Vandaag is het Allerheiligen (in het Latijn: Sollemnitas Omnium Sanctorum) en worden de doden herdacht. Halloween, de Keltisch-heidense variant, dat was gisteren, maar zit in dezelfde sfeer van dodenherdenking en voorouderverering. Het klassieke verhaal van christelijke recuperatie.

Met die verering valt het vandaag nogal mee, met dank aan de commerce en de pretparken. Pompoenen met vlammetjes erin, griezelmomentje, en de dag daarna chrysanten op het graf: we hebben dat toch allemaal mooi geregeld. De doden moeten ons niet heel het jaar bezig houden. De pot chrysanten, iets van een paar euro, zorgt ervoor dat die 364 andere dagen het leven kan doorgaan. Wie in dat compensatieritueel faalt, heeft een probleem, en moet bij Dirk De Wachter op consult, of een andere vertegenwoordiger van de psycho-industrie, en dat kost meer dan een paar euro.

Dan toch maar liever de floraliën, de zelfzorg en de pot chrysanten. Kerkhoven en begraafplaatsen zijn oorden van rust en sereniteit. In welke vorm ze daar ook aanwezig zijn, als skelet of in een urne: deze personen hoeven zich geen zorgen meer te maken over waar, hoe, en wanneer ze aan hun einde zullen komen. We benijden hen dit comfort, want leven is en blijft overleven, een voortdurende zorg om het gevaar dat achter elke hoek schuilt. Een zatte automobilist, een moslim die met een aardappelschiller rondloopt, maar ook thuis, op de ladder, in de tuin, of een foute bacterie in het vlees: de dood loert overal.

Safety first

JS

Samuel Paty (1973-2020): was hij maar wat voorzichtiger geweest.

Zo is de hedendaagse veiligheidsobsessie ontstaan: een gans leven, hygiënisch en gesecuriseerd, deugdelijk verzekerd tegen alles, en toch (of net daarom) eigenlijk tamelijk troosteloos. Hoe meer men zich verzekert en beveiligt, hoe saaier het bestaan. Het toppunt is de uitvaartverzekering, heden populair: betalen voor een ceremonie waar u zelf niets meer van zult weten. Een ceremonie waarin de nabestaanden rouwen, maar ook vijanden een valse traan wegpinken en zich heimelijk verkneukelen… Helemaal vooraf betaald, door de aflijvige zelf. Hoe absurd is dat?

Dat brengt ons op een andere realiteit die nog altijd een taboe is. Sommige mensen worden tijdens hun bestaan dood gewenst, een voorrecht voor wie ook echt geleefd heeft. Lieden die al te enthousiast voor hun mening uitkomen, bijvoorbeeld. Zoals Samuel Paty, de Franse leraar die in 2020 door een jihadist werd onthoofd omdat hij les had gegeven over de vrije meningsuiting. Allahu Akbar. Was hij toch maar wat voorzichtiger geweest.

Het hoeft natuurlijk niet zo dramatisch. Als ik morgen stomweg onder een auto loop, houdt het op. Hopelijk nog een in memoriam in Doorbraak, maar geen columns meer, basta. Sommigen zullen betreuren dat hun geliefde columnist het tijdelijke voor het eeuwige heeft verwisseld. Anderen zullen een gat in de lucht springen. Op mijn begrafenis zullen al deze mensen broederlijk verenigd zijn, hoop ik dan toch. Een paar intimi die echt bedroefd zijn, treurende vrienden en fans, nieuwsgierigen, juichende erfgenamen, lijkenpikkers. Verbonden in het verdriet.

Discount

JS

De waarde van een mensenleven is relatief (Gaza, oktober 2023).

Het wordt tijd om de cijfers te laten spreken. Wat is het leven waard? Volgens gezondheidseconoom Lieven Annemans is de waarde van één gezond levensjaar 40.000 euro. Dat betekent bijvoorbeeld dat u nooit recht hebt op een medische behandeling die méér kost. Doe dat maal 80, en je bekomt 3.200.000 euro voor een normaal mensenleven, niet gerookt en niet gedrenkt in alcohol of andere drugs. Bent u reeds ziek, dan daalt het cijfer drastisch, en is één jaar hooguit nog 10.000 euro waard.

Dat zijn statistische cijfers die verzekeringsmaatschappijen hanteren in een beschaafde welvaartstaat in vredestijd. Op andere plekken zijn levens beduidend minder waard. In Gaza momenteel niks. In Rusland anderzijds krijgt de familie van een gesneuvelde soldaat, alle premies en soldij inbegrepen, 14,8 miljoen roebel, dat is ongeveer 155.000 euro. Voor arme Russen in de diepe toendra is dat een fortuin. Dat heeft zelfs een doodseconomie opgeleverd, waarbij één jongeman zich opoffert om in Oekraïne het loodje te leggen, om zo heel de familie ettelijke jaren een vorstelijk bestaan te verzekeren.

De waarde van een mensenleven is dus sterk plaats- en situatiegebonden. Opmerkelijk – en dan denk ik weer aan personen met een eigen mening – is dat liquidaties, ook in onze contreien, een goede waardemeter zijn. De prijzen voor een huurmoord zijn in dalende lijn. Ik wil niemand op ideeën brengen, maar vroeger kostte het zo’n 50.000 euro om iemand professioneel te laten omleggen, nu zijn er Albanezen die het voor een tiende van de prijs doen, pakweg 5.000 euro. Deze prijsbrekers bevinden zich vooral in het drugcircuit, maar kunnen op bestelling evengoed journalisten, advocaten, politici, belastingcontroleurs, liefdesrivalen, lastige buren, schoonmoeders, enzovoort naar de andere wereld helpen.

Trappisten

Wiki

Memento mori (Romeinse mozaïek).

Na al deze overwegingen weze één ding duidelijk, en eigenaardig genoeg is de conclusie gelijk aan de inleiding: op 2 november moet er terug geleefd worden. En liefst niet in een latente doodsangst of schrik voor elke scheve plavei. De Latijnse spreuk ‘Memento mori’ (letterlijk: ‘herinner je dat je gaat sterven’), het lijkt een trieste boodschap, maar weet dat dit het devies van de Trappisten-orde is, de bierpaters verantwoordelijk voor menig leverfalen. Leef intens, leef bewust, alsof het je laatste dag is. Niet het oppervlakkige, hedonistische ‘carpe diem’ (pluk de dag), maar het besef dat de eindigheid vreugde moet brengen, dankbaarheid om het bestaan, en goesting om er méér van te maken. Het lot uitdagen, zoals dat heet.

Daarvoor zijn geen bucketlists nodig, en hoef je geen kerosine te verbranden richting de Himalaya. Het gebeurt hier en nu, stel vooral niks uit. De waarheid indachtig, dat iemand op zijn sterfbed doorgaans meer spijt heeft van wat hij niét heeft gedaan, dan wat hij wel deed. Uiteindelijk waren de meeste heiligen martelaren, en een saai leven hadden die niet. Een trappist tussendoor blijft aanbevolen. Santé.

Luistertip: Chicken Charlie, ‘Gras op onze buik’ (1986).

mensenleven

De werkende student

Tussen Halloween en Allerheiligen