Over de brand van een autoschip voor de Nederlandse kust is bitter weinig geweten. Eerst waren er 25 elektrische auto’s aan boord. Later bleken dat er zo’n 500. De eerste stemmen gaan op om het verschepen van elektrische auto’s zeer streng te reglementeren of te verbieden. De hele scheepvaart vreest voor de gevolgen.

Kustwacht Nederland

Nachtbeeld van de brandende Fremantle Highway.

De brand aan boord van het autoschip Fremantle Highway zou zijn begonnen met een elektrische auto. De bemanning verliet het schip. En toen de brand niet onder controle raakte, sleepte de Nederlandse Kustwacht het schip naar een plek voor de kust waar de gevolgen van het gecontroleerd uitbranden zo min mogelijk schadelijke gevolgen heeft voor milieu, bevolking of scheepvaart. Op 31 juli rond de middag arriveerde het brandende schip op zijn tijdelijke plek, 16 km boven de waddeneilanden Schiermonnikoog en Ameland.

De Fremantle Highway voer uit Bremerhaven voor de Japanse rederij K-Line. Dezelfde rederij kennen we ook van het containerschip Ever Given dat het Suezkanaal blokkeerde in maart 2021. Volgens de vrachtbrief heeft het autoschip 3783 voertuigen in het ruim. 498 daarvan zijn elektrische auto’s. Zowel BMW als Mercedes-Benz verklaarden auto’s op het schip te hebben. 300 van Mercedes en een paar honderd van BMW en Mini.

Lloyd’s List waarschuwt voor verbod

In reactie op de brand met het autoschip publiceerde Lloyd’s List op 28 juli een opmerkelijke opinie. Lloyd’s List is een Britse scheepvaartkrant. Ondanks de gemeenschappelijke oorsprong mag je de krant niet verwarren met de verzekeringsmarkt Lloyd’s of London. De krant is wel een bevoorrechte waarnemer bij die scheepsverzekeraars. En die waarschuwen dat de verzekeringspremies voor schepen de pan uit zullen swingen. Sommigen zien zelfs een veel duisterder lot: een verbod op het vervoeren van elektrische auto’s.

Met één dode, verschillende zwaar verbranden en alleen al voor het autoconcern Mercedes-Benz een verlies van 13 miljoen dollar zullen de kosten voor de verzekeraar van het autoschip astronomisch zijn. De brand van de Fremantle Highway zal één van de zwaarste facturen opleveren van 2023.

Aantal branden neemt toe

Brand aan boord is een groeiend probleem. Het afgelopen jaar ging het om 209 branden. Het hoogste aantal in tien jaar. 64 zeeschepen gingen verloren in een brand de afgelopen vijf jaar. Volgens de grootste verzekeraar ter wereld Allianz zijn scheepsbranden ondertussen de op twee na belangrijkste oorzaak voor het vergaan van schepen. Het aantal branden neemt per jaar met 17 procent toe.

Over het algemeen nemen schipbreuken af. ‘Dertig jaar geleden verloor de wereldwijde vloot meer dan tweehonderd zeeschepen per jaar. Op het einde van 2022 waren minder dan 40 schipbreuken gerapporteerd. Het was het zesde jaar op rij met minder dan 100 schipbreuken’ meldde Allianz afgelopen mei in haar Safety and Shipping Review.

Litium-ion-batterijen boosdoener

Scheepsbranden ontstaan tegenwoordig niet meer in de machinekamer. Ze ontstaan in het ruim of in containers. Vooral de lithium-ion-batterijen krijgen de schuld. In het geval van de Fremantle Highway is nog veel onzeker, maar de bemanning zei dat de brand begon in de buurt van de elektrische auto’s. Het ontvlammen van batterijen herinnert aan de brand en het zinken van het autoschip de Felicity Ace in maart 2022. Dat schip was net als de Fremantle Highway een ‘pure car and truck carrier’ of PCTC. Een autoschip zonder andere vracht.

Het schip voer vanuit de Duitse haven Emden voor Volkswagen Group. Omdat de Felicity Ace samen met 4000 spiksplinternieuwe Volkswagens, Audi’s, Porsches en Bentley’s in de buurt van Panama op de oceaanbodem ligt bestaat nog steeds onzekerheid over de oorzaak van de brand. Bij de ondergang gingen 400 miljoen dollar verloren. Lloyd’s List riep de Panamese overheid daarom op eindelijk het rapport over het zinken van de Felicity Ace openbaar te maken.

Grimaldi

De ‘Great Antwerp’, Het nieuwe auto/containerschip van Grimaldi.

De lijst rampen en doden toegeschreven aan brandende stekkerauto’s loopt op. Recent stierven nog twee brandweermannen bij een brand aan boord van een schip van rederij Grimaldi. De Grimaldi Group doet met haar roll-on/roll-off (roro) schepen ook de Vlaamse havens aan. Auto’s rijden de schepen in (roll-on) en uit (roll-off). De nieuwste trots van de rederij is de Great Antwerp. Dit schip dat in april 2023 in de vaart ging, is 250m lang en 38m breed. Het kan 4,7 km aan rollend materieel laden of 2500 CEU (Car Equivalent Units) en daarnaast 2000 TEU (Twenty Foot Equivalent Units of twaalfvoetscontainers). De Great Antwerp is dus een conro-schip dat zowel autos (roro) als containers vervoert. Het is het eerste van zes nieuwe conro-schepen die tezamen 514 miljoen dollar kostten. Toch zijn het moeilijke tijden voor autoschepen. De rederij liet enkele dagen geleden weten dat de winst halveerde.

Scheepsbranden vormen 18% schadeclaims

De kosten van scheepsbranden zijn goed voor bijna een vijfde van het kwart miljoen schadeclaims per jaar. Met twee autoschepen op dik één jaar is de opbrengst van alle verzekeringspremies verdwenen. De kosten dreigen enkel voor de Felicity Ace en de Fremantle Highway op te lopen tot boven het miljard euro. Eventuele berging niet inbegrepen. Een autoschip of een lading auto’s verzekeren dreigt daardoor onbetaalbaar te worden.

Met een toename van elektrische auto’s en de verwachte massale invoer uit China stelt de vraag zich of de huidige autoschepen wel geschikt zijn om die elektrische auto’s te verschepen.

Een verbod resulteert vaak in fraude. Een aantal vergane containerschepen in 2019 en 2020 was te wijten aan ‘foute declaratie van de vracht’. De Yantian Express zonk in 2019 omdat houtskool van kokosnoten aangegeven was als pellets van kokos. Het Chinese containerschip Cosco Pacific zonk door spontane brand van litium-ion-batterijen in een container. Die batterijen waren fout aangegeven op de vrachtbrieven. Dergelijke bedriegers onder de bevrachters vormen een groot risico.

Een ander probleem is dat kustlanden of havens zich moeten wapenen tegen de gevaren van brandende autoschepen. Lloyd’s List prees daarom ook de Nederlandse overheid omdat ze zich de kosten en de moeite getroost om een gespecialiseerde maritieme brandweer paraat te houden. De Kustwacht handelt momenteel het slepen en blussen van de Fremantle Highway af. Die aanpak toont aan dat dergelijke maritieme brandweer stand-by hoort te staan.

Felicity Ace

Wat als Fremantle Highway-ramp in Antwerpse haven gebeurt? ‘We zoeken effectievere blusmethodes’

Zijn autoschepen wel geschikt voor transport elektrische auto’s?