De voorbije maanden nam ik als N-VA’er deel aan de Brusselse verkiezingen. Naast een uitstekende gelegenheid om mijn partij te ondersteunen, bood deze deelname de kans om verschillende campagnemethodes te verkennen. Van marktbezoeken tot schooldebatten, van recepties tot noem maar op. Iets viel me tijdens mijn electoraal avontuur op: ik kon maar een deel van de bevolking bereiken, wat blijkbaar ook de bedoeling was.

Hoewel ik van Turkse afkomst ben, voel ik me Vlaming onder de Vlamingen. Mijn affiniteit met de Vlaamse Beweging is dan ook absoluut, maar als ex-Brusselaar ken ik de vele facetten van deze kosmopolitische en multiculturele stad. Het was dan ook vanzelfsprekend dat ik mijn netwerk zou inzetten tijdens de campagne.

‘Liever op een Turk’

Ik bereikte voornamelijk mijn Brusselse vrienden, die ik als Dansaert-Vlamingen zou omschrijven, mensen die ik binnen de Vlaamse Beweging had leren kennen, en natuurlijk ken ik ook de Turkse gemeenschap. Op die laatste groep had ik een soort monopolie, wat duidelijk werd tijdens een avondje uit.

Voor de 60ste verjaardag van Turkse migratie was ik uitgenodigd, samen met alle andere kandidaten, voor een receptie. Enthousiast zag ik dit als een uitstekende gelegenheid om te netwerken en verhalen van de Turkse gemeenschap te horen. Tijdens een informeel gesprek met een drankje wist ik een mevrouw te overtuigen van mijn ideeën, maar zij woonde niet in mijn kiesregio en vroeg onmiddellijk: ‘Op wie moet ik stemmen?’ Mijn antwoord was duidelijk: ‘Op N-VA, drie keer!’

Voor haar was evenwel belangrijk dat ze kon stemmen op iemand met een Turkse afkomst. Ze vroeg direct: ‘Hebben jullie daar iemand met Turkse roots op de lijst staan? Want ik stem liever op een Turk.’ Een klap in mijn gezicht. Ik doe aan politiek omdat ik overtuigd ben van mijn ideeën, omdat ik geloof in een toekomst met een inclusieve gemeenschap, maar plotseling werd het debat gereduceerd tot een raciale voorkeur.

Microgemeenschappen

Tijdens de vorige campagne in Vlaanderen en Brussel nam de politieke strategie een opmerkelijke wending. In plaats van zich te richten op het overtuigen van de volledige bevolking, kozen politici voor een benadering gericht op microgemeenschappen. Ze sloten zich op binnen ‘hun’ gemeenschappen en probeerden met allerlei middelen, zoals anderstalige Facebook-posts en flyers, zoveel mogelijk stemmen binnen die specifieke groep te verzamelen. Zelfs autochtone Vlaamse politici gingen op een gegeven moment mee in deze strategie, op zoek naar hun deel van de stemmen.

Deze aanpak is vanuit democratisch oogpunt problematisch op meerdere niveaus. Het is begrijpelijk dat men gemeenschappen wil bereiken die normaal gesproken moeilijker te benaderen zijn. Maar deze methode creëert geïsoleerde gemeenschappen binnen de bredere samenleving. Dat leidt tot clusters waar de publieke opinie nauwelijks doordringt en waar politici aankondigingen kunnen doen die niet altijd in lijn zijn met hun partijstandpunten, puur om stemmen te winnen. In zulke geïsoleerde gemeenschappen is er weinig ruimte voor factchecking en ontbreekt elk gevoel van maatschappelijke verbondenheid.

Inclusiviteit

De democratische cohesie lijdt onder deze strategie; gemeenschappen worden verdeeld en de vorming van een gezamenlijke publieke opinie bemoeilijkt. Het is dan ook enigszins ironisch dat vooral linkse, ‘inclusieve’ partijen zich aan deze strategie schuldig maken. Inclusie geldt immers voor iedereen, ook voor de autochtone Vlaming. Ook hij heeft het recht om te horen en te begrijpen wat een (kandidaat-)volksvertegenwoordiger vertelt aan zijn of haar gemeenschap.

Door te focussen op het bereiken van etno-religieuze gemeenschappen via afzonderlijke boodschappen, sluiten politici alle andere gemeenschappen uit. We leven in een samenleving met meer dan 170 verschillende nationaliteiten en honderden etnische achtergronden. Welke groepen ga je wel proberen te bereiken en welke niet? Enkel de grootste? Of alleen de groep die op ons ‘lijkt’? Wat als de ene gemeenschap absoluut niet kan omgaan met de andere? Kiezen we kant? En zo ja, welke?

Het mikken op microgemeenschappen is niets minder dan een verraad van de kernwaarden van onze democratie; een cynische poging om stemmen te winnen ten koste van de sociale cohesie en het gemeenschappelijk belang. Politici moeten de moed hebben om alle Vlamingen aan te spreken. De toekomst van onze democratie hangt af van onze bereidheid om samen te werken en een gedeelde identiteit te omarmen, waarin elke Vlaming, ongeacht afkomst, zich vertegenwoordigd voelt. Dat kan alleen als onze vertegenwoordigers zich niet verschuilen achter ‘hun’ mensen.

cohesie

‘Ik stem liever op een Turk’

De mozaïek van multiculturalisme: etnische concentratie in Belgische woonplaatsen