Je kunt er gif op innemen: als een arbeidsmarktmaatregel succes heeft dan mag je zeker zijn dat heel wat arbeidsmarktexperts die maatregel afwijzen. Met succes bedoelen we dat de maatregel door veel werknemers aantrekkelijk wordt gevonden. Wellicht is hier sprake van het Not Invented Here-syndroom NIH). Omdat ze zelf de maatregel niet hebben voorgesteld, kan het gewoon geen goede maatregel zijn.

We merkten het eerder bij de dienstencheques. Toen hij die lanceerde mikte de toenmalige Minister Vandenbroucke op 25.000 extra jobs. Het werden er uiteindelijk 150.000. Dat politici nadien hebben nagelaten om het stelsel beter financieel te verankeren betekent niet dat dat systeem niet succesvol is geweest. Voor tienduizenden mensen bood het een kans om te ontsnappen aan de inactiviteit of de illegaliteit. Maar dat houdt meerdere experts niet tegen om het stelsel tot op vandaag de dag te bashen.

Slangen

Met flexi-jobs is het niet anders. Het systeem maakt het mogelijk dat wie minstens 80% aan het werk is als werknemer bijkomend een baan kan aannemen die parafiscaal heel aantrekkelijk is. Het systeem werd in 2015 eerst uitgeprobeerd in de horeca en is sindsdien uitgebreid. In 2018 kwam er al een uitbreiding naar andere sectoren, in 2023 nog eens en in 2024 nog eens. De jongste cijfers wijzen op 120.000 bijkomende flexi-jobbers op redelijk korte termijn. Het volk heeft gesproken, en dus zijn de experts weer in groten getale tegen.

Bij die experts zit nu ook Noël Slangen. In een column in Het Laatste Nieuws maakt hij brandhout van het systeem. Flexi-jobs zijn weinig meer dan borrelnootjes in plaats van een volwaardige maaltijd. Flexi-jobs bouwen de voltijdse tewerkstelling af. Wie, volgens Slangen, een klein beetje kan rekenen, neemt één vijfde ontslag uit zijn baan om te gaan bijklussen in een flexi-job. Gaan wij de economie van de toekomst bouwen op studenten en gepensioneerden en op de afbouw van voltijdse banen, roept Slangen pathetisch uit. En het ergste van allemaal blijkbaar: flexi-jobs zijn er alleen voor zij die werken, niet voor langdurig werklozen of mensen met een vervangingsinkomen.

Extra jobs

Op al die punten ben ik het grondig oneens met Slangen. Toen de maatregel in 2015 van start ging maakte ik ook enig voorbehoud; ik wou zien hoe één en ander uitpakte (’the proof of the pudding’). Maar eens duidelijk werd dat in de horeca de flexi-jobs niet ten koste gingen van de voltijdse tewerkstelling heb ik mijn reserves laten varen.

Slangen is er blijkbaar nog niet van op de hoogte dat er geen aanwijzingen zijn voor afbouw van voltijdse banen door flexi-jobs.

Daarmee is tegelijk één van de belangrijkste kritieken van Slangen weerlegd. Hij is er blijkbaar nog niet van op de hoogte dat er geen aanwijzingen zijn voor afbouw van voltijdse banen door flexi-jobs. Volgens nieuwe onderzoeksgegevens gaat het veelal om extra jobs en om een vermindering van meer flexibele banen. Flexi-jobs concurreren dan bijvoorbeeld met uitzend- of studentenarbeid. Het bewijst meteen ook dat er geen sprake is van massale uitstroom uit voltijdse jobs. Flexi-jobs zijn er om flexibele gaten te vullen. Ook in de economie van de toekomst zal daar nood aan zijn.

‘Zwakkeren’

Wat dan met de kritiek dat ook langdurige werklozen en inactieven met flexi-jobs aan de slag zouden moeten kunnen? Wie dit voorstelt staat ver van de reële wereld af. Sowieso staat deze groep al niet te springen om deze kleine jobs uit te voeren vanwege de vaak niet aantrekkelijke uren (in de avond en in het weekend). En in zeer veel gevallen heeft deze groep extra begeleiding en ondersteuning nodig om de overstap te maken.

Dat past niet in het huidig concept van flexi-jobs waar de betrokkenen meteen moeten kunnen presteren. Vakbonden en linkse partijen zouden ook steigeren. Zwakkeren op de arbeidsmarkt in ‘precaire jobs’, dat kunnen ze niet hebben.

Bovendien is het ook een kwestie van billijkheid. De werkenden krijgen het recht om tegen fiscaal interessante voorwaarden te werken omdat ze al minstens 80% bijgedragen hebben aan de sociale zekerheid. Dat element vervalt als je het ook zou openstellen voor werklozen en inactieven.

Hoge werkzaamheidsgraad

Slangen, en met hem heel wat arbeidsmarktexperts, vergeten trouwens een heel belangrijke ontwikkeling. Vlaanderen zit met een werkzaamheidsgraad van 77% en een werkloosheidsgraad van 3% dicht tegen volledige werkgelegenheid (‘full employment’) aan. Het grootste probleem op de arbeidsmarkt is voor het eerst in vele decennia niet meer mensen op de arbeidsmarkt krijgen maar meer vacatures invullen.

Eén van de oplossingen om meer werk verzet te krijgen is de werkenden te verleiden om wat meer te werken. Dat is niet gemakkelijk want vrije tijd is aantrekkelijk. Er is zelfs een lichte trend om gemiddeld wat minder te werken. Dan moet je wel wat extra uit de kast halen om mensen toch te bewegen wat meer te werken. Flexi-jobs lijken daar op dit ogenblik zeer goed in te lukken, zonder de rest van de economie te ontwrichten en zonder de sociale zekerheid te belasten. Flexi-jobs zijn een ideale maatregel in tijden van ‘full employment’. Het is niet te verwonderen dat vooral Vlaanderen van deze maatregel profiteert.

Wat mij betreft zijn flexi-jobs de meest succesvolle arbeidsmarktmaatregel van de voorbije 10 jaar. Leve de flexi-jobs dus. In elk geval zolang de grote arbeidsmarkthervorming, waar Slangen en co van dromen, er niet komt. Nog heel lang dus.

arbeidsmarktmaatregel

Leve de flexi-jobs!