Op 23 november 2020 staan de presidentsverkiezingen in de VS gepland. In de aanloop gaat nu al veel aandacht naar de ‘swing states’, de staten waar in 2016 is gewonnen of verloren met een verschil van 5% of minder.

Swing States

Er zijn staten die traditioneel in meerderheid voor dezelfde partij stemmen. Californië (55 kiesmannen) en Vermont (3 kiesmannen) stemmen zowat altijd Democratisch. Texas (38 kiesmannen) en Alaska (3 kiesmannen) stemmen dan weer altijd Republikeins.

Bij presidentsverkiezingen zijn er 538 kiesmannen te winnen. Die zijn verdeeld over de 50 staten en het federaal hoofdstedelijk gebied: Washington, DC. Van die 50 staten zijn er 12 ‘swing states’ die minder dan 5% verschil optekenden tussen Clinton en Trump in 2016.

(On)zekere kiesmannen

Van de staten die Trump won in 2016 gaat het om Florida (29), Pennsylvania (20), Michigan (16), North Carolina (15) , Arizona (11), Wisconsin (10) en Maine (1). Alles samen 102 kiesmannen dus. Dat wil zeggen dat hij nu 204 vrij zekere kiesmannen heeft.

De Democraten wonnen in 2016 nipt in Virginia (13), Minnesota (10), Colorado (9), Nevada (6), New Hampshire (4) en Maine (3). Maine is één van maar twee staten die een uitzondering toelaten op het ‘winner-takes-all’ principe (de andere is Nebraska). Twee nationale kiesmannen uit Maine worden gewoon toegewezen volgens ‘winner takes all’. Die gingen beide naar Clinton in ’16.

Maar de staat is nog eens opgedeeld in twee kiesdistricten waar telkens nog een kiesman te winnen is. Eén district koos voor Clinton in 2016, één voor Trump. Zo gingen drie kiesmannen naar Clinton en één naar Trump. Daardoor gaat het om 45 onzekere Democratische kiesmannen. Dat brengt Biden op een uitgangspositie van 187 zekere kiesmannen.

Sunshine State

In de groep van 12 swingende staten zit een hele belangrijke: Florida. Met 29 kiesmannen bezit de ‘Sunshine State’ de sleutel van het Witte Huis. Voor de eerste maal in de geschiedenis levert deze staat de president, want Donald Trump woont officieel te West Palm Beach (sinds september 2019, nvdr).

Zijn verhuis was niet alleen ingegeven door het aantrekkelijke klimaat van deze staat of het fiscaal regime — de statelijke personenbelasting is er 0%. Electorale redenen speelden ongetwijfeld ook mee. Florida moet je winnen om president te woren.

Getrouwde vrouwen maken het verschil

Op basis van de uitslag van 2016 zijn er een aantal belangrijke lessen te trekken. Trump won met 46,09% van de stemmen en 30 staten. Clinton behaalde 48,18% van de stemmen met een overwinning in 20 staten en Washington, DC.

Donald Trump behaalde meer stemmen bij kiezers met een familiaal jaarinkomen van vijftigduizend dollar. Wie een eigen huis bezit, stemde eerder voor de New Yorkse miljardair. Huurders kozen dan weer vaker voor de gewezen First Lady.

Trump kon 52% van de mannelijke kiezers overtuigen, tegenover 41% voor Clinton. Bij de vrouwen was het net omgekeerd: 54% voor Clinton en 41% voor Trump. Maar een opmerkelijk verschil zat in het statuut van de burgerlijke stand.

Getrouwde mannen: 58% Trump vs. 37% Clinton
Getrouwde vrouwen: 47% Trump vs. 49% Clinton
Niet-getrouwde mannen: 45% Trump vs. 46% Clinton
Niet-getrouwde vrouwen: 33% Trump vs. 62% Clinton

Opvallend dat het verschil werd gemaakt bij de getrouwde vrouwen, waar Clinton onvoldoende aansloeg.

Huidskleur

Ook huidskleur speelt een rol. De blanke Amerikanen zijn met ongeveer 198 miljoen, dat is 62% van de bevolking. Die waren wel goed voor 70% van de uitgebrachte stemmen. Hier haalde Trump 58% tegenover 37% voor Clinton. Als Trump zichzelf wil opvolgen, dan moet hij deze belangrijkste kiezersgroep weten te behouden. De blanke mannen stemden met 63% voor hem, bij de vrouwen was dat 53%. De blanke getrouwde vrouwen hebben Donald Trump aan het Witte Huis geholpen.

Latino’s zijn met ongeveer 57 miljoen, of 18% van de bevolking. Maar de kiesopkomst was mager met een aandeel van 11%. Zij stemden wel voor Clinton: 65% tegen 29%. Biden moet deze groep weten te mobiliseren. In Bidens voordeel is dat Latino’s vrij homogeen katholiek zijn, net als hij.

Zwarte Amerikanen zijn met 40 miljoen, ongeveer 13% van de bevolking. Hun kiesaandeel was 12%. Zij kwamen in 2016 nogal massaal opdagen. Clinton kreeg 88% van hun stemmen versus 8% voor Trump. Joe Biden kan zich niet veroorloven dat deze groep afhaakt, niet komt opdagen of voor iemand anders stemt in november.

Aziatische Amerikanen zijn met 18 miljoen of 6% van de bevolking. Dat laatste cijfer was ook hun aandeel in de stemmen. Zij kozen 65%-29% voor Clinton.

Protestanten

Dan is er nog de religieuze opdeling van het Amerikaanse kiezerspubliek. De 51% protestanten stemden overwegend Trump met 58% versus 39% voor Clinton. Maar verrassend in 2016 was de overwinning van Donald Trump bij de katholieke kiezers: 52% tegenover 45% voor Clinton. Katholieken vormen ongeveer 23% van de kiezers.

Hier zou de katholieke Biden beter moeten kunnen scoren. Het belang van deze groep kan alleen maar stijgen als de Latino’s en masse naar de stembus trekken.

De niet-gelovigen vormen zowat 15% van de kiezers. Zij stemden massaal voor de Democratische Clinton: 68% versus 26% voor Trump. Rest dan nog de 3% Joodse kiezers. Zij stemden zoals gewoonlijk Democratisch: 71% tegenover 24%.

Uitdagingen

De economie zal het meest bepalend zijn voor het stemgedrag. Voor de coronacrisis deed die het uitzonderlijk goed. Slaagt president Trump erin om de economische productie terug op gang te krijgen en de werkloosheid te laten zakken naar 5%? De beurzen staan aan zijn kant. Die blijven het veeleer goed doen. En er is al bijna 2000 miljard dollar in de economie en de gezinnen gepompt vanuit de federale begroting.

De pandemie hangt over deze verkiezing. Het totaal aantal doden ligt op 121 000 (24 juni). Een stijging van dit aantal zou geen reclame zijn voor de zittende president. Langs de andere kant: het ziekenhuisbeleid is een bevoegdheid van de staten. De zwaarst getroffen staten worden allemaal door Democraten bestuurd: New York, New Jersey en Massachusetts.

Tenslotte zijn er nog de rellen rond de zaak-Floyd te Minneapolis. Opvallend: de meeste rellen vonden plaats in door de Democraten bestuurde steden. Biden komt hier in een catch-22 terecht. Aan de ene kant heeft hij de zwarte stemmen nodig om te winnen. Aan de andere kant dreigen aanhoudende rellen de blanke gematigde en meer conservatieve Democratische kiezers af te schrikken. Zij zouden dan wel eens in de armen van Donald Trump kunnen lopen.

Nebraska

De laatste peilingen: voorlopig wint Trump nog nipt

Kiescollege versus democratie in 2020

De Swingende Staten van Amerika