voorhand een herinnering dat hun zaak er aankomt. Als dat niet attent is!

Maar ook over dat menselijker zijn onze buitenlandse vrienden het niet eens. Nogal wat beschaafde landen leveren geen burgers meer uit aan België vanwege de onmenselijke behandeling in onze gevangenissen. Ze hebben het over het schenden van mensenrechten en foltering. Wij?? Die durven! Alsof de Europese kampioen mensenrechten zoiets zou doen?

En met dat straffer komt het ook al niet goed. In Nederland bijvoorbeeld, waar straffen wetenschappelijk worden benaderd – nerds! – zijn ze er bijvoorbeeld achter gekomen dat het uitvoeren van korte celstraffen, zelfs in een menselijke gevangenis met sanitair, meer recidive veroorzaakt dan alternatieve straffen. Zo rekenden ze uit dat een korte gevangenisstraf in vergelijking met een werkstraf in de eerste vijf jaar na vrijlating tot 55 procent meer herhalingscriminaliteit leidt.

Straf hé?