Elk jaar Lichtmis, een christelijk feest met heidense wortels. Deze dag was vroeger een dag van gastvrijheid. In het zuiden van Vlaanderen was het de traditie, bij het licht van de grote lichtmiskaars, om pannenkoeken, wafels en vlaaien te eten. In vele streken is het nu nog traditie om in de eerste week van februari een grote schoonmaak te houden. Alle Midwinterversieringen moeten het huis uit zijn, want we verlaten de winter en maken ons klaar voor de lente.

De Kelten vereerden ieder jaar op 2 februari Brigid als moedergodin. De Ierse Brigid (Birgit, Bridget, Brid, Bride of Brig), in onze streken Brigitta of Brigida genoemd, was wellicht in oorsprong een vuurgodin, zoals haar oorspronkelijke naam Breo saigit (vuurpijl) doet vermoeden. Zij is het typevoorbeeld van de drievoudige godinnen die overal ter wereld voorkomen. In de legende is zij de godin-muze van priesters en dichters, de godin van soldaten en smeden en de godin van vroedvrouwen en kruidenvrouwen. Zij bewaakt de drie vuren: inspiratie, smeedkunst en heling. Haar helende kwaliteiten komen tot uiting in de Brigittabronnen die over de Britse eilanden en delen van continentaal Europa verspreid liggen. Zieken die van het bronwater dronken, konden volgens de legenden op wonderbaarlijke wijze genezen.

2000 Het nieuwe boek van schrijfster Renate Dorrestein, Het geheim van de schrijver, wordt voor twee dagen integraal op internet gezet. Een primeur. De stunt trekt in een mum van tijd 35 000 internauten.

1986 Bij de verkiezingen in Liechtenstein geldt voor het eerst het vrouwenkiesrecht.

Hendrik Elias (1902-1973)

1973 Overlijden in Ukkel van Hendrik Elias, historicus en politicus. Vlaams-nationaal volksvertegenwoordiger voor Gent-Eeklo vanaf 1932 en leider van het Vlaams Nationaal Verbond (VNV) na de dood van Staf De Clercq in 1942. Als historicus is hij auteur van onder meer Geschiedenis van de Vlaamse gedachte in vier delen, over het Vlaamse denken in de periode 1780-1914, en van Vijfentwintig jaar Vlaamse Beweging 1914-1939, eveneens in vier delen, geschreven vanuit het perspectief van de gematigde vleugel van het Vlaams-nationalisme. Dat werk werd bekroond met de Prijs voor Letterkunde van de Vlaamse Provincies én de Frans Van Cauwelaertprijs.

Van 1968 tot 1973 was Elias wetenschappelijk adviseur van de redactie van de Encyclopedie van de Vlaamse Beweging. Ook werkte hij aan een omvangrijke studie onder de titel Het Vlaams-nationalisme tijdens de Tweede Wereldoorlog, die niet meer gepubliceerd raakte. Pieter Jan Verstraete schreef over hem jet tweedelige Hendrik Jozef Elias. Biografie (2005).

Farrah Fawcett (1947-2009)

1947 Geboorte in Corpus Christi (Texas) van Farrah Fawcett, Amerikaans actrice. Vanaf 1976 werd ze wereldwijd populair door de tv-serie Charlie’s Angels. Haar kapsel werd door miljoenen vrouwen gekopieerd en posters van Fawcett werden massaal verkocht. Vooral in de jaren 1980 is ze een sekssymbool. Minder bekend is haar moedig einde. Farrah Fawcett leed sinds eind 2006 aan anuskanker. In de loop van haar ziekteproces is ze op haar verzoek tijdens haar behandelingen gefilmd voor een documentaire over deze verzwegen ziekte. Uiteindelijk is ze op 62-jarige leeftijd aan genoemde kwaal overleden.

1920 Estland verklaart zijn onafhankelijkheid van Rusland. Dat zal het kunnen behouden tot 1940, toen het een slagveld werd tussen oprukkende Duitsers en Russen. Het wordt aangehecht bij de Sovjet-Unie. De Sovjetrepubliek Estland herovert in 1991 haar onafhankelijkheid.

Hella Haasse (1918-2011)

1918 Geboorte in Batavia (nu Jakarta, Indonesië) van Hella S. Haasse, Nederlandse schrijfster en dichteres. Haar geboortenaam is Helene Serafia Haasse. Haar omvangrijk oeuvre omvat onder meer Oeroeg, Het woud der verwachting, Persoonsbewijs, Sleuteloog, Schaduwbeeld, Heren van de thee, Een nieuwer testament, Het dieptelood van de herinnering, Bij de les, Een kruik uit Arelate, enz. Ze ontvangt de Constantijn Huygensprijs 1981, P.C. Hooftprijs 1984, Annie Romeinprijs 1985 en de Prijs der Nederlandse Letteren 2004.

Hella Haasse schreef tot 1948 cabaretteksten voor o.a. Wim Sonneveld en Fien de la Mar. In 1979 verhuisde ze met haar man, Jan van Lelyveld, naar Frankrijk, waar ze o.m. deel uitmaakte van de Orde van den Prince. Zij woonde tot 1990 in een klein dorpje, Saint-Witz (regio Île-de-France) en verhuisde dan naar Amsterdam. Hella Haasse overleed er in 2011 op haar 93ste.

1882 Geboorte in Rathgar nabij Dublin van James Joyce, Iers schrijver en dichter. Zijn meest bekende werk is Ulysses, maar daarnaast zijn er natuurlijk Finnegans wake, A portrait of the artist as a young man, Dubliners en de dichtbundels Pomes Penyeach, Chamber music enz. Joyce wordt algemeen beschouwd als een van de belangrijkste schrijvers van de 20ste eeuw.

1848 Publicatie in Londen van Het Manifest van de Communistische Partij, kortweg Communistisch Manifest, door de Duitsers Karl Marx en Friedrich Engels. Het werd in 1847 opgesteld in opdracht van de Bond der Communisten. Het Manifest werd voor het grootste gedeelte geschreven door Marx, van midden december 1847 tot eind januari 1848, op zijn zolderkamer in de Orleansstraat in Elsene, Brussel.

1814 De Franse troepen ontruimen Brussel, waarmee een einde komt aan twintig jaar bezetting. Hiermee wordt een aanloop genomen naar de hereniging van de Nederlanden, die een jaar later zal worden gerealiseerd onder koning Willem I.

1807 Geboortedag in Sappemeer (Groningen) van Cornelis Star Numan. Deze conservatieve rechtsgeleerde en doctor in de letteren was tot zijn dood hoogleraar staats-, volken-, straf- en natuurrecht aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij was er ook twee keer een periode rector magnificus. Bij de studenten was hij zeer populair om zijn humor. Ze treurden om zijn vroege dood: hij overleed in 1857 op 50-jarige leeftijd. In Groningen zijn een straat en een school naar hem genoemd.

1709 De Schotse zeeman Alexander Selkirk wordt op zaterdag 2 februari gered na vier jaar op een verder onbewoond eiland te hebben doorbracht. Hij was daar terecht gekomen na een schipbreuk. Zijn verhaal is de inspiratie voor het boek Robinson Crusoe van Daniel Defoe. In 1717 ging Selkirk weer naar zee. Hij overleed in 1721 terwijl hij luitenant was aan boord van het marineschip Weymouth. Twee vrouwen die beiden beweerden dat Selkirk hen had gehuwd hebben nog jaren over zijn erfenis geprocedeerd.

Het eiland Más Afuera in de Juan Fernández-archipel (Chili) heet sinds 1966 officieel Alejandro Selkirk.

1653 Nieuw-Amsterdam, het huidige New York City, krijgt stadsrechten. Op 8 september 1664 echter wordt de kolonie Nieuw-Amsterdam aan de Engelsen overgedragen. Die herdopen de stad tot New York, aangezien koning Jacobus II hertog van York was. Formeel werd de overdracht pas bekrachtigd in 1667, als onderdeel van de Vrede van Breda.

Lichtmis

Over ‘de bijna ideale’ en ‘de veranderende’ wereld

2 februari. Historische dag: Nieuw Amsterdam officieel een stad.