We kennen allemaal het verhaal van de melkboer of postbode in het dorp, en de vele kindjes die op hem lijken. Postbedeling met extra service. Of van prinsen en prinsessen die door stalknechten worden verwekt, waardoor, ironisch genoeg, de bloedlijn verbeterde.

Het zijn grappen en roddels die vermoedelijk niet zomaar op fantasie berusten: er lopen massa’s zogenaamde natuurlijke kinderen rond op deze aardkluit, met andere dan biologische ouders. De dag van vandaag kan een DNA-test onomstotelijk uitmaken wie van wie afstamt. Waardoor zowaar zelfs complete etnieën kunnen gereconstrueerd worden.

Onze moderne samenleving heeft seksualiteit en voortplanting van elkaar losgekoppeld, en dat is zonder meer een vooruitgang, als je de vergeelde foto’s bekijkt van gezinnen met twaalf kinderen die in armoedige omstandigheden opgroeiden. Anderzijds zijn er koppels met kinderwens en vruchtbaarheidsproblemen. In de jaren ’80 hoefde de melkboeroptie niet meer, dankzij de techniek van in-vitro fertilisatie (proefbuisbevruchting) of spermadonatie (bij onvruchtbaarheid van de mannelijke partner).

De dokter is God

De opschudding rond de ondertussen gepensioneerde West-Vlaamse gynaecoloog die zijn eigen sperma gebruikte als ‘anoniem zaad’, herinnert aan de sterk gemediatiseerde kwestie rond Jan Karbaat, de Nederlandse fertiliteitsarts die volgens DNA-onderzoek zeker 81 donorkinderen gemaakt heeft. Deze dokters deden iets wat iedereen probeert te doen: het nuttige/lucratieve aan het aangename paren. Vorige eeuw bestond er nauwelijks een wetgeving hierover, waardoor spermaklinieken in een grijze zone opereerden en gynaecologen zich indien nodig in achterkamertjes aftrokken om daarna het resultaat in te brengen bij de dame in kwestie.

Dit is niet zomaar het schandaal van een dokter die zijn eigen zaad ‘anoniem’ injecteert. Het gaat om arrogantie en hoogmoed, inherent aan de medische beroepsklasse. De dokter is God, heeft altijd gelijk en heeft aan niemand verantwoording af te leggen, behalve aan een Orde die zijn autoriteit vooral beschermt. Komaan dames, liever een kind van een slimme dokter dan van een lompe melkboer of domme postbode, toch?

Het geval van de gynaecoloog uit Torhout is vermoedelijk dan ook niet uniek, het was in het verleden allicht zelfs min of meer normaal dat het zaad uit het huis van vertrouwen kwam. ‘Ik heb toch geen moord begaan?’, was het argument van de West-Vlaamse Karbaat. Dat klopt, integendeel zelfs. God is liefde, en kwaliteitszaad geven een daad van menslievendheid. In het christendom zijn we allemaal kinderen van God. Helaas is de mens een nieuwsgierig wezen, en wil het ontkiemde zaad de weg reconstrueren. En dan wil God wel eens van zijn voetstuk vallen.

Delphine

Dat brengt ons op de twee kern van het verhaal: de zoektocht van kinderen naar hun biologische vader. Het is de reden waarom deze zaken aan het rollen gaan. Niet de ouders, maar de nakomelingen ruiken onraad. De donorkinderen verenigen zich, richten vzw’s op, en vormen als het ware een militie die met stamboomonderzoek en DNA-technologie de waarheid over hun afkomst probeert te achterhalen. Ook dat is een oeroud gegeven. Mensen willen weten wie ze zijn, waar ze vandaan komen, los van de fabels die hen werden opgedist. Dat is een daad van rebellie die louterend werkt.

Meteen komt heel de mooie theorie van de anonieme donor op losse schroeven te staan. De abstract-medische doctrine van het anonieme donorschap staat haaks op onze nieuwsgierigheid naar de verwekker, maar ook op het verlangen om er een band mee te herstellen. Of tot de vadermoord over te gaan. We zijn geen runderen. Heel de saga van Delphine Boël en de vaderschapsontkenning van Albert gaat hierover: het niet helemaal politiek-correcte verlangen naar kennis van de afkomst, het ‘eigen bloed’, als onthulling, een zoektocht naar waarheid en echtheid, het ontmaskeren van de leugen. In die queeste is niets heilig en kunnen dokters, wetenschappers, politici én vorsten zonder kleren komen te staan.

Het anonieme donorschap is een anomalie, een geval van wetenschappelijke hybris, waaraan masturberende dokters een persoonlijk accent geven. Behalve adoptie is de beste oplossing bij vruchtbaarheidsproblemen misschien nog donorschap van een vriend, iemand die een relatie heeft met het koppel en met het kind een band kan aanhouden. Een nonkelstatuut of zoiets, kies de juiste genenpoel uit. Voor wie geïnteresseerd is in intelligentie, schoonheid, muzikaliteit, schrijftalent en zin voor humor: één adres.

fertiliteit

Van fokstieren, spermadonors en al te menslievende gynaecologen

De milieufilosofische ogen van Vermeersch