De loonkloof tussen voltijds werkende vrouwen en mannen is bijna volledig weggewerkt, dat blijkt uit een gloednieuw rapport van Statbel – het bekendste Belgische statistiekbureau.

Volgens de Statbelonderzoekers verdienen vrouwen in het Waalse Gewest gemiddeld meer dan mannen. Zij baseren die vaststelling op een loonenquête, uitgevoerd bij meer dan 130.000 werknemers van Belgische bedrijven. Als hun beweringen kloppen, dan is het de eerste keer in de geschiedenis dat vrouwen in een Belgisch gewest gemiddeld meer verdienen dan mannen.

Genderloonkloof

De genderloonkloof is volgens Statbel voor voltijdse werknemers in België gedaald van 4,1% in 2019 naar 0,4% in 2020. De loonkloof is het verschil in gemiddeld bruto uurloon tussen vrouwen en mannen. Het is gebaseerd op het salaris dat wordt uitbetaald aan werknemers, nog vóór inkomstenbelastingen en sociale zekerheidsbijdragen ervan afgetrokken worden. In de Europese Unie bedroeg die kloof gemiddeld maar liefst 13% in 2020.

Loonkloof vrouwen en mannen in België

Opvallend genoeg verschilt de genderloonkloof sterk tussen de verschillende EU-lidstaten. Zo bedroeg ze in Letland maar liefst 22,3%, in Estland 21,1% en in Oostenrijk 18,9%. In andere landen, waaronder Luxemburg (0,7%), Roemenië (2,4%) en Slovenië (3,1%) was ze heel erg laag.

Het interpreteren van de cijfers is niet zo eenvoudig als het op het eerste zicht lijkt. Een lagere loonkloof in bepaalde landen wil niet per se zeggen dat er meer gendergelijkheid is. In sommige lidstaten is een lagere loonkloof een indicatie van een minderheid van vrouwen op de arbeidsmarkt.

Een hogere loonkloof kan te wijden zijn aan een groter aandeel vrouwen die halftijds werken of een hogere concentratie vrouwen in een beperkt aantal beroepen. Niettemin zijn er enkele structurele oorzaken van de loonkloof tussen mannen en vrouwen, waaronder loopbaankeuzes beïnvloed door familieaangelegenheden, meer vrouwen aan de slag in sectoren die minder betalen of deeltijdse tewerkstelling.

Jan met de pet

Volgens het Statbelrapport verdiende een gemiddelde mannelijke werknemer in Wallonië 3.551 euro, terwijl zijn vrouwelijke collega 3.573 euro binnenhaalde (alle vermelde lonen zijn bruto, nvdr). Daardoor ontstaat er een beperkte negatieve loonkloof van -0,6%. ‘In Vlaanderen bedraagt de genderloonkloof nog 1,1% en in Brussel verdienen mannen 5,4% meer dan vrouwen’, schrijven de onderzoekers.

Het mediaanloon bedroeg 3.550 euro, wat betekent dat de helft van de werknemers maximaal dat bedrag verdient, terwijl de andere helft op meer kon rekenen. 10% van alle werknemers verdiende volgens de analisten op maandbasis minder dan 2.334 euro bruto. Daartegenover staat een andere 10% die maandelijks met meer dan 5.991 euro bruto aan de haal ging.

Beroepen en sectoren

De loonverschillen tussen de best en de slechts betaalde beroepen lopen hoog op. Directeurs van grote ondernemingen staan op de eerste plaats, en kunnen rekenen op zo’n 10.717 euro bruto per maand. Dat is volgens Statbel 180% meer dan het nationale gemiddelde. Ook managers, wiskundigen, natuurkundigen, ingenieurs en juristen zitten bij de grootverdieners.

Daartegenover staan de kelners en barmannen. Zij verdienen slechts 2.450 euro bruto per maand, wat 36% lager dan het nationale gemiddelde is. ‘Ook kappers, schoonheidsspecialisten, huishoudelijke hulpen en schoonmakers verdienen gemiddeld minder dan 2.500 euro per maand’, melden de analisten.

Niet alleen het beroep is overigens van belang, ook de sector speelt een belangrijke rol. De petrochemische nijverheid is de best betalende tak van de economie. Werknemers kunnen er rekenen op een maandloon van maar liefst 5.902 euro bruto. Dat is volgens de onderzoekers 54% meer dan het nationale gemiddelde.

‘Ook bij de activiteiten van hoofdkantoren, de adviesbureaus op het gebied van bedrijfsbeheer en de financiële dienstverlening, exclusief verzekeringen en pensioenfondsen bedraagt het gemiddelde maandloon meer dan 5.000 euro. Met een gemiddeld bedrag van 2.704 euro worden de laagste lonen in de horeca uitbetaald. Ook het verblijfstoerisme en de detailhandel behoren tot de minst betalende sectoren’, luidt het.

Waarom studeren belangrijk is

Niet iedereen is even verzot op studeren, en sommigen verlaten de schoolbanken liefst meteen. Maar studeren loont, zo blijkt, want iemand met een bachelordiploma verdient 4% meer dan het Belgische gemiddelde en voor houders van een masterdiploma stijgt dat percentage tot maar liefst 47%.

Mensen die het werkleven meteen boven studeren verkiezen, ondervinden een flink stuk financieel nadeel. Wie enkel over een diploma van het hoger secundair onderwijs beschikt, verdient volgens Statbel zo’n 18% minder dan het Belgische gemiddelde. Werknemers die het secundaire onderwijs zonder diploma verlaten, zien dat percentage stijge tot 26%.

De invloed van leeftijd op het loon

Ouder worden

Wie ouder wordt, verdient meer. Dat is een algemeen aanvaard principe in ons Belgische stelsel, maar de leeftijd van 39 jaar vormt volgens de onderzoekers het keerpunt.

‘Wie jonger is dan die leeftijd verdient globaal genomen minder dan het nationaal gemiddelde, terwijl men vanaf 39 jaar in regel recht heeft op een bovengemiddeld loon. Zo ligt het loonbriefje van werknemers in de leeftijdscategorie zestig jaar en ouder 31% boven het nationale gemiddelde.’

‘Het leeftijdseffect treedt echter vooral bij bedienden op. Zo verdienen bedienden in de leeftijdscategorie zestig jaar en ouder 182% meer dan bedienden die jonger dan 20 jaar zijn. Bij arbeiders bedraagt deze loonspanning slechts 36%. Ten slotte valt uit de cijfers op dat tot de leeftijd van 24 jaar arbeiders gemiddeld een hoger loon verdienen dan bedienden, terwijl vanaf 25 jaar bedienden vanuit financieel oogpunt beter af zijn.’

bedrijfsbeheer

Belgische vrouwen verdienen voor het eerst gemiddeld meer dan mannen