Weinig gezondheidsinstellingen zijn zo groot als het Rambam-ziekenhuis in Haifa (Noord-Israël). Het ziekenhuis telt 1.100 bedden, en is het drukste traumacentrum van het land. Op de campus is er ook nog een apart kinderziekenhuis, een afdeling oncologie en een apart gebouw voor hartpatiënten. Maar de echte troef van het Rambam is ondergronds te vinden.

Professor Michael Halberthal is ex-gevechtspiloot, kinderarts van opleiding ook, maar nu vooral CEO van het Rambam-ziekenhuis. Dit complex in de stad Haifa is het grootste in het noorden van Israël en verantwoordelijk voor een gebied waar 2,5 miljoen mensen leven. In het traumacentrum worden jaarlijks 40.000 patiënten behandeld. In oorlogstijd worden alle gewonden, burgers en soldaten, naar het Rambam gebracht voor behandeling.

Na de tweede oorlog tegen Libanon in 2006 bouwde het bestuur van het ziekenhuis een ondergrondse parkeergarage, maar die werd zodanig versterkt dat ze kan dienstdoen als noodhospitaal. De drie verdiepingen tellende parking, met totale oppervlakte van 65.000 m2, kan in noodsituaties omgetoverd worden tot ziekenhuis met 2.000 bedden, inclusief operatiekwartieren, nierdialyses en een intensieve zorg-afdeling.

Vals alarm

Op de onderste verdieping van de garage parkeert normaal gezien alleen ziekenhuispersoneel. ‘Dat maakt het makkelijker de verdieping te evacueren in noodsituaties’, zegt Halberthal. Stap één is dus het verwijderen van de voertuigen, nadien volgt een grondige poetsbeurt. Dan verhuizen de patiënten. Het ondergronds ziekenhuis is zo gebouwd dat alle benodigde kabels (elektriciteit, verbinding van medische toestellen,…) in de muren zijn geïntegreerd. Daarnaast zijn er toestellen, door het ziekenhuis zelf ontwikkeld, met alle nodige stopcontacten en aansluitingen.

De volgende stap zijn de ventilatiebuizen, de extra verlichting en de sanitaire inrichtingen. Nadien volgen de patiënten. Dat kan snel gaan: ‘Op 10 oktober (3 dagen na de Hamas-aanval, red.) kregen we rond kwart na zes ’s avonds berichten binnen dat Hezbollah Israël zou zijn binnengevallen. Nog geen twee uur later was het personeel gemobiliseerd. Rond kwart voor acht bleek het dan om vals alarm te gaan; al 36 patiënten, waaronder drie op intensieve zorg, waren naar het ondergronds ziekenhuis gebracht’, vertelt Halberthal.

Dat het ziekenhuis snel kan werken, komt door de veelvuldige oefeningen. Daarnaast was er COVID-19: ‘Covid was goed voor ons: we hebben veel bijgeleerd’, vertelt de directeur van het ziekenhuis. Toen deed het ondergrondse ziekenhuis zes maanden dienst als noodziekenhuis, het grootste van het land.

12 minuten per patiënt

Ook de andere verdiepingen worden gebruikt. De -2 kan indien nodig in twee worden gesplitst, met zware deuren die beide delen gescheiden houden. Het noordelijke deel huist dan extra ziekenhuizen. Deze afdeling kan dienen zowel bij een conventionele oorlog als bij een niet-conventionele. Men spreekt van een niet-conventioneel conflict als CBRN (chemische, biologische, radiologische of nucleaire) wapens worden ingezet. Concreet wilt dat zeggen dat het noodziekenhuis dan volledig in lockdown gaat en alle verbindingen met de bovenwereld afsluit. Zo kan het drie dagen lang blijven draaien. Het zuidelijke deel van de -2 is alleen bestand tegen conventionele oorlogen, en doet dan dienst als kantine en rustplek voor het personeel, of als kinderopvang.

De bovenste verdieping, de -1 wordt gebruikt voor triage. Ambulances kunnen er binnenrijden om patiënten af te zetten zonder gevaar op een raket- of bominslag. De patiënten worden er geregistreerd en doorgestuurd naar de juiste afdeling, al naar gelang van hun verwondingen of aandoeningen. Ook is er plek voor decontaminatie bij een niet-conventionele oorlog. ‘Dat duurt tot 12 minuten per patiënt. Zoiets bovengronds doen is riskant voor patiënten en personeelsleden’, zegt Halberthal.

In de buurt bevinden zich nog andere ziekenhuizen, die in crisistijden ook hun intrek kunnen nemen in de ondergrondse parking. Een nabijgelegen geriatrie besliste zo, na 7 oktober, om alvast reservemateriaal als rolstoelen en ziekenhuisbedden te verhuizen. Als de situatie escaleert, is er plaats voorzien voor zowel patiënten als personeel uit de geriatrie: ‘Zij kennen hun patiënten het beste; het is dan ook logisch dat ze hier verder met hen kunnen werken’, zegt de directeur van het Rambam-ziekenhuis.

Managen vanop smartphone

Die revolutionaire aanpak loopt via een revolutionair informaticasysteem, ontwikkeld door de IT-dienst van het ziekenhuis zelf. Michael Halberthal kan zijn ziekenhuis van overal ter wereld draaiende houden, vanop zijn smartphone. Hij kan zelfs op zijn gsm zien welke patiënt aan welke aandoeningen lijdt, en zelfs hoe ernstig deze zijn. ‘De software is echt uniek. Wij willen die, net als de protocollen van ons ondergronds ziekenhuis, graag verkopen aan geïnteresseerde overheden of andere ziekenhuizen’, zegt Halberthal daarover. Welke landen op de lijst staan van mogelijke klanten wil Halberthal niet kwijt.

De ondergrondse faciliteit kostte 140 miljoen dollar, waarvan dertig procent werd gefinancierd door de overheid. Voor de overige kostten wendde het ziekenhuis eigen fondsen aan, aangevuld met giften van enkele gulle donoren. Dat men ook spreekt van het Sammy Ofer Fortified Underground Emergency Hospital is niet zomaar: de scheepsmagnaat, ooit nummer 79 op de Forbes-lijst van rijkste mensen ter wereld, doneerde 25 miljoen dollar aan Rambam, waarvan 17 voor het ondergronds ziekenhuis.

Haifa

Angst voor Hezbollah-aanval: Israëlisch ziekenhuis Haïfa kan volledig ondergronds

Hét Vlaamse romandebuut van het jaar