Elk jaar In het oude Rome, spelen ter ere van Jupiter liberator, de Bevrijder.

1989 Enkele DDR-leiders van het Centraal Comité van de communistische partij in Oost-Duitsland, waaronder Günter Schabowski en Egon Krenz, zetten staats- en partijleider Erich Honecker af. Krenz volgt hem op in beide functies. In december 1989, na de val van de Berlijnse Muur, moet ook hij terugtreden.

1977 Moord in Mulhouse (Elzas) op Hanns Martin Schleyer (62). Hij was vanaf 1973 voorzitter van de koepel der Duitse werkgeversorganisaties. Hij was op 5 september 1977 ontvoerd door de marxistische Baader-Meinhof-bende (‘Rote Armee Fraktion’).

1962 De Nobelprijs voor de Fysiologie of Geneeskunde wordt toegekend aan James Watson, Francis Crick en Maurice Wilkins voor de ontdekking van de structuur van DNA.

José Ortega y Gasset (1883-1955)

1960 De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) maakt de publieke opinie blij met het bericht dat de gasvoorraad in Slochteren (Groningen) zeer veel groter is dan aanvankelijk gedacht. Uiteindelijk blijkt er ruim 2700 miljard kubieke meter gas in de bel te zitten. Daarmee is het één van de grootste gasvelden van Europa. Het Groninger gas levert decennialang een uiterst belangrijke injectie op voor de Nederlandse economie. De omvang van het gasveld leidt ook tot het besluit om heel Nederland aan te sluiten op aardgas.

1955 Overlijden in Madrid van de Spaanse filosoof en socioloog José Ortega y Gasset, oprichter in 1923 van de Revista de Occidente. Met zijn boek La rebelión de las masas (De opstand der horden) verwerft hij vanaf 1929 internationale bekendheid. De eerste Nederlandse vertaling dateert van 1933. De jongste, vertaald, ingeleid en geannoteerd door Diederik Boomsma, kreeg de titel De opstand van de massamens (2015). Maar hij is ook de auteur van tientallen andere, invloedrijke werken van España invertebrada (1921), over Una interpretación de la historia universal (1948) tot Origen y epílogo de la filosofía (Wat is filosofie?, Nederlandse editie 1960 en 2009). Hij is een genuanceerd verdediger van het perspectivisme, dat teruggaat op Nietzsche, en van de vitale en historische rede.

1929 Geboorte in Amsterdam van de literatuurcriticus, auteur en letterkundige Kees Fens. Hoogleraar moderne Nederlandse letterkunde aan de KU Nijmegen. Schreef literaire kritieken en columns voor onder andere het weekblad De Linie, dagblad De Tijd en de Volkskrant. P.C. Hooftprijs 1990 voor zijn gehele oeuvre. Hij overleed in 2008 aan een longziekte. Van hem is de uitspraak: ‘Wij zoeken naar de zin van het leven, maar helaas is het een praktische aangelegenheid’.

1927 Geboorte in Amersfoort (Utrecht) van omroepster en presentatrice Karin Kraaijkamp als Karine Jonker. Ze begon als hoofd van het Jeugd Rode Kruis in Amsterdam en werkte daarna voor haast alle Nederlandse tv-omroepen: VARA, VPRO, AVRO, TROS… Ze presenteerde ook het Nationaal Songfestival van 1956, 1957 en 1959. In 1985 stichtte ze de Gouden Meiden, een club van omroepvrouwen. Ze overleed in 2018 op de leeftijd van 90, actief tot de laatste dag.

1918 Josué de Decker stelt in de Raad van Vlaanderen vast ‘dat het spel gespeeld is’. Het einde van de Eerste Wereldoorlog nadert en daarmee het einde van het activisme. De Raad geeft op 18 oktober een laatste verklaring uit waarin hij stelt: ‘Vergeet zoals wij, in deze plechtige ure, alles wat verdeelt. Denkt alleen aan wat ons verenigt. De liefde voor Vlaanderen’.

Raymond Brulez (1895-1972)

1895 Geboorte in Blankenberge van Raymond Brulez, Vlaams schrijver en journalist. Hij maakte deel uit van de redactie van De Vlaamse Gids, Nieuw Vlaams Tijdschrift en Het Boek van Nu. Talrijke Noord- en Zuid-Nederlandse kranten waren tuk op zijn recensies. Als directeur bij de BRT heeft hij de verspreiding van het Algemeen Beschaafd Nederlands in Vlaanderen doorlopend gestimuleerd. De culturele eenheid van Noord en Zuid lag hem nauw aan het hart. Maar hij was ook een algehele scepticus, die aan alles twijfelde, iedere zekerheid of waarde in twijfel trok en zich met ironie distantieerde van iedere ideologie of religie. Ondanks zijn vaak defaitistische uitlatingen over een gunstige afloop van de Vlaamse strijd zette hij zich ten volle in. En kijk, in 1970 wordt hij zelfs lid van het IJzerbedevaartcomité. Hij overlijdt in 1972, op de leeftijd van 76.

1890 Stichting van de stad Windhoek, hoofdstad van Zuidwest-Afrika (tegenwoordig Namibië), door de Duitse kapitein Curt von François, afstammeling van Franse Hugenoten.

1860 Lord Elgin, hoofd van het Engelse expeditieleger in Peking, steekt de 200 gebouwen van het keizerlijke zomerpaleis in brand. Op twee dagen verdwijnt het Chinese Versailles van keizer Hien Fong in de vlammen.

1830 Tijdens gevechten van Belgische en Franse revolutionairen met de Nederlandse troepen, tussen Lier en Boechout, sneuvelt ene Jenneval, met zijn ware naam Hippolyte Dechet. Te begrijpen dat je een schuilnaam kiest als je ware naam ‘afval’ (déchet) is. Deze Fransman uit Lyon, verbonden aan de Comédie Française, is de auteur van de Brabançonne. Waar men ook gaat langs prille Belgische wegen komt men steeds weer Fransen tegen.

1830 In de buurt van Regensburg wordt de eerste steen gelegd van het Walhalla, een imposant herdenkingsmonument ter ere van de grote figuren uit de Duitse geschiedenis. Exact twaalf jaar later, op 18 oktober 1842, wordt het ingewijd.

Heinrich von Kleist (1777-1811)

1777 Geboorte in Frankfurt an der Oder van de Duitse romantische dichter Heinrich von Kleist, auteur van Prinz Friedrich von Homburg (1821). Hij leerde in 1783 lezen door het grafschrift van zijn oudoom te spellen: ‘Hier ligt de krijger, dichter en filosoof Ewald Christian von Kleist’. Vijf jaar later, na de dood van zijn vader, begon hij zijn studies aan de Franse Hogeschool in Berlijn. Een Nederlandse vertaling van zijn verzameld proza, van de hand van Ria van Hengel, verscheen in 2009.

1685 De Franse ‘Zonnekoning’ Lodewijk XIV herroept het Edict van Nantes (1598) van zijn voorganger Hendrik IV. Die had de godsdienstoorlogen kunnen beëindigen door aan de protestanten gewetensvrijheid te geven en verregaande, zij het niet onbeperkte rechten op de uitoefening van hun godsdienst. Door deze herroeping, het Edict van Fontainebleau genoemd, werden de protestanten deze rechten weer ontnomen. De protestantse eredienst wordt officieel onderdrukt, tempels en scholen gesloten. De hervatting van de vervolgingen zal leiden tot de uittocht van naar schatting 300 000 à 900 000 hugenoten naar de Nederlanden, Duitsland, Italië en Engeland. De Pruisische vorst Frederik Willem I van Brandenburg nodigde de hugenoten nadrukkelijk uit om naar zijn land te komen.

1503 Overlijden in Rome van paus Pius III (Francesco Todeschini Piccolomini). Nadat hij zijn voornemen had aangekondigd om de kerk te hervormen en losbandigheid te onderdrukken, regeert hij slechts zesentwintig dagen, voordat hij volgens sommigen aan jicht sterft of volgens anderen wordt vergiftigd.

Comédie Française

Vandaag 1830: Jenneval, Frans auteur van de Brabançonne, gesneuveld

18 oktober. Historische dag: Raad van Vlaanderen legt allerlaatste verklaring af