De EU wil een aantal van ’s werelds machtigste technologiebedrijven strenger aanpakken. Deze week maakte Europees commissaris voor de Interne Markt Thierry Breton de krachtlijnen bekend van de nieuwe Digital Markets Act (DMA). Daarmee viseert Europa vooral de al te dominante positie van giganten zoals Google, Apple of Facebook.

De voorbije jaren nam de marktdominantie van grote internetplatformen zoals Apple, Microsoft, Google en Facebook – door de Europese Commissie omschreven als gatekeepers – almaar verder toe. Hun macht vloeide onder meer voort uit het massale gebruik van de besturingssystemen of zoekmachines van dergelijke technologiereuzen, waarbij het gebruikers vaak moeilijk of zelfs onmogelijk werd gemaakt om diensten of producten van concurrerende bedrijven te gebruiken. Kleinere technologiebedrijven werden daardoor systematisch weggedrukt uit de markt.

Vooral Margrethe Vestager – tot voor kort de Europese Commissaris voor Mededinging – trok de voorbije jaren ten strijde tegen de voornamelijk Amerikaanse technologiereuzen. Ze legde hen in het kader van de Europese anti-trustwetgeving een aantal miljardenboetes op. Met de nieuwe Digital Market Act gooit Europa het nu over een andere boeg: de totaal achterhaalde bestaande Europese wetgeving gaat overboord, en er komen nieuwe regels om de concurrentie alle kansen te bieden.

Monopoliepositie

De grootste benadeelden van die nieuwe wetgeving zijn de zes zogenaamde poortwachters die Thierry Breton woensdag benoemde: Alphabet (Google), Microsoft, Amazon, Meta (Facebook, Instagram), TikTok en Apple. Stuk voor stuk bedrijven die volgens de Europese Commissie een monopoliepositie hebben uitgebouwd in de digitale economie. Ze voldoen ook allemaal aan de economische criteria die Europa naar voor schoof: maandelijks minstens 45 miljoen actieve gebruikers, een jaaromzet van minstens 7,5 miljard euro de voorbije jaren of een marktwaarde van minstens 75 miljard euro.

Een niet onbelangrijk detail hierbij: niet álle diensten of toepassingen van deze bedrijven worden geviseerd. Andere online-giganten zoals Twitter, Pinterest of Alibaba staan dan weer niet in het lijstje, waarop overigens ook geen enkel Europees bedrijf figureert. De verwachting is dan ook dat de EU zich met deze nieuwe wetgeving opnieuw zal blootstellen aan stevige kritiek uit voornamelijk de VS dat het hier vooral de protectionistische kaart trekt.

Persoonlijke gegevens

Het voornaamste gevolg van de DMA is dat de zogenaamde poortwachters gebruikers niet langer zullen kunnen dwingen om alleen hun eigen platforms en producten te gebruiken. In concreto: een gebruiker van Whatsapp (eigendom van Meta) zal vanaf maart 2024 ook moeiteloos berichten kunnen sturen naar mensen die zelf gebruikmaken van een ander berichtenplatform, bijvoorbeeld Signal of Telegram.

Ook de verzameling van persoonlijke gegevens wordt een stuk lastiger: gebruikers zullen deze grote platformen voortaan expliciet toestemming moeten geven om hun online gedrag te mogen volgen voor voor commerciële doeleinden. Bovendien zullen de zes poortwachters hun zakelijke gebruikers ook toegang moeten geven tot alle verzamelde gebruikersgegevens. Ook de dominantie van de grote app-winkels zoals Google Play of de App Store wordt doorbroken. Alternatieve app-winkels moeten op toestellen van alle merken geïnstalleerd kunnen worden en gebruikers zullen binnenkort ook apps kunen verwijderen die al automatisch op hun telefoon geïnstalleerd zijn.

Digital services act

De geviseerde platformen krijgen nu de tijd tot maart volgend jaar om zich te schikken naar de nieuwe regels. Doen ze dat niet, dan dreigen boetes die kunnen oplopen tot tien procent van hun wereldwijde jaaromzet. De verwachting is dat een aantal van de geviseerde bedrijven opnieuw naar de rechtbank zullen trekken om de strenge Europese regels aan te vechten.

De volgende maanden introduceert Europa overigens ook de Digital Services Act, die onder meer de moderatie op sociale netwerken strenger reguleert en de online-desinformatie wil aanpakken. De kritiek daarop zwol de voorbije weken stevig aan, niet in het minst omdat de Europese Commissie zich het recht voorbehoudt om zelf ook ‘onwenselijke’ content te laten verwijderen van grote platforms. De vrees dat daarbij – vooral tijdens een grote crisis – ook de vrije meningsuiting onder druk zou komen te staan, is wellicht niet ongegrond.

Google Play

TikTok verenigt en verdeelt

Europa snijdt in businessmodel van zes grote technologiebedrijven