Franstalige Brusselse rechters oordelen dat de verdragsbepaling die het recht op leven waarborgt, wordt geschonden door de Belgische, de Vlaamse en de Brusselse regeringen omdat zij de Europese klimaatdoelstellingen niet halen. In een eerste inschatting van de drastische maatregelen die nodig zijn om aan de eisen van dit klimaatarrest te voldoen tekent zich een zeer grimmige toekomst af. Alleen met draconische maatregelen en enorme kosten voor elke Vlaming lijkt het arrest haalbaar.

Een reductie van de uitstoot tegen 2030 met 55 procent. Of een dwangsom van één miljoen euro per maand voor het federale niveau, het Vlaamse Gewest en het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest. Dat zijn de krijtlijnen. Vlaams minister Demir (N-VA) vroeg haar administratie een opsomming te maken van de gevolgen van het arrest.

Vier A4`tjes

De conclusie van het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap (VEKA) is dat het arrest drastische maatregelen zal vergen. In een nota van vier A4’tjes legt VEKA uit wat de minister te doen staat. Bovenop de al geplande inspanningen die volgens tegenstanders al onrealistisch zijn.

VEKA nam zes sectoren onder de loep: de elektriciteitsproductie, de industrie, de gebouwen, het transport, de landbouw en de afvalsector.

Duurdere stroomfactuur en geen extra gascentrale voor Tinne

Laten we beginnen met het goede nieuws: de uitstoot van de stroomproductie in Vlaanderen werd al met de helft teruggebracht tegenover 1990. Volgens VEKA is dus geen extra inspanning nodig voor de laatste 5 procent. Het slechte nieuws is dat Vlaanderen door het arrest geen emissieruimte meer over houdt voor extra gascentrales. Dat is een heel vervelende zaak want federaal minister Tinne Van der Straeten (Groen) veilde onlangs 1 GW capaciteit van gascentrales.

De federale regering zal dus op zoek moeten naar een alternatief. Hetzij via levensduurverlenging van de kerncentrales of via bijkomende windmolens op zee (wat volgens een andere studie dan weer geen goed idee bleek).

Sluitingen en massale ontslagen in de industrie

De industrie stoot in vergelijking met 1990 vandaag 10 procent minder uit. De Vlaamse regering legt hen geen maatregelen op omdat ze al via het Europees Emissiehandelssysteem (ETS) reduceren en dure emissierechten betalen aan de Europese Unie. Door het arrest in de klimaatzaak komt daar volgens VEKA 11 megaton CO₂-equivalent bi, 42% extra reductie. Die deels opgevangen kan worden door het omzetten van CO₂ in alcohol (Arcelor in Gent) of door het afvangen en opslaan van CO₂, bij BASF en Air Liquide. Dat zijn heel dure oplossingen die zwaar gesubsidieerd worden door de Vlaamse regering.

11 megaton is de uitstoot van Arcelor, BASF en alle andere raffinaderijen en chemische bedrijven samen. Die zouden dus allemaal moeten sluiten…

Het slechte nieuws is dat 11 megaton gelijk is aan de uitstoot van Arcelor, BASF en alle andere raffinaderijen en chemische bedrijven samen. Het arrest volgen staat met andere woorden gelijk aan het sluiten van bijna de complete Vlaamse industrie. Een complete vernietiging van de welvaart en van beter betaalde jobs.

Totaal verbod op installatie gas- en stookolieketels, warmtepompen verplicht voor 1 op 3

Ook voor huizen en huishoudens is de factuur van het arrest enorm. Boven op de bestaande renovatieplicht en andere maatregelen moet nog eens 30 procent extra CO₂ gereduceerd. Dat betekent dat bij 30% van de woningen gas afgesloten moet worden. Dat 30% van de stookolieketels moeten verdwijnen.

Volgens VEKA betekent dit vanaf 2024 een totaalverbod op installatie van gas- en stookolieketels (die gaan immers 20 jaar mee). Vervelend detail is dat niet de Vlaamse regering dit kan beslissen, maar federaal minister voor Energie Tinne Van der Straeten (Groen) moet deze regelgeving invoeren.

Daarmee is de kous niet af. De Vlaamse huishoudens moeten 1 miljoen extra warmtepompen installeren tegen 2030. De gecontesteerde renovatieplicht van de Vlaamse regering voorziet nu al in de vervanging van zo’n 150.000 gas- en stookolieketels door warmtepompen per jaar.

In 2023 werden in Vlaanderen 10.000 warmtepompen geïnstalleerd. Daar zouden dus 111.111 stuks per jaar bij moeten komen tot 2030. Kan de sector die leveren en installeren?

Dat is misschien nog een grotere vraag dan de vraag of de Vlaamse gezinnen die warmtepompen kunnen betalen.

Verkoopverbod nieuwe diesel- en benzineauto’s in 2024

De Vlaamse regering wil auto’s met een fossiele verbrandingsmotor vanaf 2029 verbieden. Dat is sowieso al sneller dan de EU oplegt (daar is het 2035). Maar als de Vlaamse regering het arrest wil volgen dan moet ze volgens VEKA een totaalverbod op de verkoop van nieuwe fossiele wagens al vanaf 2024 invoeren om te kunnen voldoen aan de opgelegde uitstootreductie.

Wil Vlaanderen de verwachte uitstoot met 11 megaton CO₂ verminderen dan zitten ze bij het huidige vervangingsritme door elektrische auto’s met een gat van 6 megaton CO₂. Dubbel zoveel auto’s moeten dus tussen nu en 2030 vervangen worden. En weer kan alleen de federale regering dat verbod op de verkoop van ‘fossiele’ auto’s opleggen.

Bij bestel- en vrachtwagens moet 45% van het wagenpark vóór 2030 vervangen worden door elektrische voertuigen. En jawel ook hier is dat een bevoegdheid van de federale regering.

1 op 3 runderen moet weg.

Het klimaatarrest treft ook de landbouw. Volgens VEKA kan de vereiste 1 megaton extra reductie alleen door de afbouw van de veestapel. Dat betekent 400.000 runderen minder in 2030. Dat is bijna één op drie.

Iedereen vegetarisch dus, of vlees invoeren uit het buitenland. Ook de groenten en het fruit blijken getroffen. De glastuinbouw kan niet snel veel CO₂ extra verminderen. Sluiting is daar het enige alternatief.

Afvalverwerking ok

Het enige goede nieuws is dat voor afvalverwerking het klimaatarrest geen invloed heeft.

Europese klimaatdoelstellingen

Het klimaatarrest steunt op hoogst betwistbare rechtsopvattingen

De impact van het klimaatarrest: een economisch kerkhof