Donderdagmiddag gaf Koning Charles het finale groene licht aan de inmiddels beruchte Rwandaplannen van de Britse regering. Wat nu?

Twee jaar pingpong

Rishi Sunak slaagde er maandagnacht in om de wetgeving door het parlement te krijgen, na twee jaar van aankondigingen, uitdagingen en uitstel van de plannen om asielzoekers vanuit het Verenigd Koninkrijk over te brengen naar Rwanda. Het plan werd destijds nog aangekondigd door premier Boris Johnson.

De Britse regering hoopt dat het hele Rwanda-plan op termijn asielzoekers ontraadt om hun heil te zoeken in het VK. Op die manier komt Rishi Sunak zijn electorale achterban tegemoet aan wie hij bij zijn ambtsaanvaarding beloofde om een einde te maken aan de asielcrisis, samengevat in de slogan: ‘Stop the boats’. Na heel wat gepingpong tussen het Hogerhuis en het Lagerhuis haalde Sunak zijn slag thuis.

Katten zijn honden

De goedgekeurde wetgeving verklaart dat het Afrikaanse land Rwanda een veilig land is, waardoor de uitwijzingsregels niet langer in vraag kunnen worden gesteld voor een Britse rechtbank. Op die manier zet het parlement het Britse Hooggerechtshof voor een voldongen feit nadat het eerder in november 2023 de regeringsplannen ‘ongrondwettelijk’ vond, omdat het Hof oordeelde dat Rwanda onveilig is.

Het parlement heeft dat nu bij wet opgelost. Zoals dr. Joelle Grogan, senior researcher bij ‘UK in a Changing Europe’, verklaarde in het meest recente nummer van Doorbraak Magazine: ‘Als het parlement morgen een wet stemt dat alle katten voortaan honden zijn, dan zal niemand hen daarvan weerhouden.’ Individuen kunnen wel nog naar de rechter trekken als ze van mening zijn dat hun persoonlijke situatie onveilig is in Rwanda. Het is een mogelijkheid, maar experts zeggen dat de lat hoog gelegd is.

Wie komt er in aanmerking?

Sinds maart 2023 arriveerden ongeveer 40.000 personen op een illegale manier in het VK. In die maand bepaalde het Britse parlement dat voortaan elke illegale migrant sowieso de toegang tot het koninkrijk geweigerd wordt en hij/zij geen asielprocedure kan opstarten. Afghanen die in hun thuisland samenwerkten met het Britse leger maken kans op een uitzondering. Afghaanse vluchtelingen vormden in 2023 de grootste groep. Anderen komen onder meer uit Irak, Syrië en Soedan. Het zijn stuk voor stuk conflictgebieden, en volgens de mensenrechten belet dat de Britse overheid om de vluchtelingen terug te zenden naar hun land van herkomst.

Daarom is Rwanda voor Londen een oplossing. De regering focust zich op de bootvluchtelingen. In 2023 waren zij met 29.437. 85% van hen waren mannen tussen 25 en 39 jaar oud. Sinds januari 2024 kwamen er op die manier nog 6.265 mensen bij. Wat er met de asielzoekers moet gebeuren die niet naar hun thuisland terug kunnen en niet in Rwanda opgevangen kunnen worden, is niet duidelijk. Zij verblijven op dit ogenblik in hotels, wat de Britse staat heel wat geld kost. Volgens sommige schattingen tot 17 miljoen pond per dag.

Wanneer eerste vluchten?

Sunak wilde aanvankelijk deze lente nog de eerste vliegtuigen zien opstijgen richting Rwanda, maar hij geeft nu zelf aan dat het wellicht nog twaalf weken zal duren eer dat gebeurt. Dat betekent op zijn minst wachten tot de maand juli. Aan de Britse pers verklaarde hij op dinsdag dat de eerste groepen van asielzoekers die vervoerd zullen worden, al bekend zijn.

Het ministerie van Binnenlandse Zaken zal de betrokken personen op de hoogte brengen en hen vervolgens in een gesloten instelling houden om te voorkomen dat ze in de anonimiteit verdwijnen. Op zich wordt dat een uitdaging: men moet de asielzoekers eerst traceren en vervolgens zal de regering de capaciteit van de gesloten centra moeten optrekken. Dat laatste gebeurde recent nog, maar men verwacht dat dit nog altijd onvoldoende is.

De Britse regering heeft op dit ogenblik, voor zover bekend, nog geen vervoersmaatschappij aangetrokken om de transporten te verzorgen. Ryanair liet op donderdag weten dat het bereid is Londen te assisteren indien nodig. De onduidelijkheid over de praktische afhandeling van de vluchten is er, omdat de verschillende luchtvaartmaatschappijen niet onder vuur willen komen te liggen van mensenrechtenorganisaties. Er wordt immers gevreesd voor internationale imagoschade bij de betrokken bedrijven.

Wat kost dit?

Het Data and Fonsics Team van SkyNews maakte alvast de berekening. Op dit moment heeft de Britse regering al zeker meer dan 200 miljoen pond uitgegeven aan Rwanda’s Economic Transformation and Integration Fund (ETIF) om het land tot een akkoord met Londen te bewegen. Er is dan nog geen enkele asielzoeker gearriveerd in Kigali. Tegen 2026 moet er in totaal nog 150 miljoen pond overgemaakt worden. Per asielzoeker ontvangt Rwanda 20.000 pond en eens 300 asielzoekers ‘een nieuwe locatie hebben’, betaalt Londen nog een extra 120 miljoen pond aan Kigali.

De Britse regering voorziet minstens 12 miljoen pond voor de opleiding van bewakingsagenten die asielzoekers moeten begeleiden vanuit de centra tot in het vliegtuig. Elke vervoerde asielzoeker zal de Britse belastingbetaler volgens de Financial Times gemiddeld 11.000 pond kosten. De kostprijs van de opvang en verzorging van elk individu in Rwanda zelf is nog niet gekend. Als Rwanda in een tijdspanne van vijf jaar 1.000 personen opvangt, dan moet het VK een slordige 661 miljoen pond ophoesten.

Het Afrikaanse land is zelf volop de komst van de eerste Britse vlucht aan het voorbereiden. De voorgestelde capaciteit zou voorzien zijn voor 200 individuen, dat is 0,7% van de 29.437 bootvluchtelingen van 2023. Vorige week keurde het parlement in Kigali nog wijzigingen in het eigen asielsysteem goed zodat het voldoet aan het akkoord tussen het VK en Rwanda. Maar er is nog een ander probleem. Verschillende opvanglocaties die Rwanda verzekerde aan de Britten blijken intussen verkocht aan derden…

imagoschade

De Rwandaplannen van Londen: wat kosten ze, wat lossen ze op?

Nadja Desmet en Reinout Van Zandycke: ‘Sociale media zijn het online dorpsplein geworden’

Exitstrategie voor België