Oud worden is geen ziekte. Althans, ik was zo naïef om dat altijd te denken. Maar blijkbaar was ik verkeerd, want vorige week was er in Berlijn een congres van wetenschappers waar met de grootste stelligheid werd beweerd dat tegen 2040 de ‘ziekte sterfelijkheid’ zou worden overwonnen.

Dat lijkt een bizarre contradictie in een wereld waar de ene oorlog de andere crisis opvolgt en ziekte en dood de hoofdmoot uitmaken van het nieuws.

Die zoektocht naar de eeuwige jeugd en onsterfelijkheid is zo oud als de mensheid zelf en een ingrediënt van ontelbare verhalen, romans en religieuze teksten. De kern van de religies, ligt besloten in het onsterfelijk maken -niet hier, maar in een volgend leven- van de mens. Mits enkele voorwaarden uiteraard.

Genetische ingrepen

De laatste jaren groeit de aandacht enorm voor dit transhumanisme, waarbij de mens zijn ‘menselijkheid’ ontstijgt door middel van technologische hulpmiddelen. Dat kunnen elektronische of biologische en genetische ingrepen zijn. We zien op de bijeenkomsten van onder andere het World Economic Forum (WEF) een bijzondere aandacht voor dit transhumanisme en de ‘zegeningen’ van artificiële intelligentie. Zoals dat altijd het geval is met technologie is dat een tweesnijdend zwaard dat zowel voor het goed als voor het kwade kan worden ingezet. Als controlemiddel om de bevolking te onderdrukken en te controleren zoals dat nu al gebeurt in bijvoorbeeld China, met de introductie van technologie voor sociale kredietscores, of via innovaties die levens kunnen redden.

Onlangs publiceerden twee hoofdrolspelers in de wereldwijde futuristische beweging een soort manifest over hoe veroudering en de dood in het algemeen kunnen worden verslagen. In de nabije toekomst zou dit het geval kunnen zijn, volgens het nieuwe boek ‘Victory over Death’ van José Cordeiro en David Wood.

De oorzaak van ouderdomsziekten en van lijden in het algemeen aanpakken is uiteraard een zinvol doel. Berlijn wil ook het centrum worden van een geneeskunde die ziekten zo vroeg mogelijk opspoort, voorkomt of zelfs terugdraait. Hieronder vallen kanker, alzheimer, parkinson en hartfalen, maar ook zeldzame erfelijke ziekten bij kinderen. Daartoe worden in Berlijn een nieuw soort celkliniek en een centrum voor gen- en celtherapieën gebouwd. Een succesvolle bestrijding van ziekten zou ook de levensverwachting verhogen. Prima.

Ouderdomsziekten

Maar de groeiende onsterfelijkheidsbeweging gaat veel verder.

Zij eist dat de Wereldgezondheidsorganisatie niet alleen de ouderdomsziekten aanpakt, maar het ouder worden zelf tot een ziekte verklaart en massale inspanningen levert om de dood, die zij een ‘misdaad tegen de menselijkheid’ noemt, te bestrijden.

Daar kan men begrip voor opbrengen. Veel mensen voelen hetzelfde. Daarom kijken sommige mensen misschien hoopvol naar de biotechnologische revolutie die steeds meer vaart krijgt en die de grootste industrie van de toekomst zou moeten worden. De veroudering zelf moet worden voorkomen en omgekeerd door middel van genetische manipulatie, telomerase-injecties, stamceltherapie, genbewerking, synthetische organen, kunstmatige intelligentie en nanotechnologie. Daardoor is misschien het eeuwige leven niet onmiddellijk mogelijk, maar een verlenging tot 150 jaar is volgens velen toch wel snel haalbaar.

Los van de technologische en biologische uitdagingen die dit stelt, is de kernvraag uiteraard of dit allemaal wel wenselijk is.

Oogkleppenpolitiek

We zagen de voorbije twee jaar waartoe de waanzinnige, blinde, technologische race tegen covid19 heeft geleid: het blinde vertrouwen en de propaganda voor een nieuwe technologie bleek toch niet heiligmakend. De neveneffecten, zowel qua ziekte, sterfte, maar ook sociaal, economisch en psychologisch, beginnen zich duidelijk af te tekenen. Het negeren van het intrinsieke ‘mens-zijn’ en de oogkleppenpolitiek met haar ‘one size fits all’-aanpak blijkt nefast. De remedie bleek vaak erger dan de kwaal. Volgens recent onderzoek heeft het beleid op die manier vele levensjaren van de jeugd opgeofferd om 80-plussers te redden.

Net zoals bij de ‘oplossing’ van de covidcrisis zijn het alweer oudere en rijke biljardairs die veel geld investeren in deze onsterfelijkheidstechnologie. Er zal niet alleen veel geld mee te verdienen zijn, ze hopen ongetwijfeld ook om er zelf van te kunnen profiteren door het eeuwige leven te krijgen.

De ethische vragen die daarbij rijzen zijn veelvuldig: wat dan met overbevolking, met de betaalbaarheid en toegang hiervan voor iedereen, met voedselvoorraden, met arme landen, enzovoort.

Alexander De Croo

Misschien denkt u dat het zo’n vaart allemaal niet zal lopen. En misschien is dat ook zo. Maar in zijn laatste speech voor het WEF sprak premier Alexander De Croo al over de noodzaak om te investeren in de nanotechnologie die ‘bots’ permanent in onze bloedstroom kan brengen om ziektes te detecteren en te genezen.

Het gevolg van het idee van onsterfelijkheid is dat de menselijke evolutie tot stilstand komt omdat de volgende generaties als het ware in de pijplijn blijven steken en zich niet kunnen ontwikkelen, wat nochtans onontbeerlijk zou zijn voor de ontwikkeling van de mensheid.

Volgende week herdenken we onze overledenen. Dat gaat vaak gepaard met verdriet, maar ook met dankbaarheid voor wie en wat ze voor ons betekenden. Ik vrees dat er zonder dood ook geen leven meer is.

onsterfelijkheid

Ouroboros: over de Odysseus en Penelope in ieder van ons

Nooit meer sterven