De prijs van koffie is sterk gestegen. En de oorzaak van die prijsstijging blijkt de EU-regelgeving die eind dit jaar ingaat.

De richtlijn waarover het gaat is de European Deforestation Regulation of EUDR. Die verbiedt vanaf 30 december 2024 elke verkoop van koffie, cacao, soja, palmolie, hout, rubber en rundvlees als de invoerder niet kan bewijzen dat die producten geen ontbossing hebben veroorzaakt.

Europa zou immers, na China, door de invoer van dergelijke producten tweede staan in de ranglijst qua CO2-uitstoot. Want volgens het Wereld Natuur Fonds (WWF) is ontbossing, na fossiele brandstoffen, de tweede grootste bron van de uitstoot van CO2. Volgens de studie Global Environmental Change is landbouw goed voor 75 procent van alle ontbossing wereldwijd. Ngo’s zoals Global Forest Watch (GFW) volgen de ontbossing wereldwijd via satelliet en houden de druk hoog.

De EU wil via die EUDR minder bodemerosie, minder afname van habitats voor dieren én minder CO2-uitstoot. De EU doet dat met een classificatie van exporterende landen in drie categorieën: laag, standaard en hoog risico. Voor elk van die landen hanteren ze ‘compliance tools’. Niet de landen moeten daaraan voldoen, maar de telers en handelaars.

Er blijft wereldwijd evenveel koffie beschikbaar. Maar koffie zonder de ‘juiste papieren’ telt dus niet meer mee

Tot vandaag bleef de kritiek op de EUDR beperkt tot vakbladen (vooral uit de koffiebranche). Die ontkennen het rechtstreekse verband tussen koffieteelt en ontbossing. Toch moeten alle handelaars die koffie invoeren, bewijzen dat hun goederen niks te maken hebben met ontbossing. De invoerder riskeert een boete tot 4 procent van zijn totale omzet.

Op het eerste zicht lijkt dat misschien een goede oplossing, maar welke koffietelers kunnen voldoen aan die administratieve verplichtingen? Gevolg: de inkopers kopen alleen nog bij wie wel aan de compliance kan voldoen. Uiteraard stijgen daardoor de prijzen omdat het aanbod daalt. Terwijl wereldwijd gezien er evenveel koffie beschikbaar blijft. Maar koffie zonder de juiste papieren telt dus niet meer mee.

Daar komt bij dat er in dit soort omstandigheden er altijd wordt gehamsterd. Dat doet de prijzen nog meer stijgen.

Oxfam

Het Deutscher Kaffeeverband zette zelfs een thematische website op. Desondanks sijpelde dat nieuws nauwelijks door in de media. Toen het wel opdook was de voorstelling van zaken tamelijk rooskleurig. Zo bracht het persagentschap Associated Press in maart de boodschap dat de Europese ontbossingswetgeving de koffiewereld ‘herordent’.

Vanuit een bepaald perspectief klopt dat ook. Vietnamese biologische koffieboeren bijvoorbeeld krijgen van het communistisch regime de nodige paperassen. Die koffie vindt u binnenkort allicht in uw lokale Oxfam-winkel.

Maar een heel ander verhaal is dat van de Ethiopische koffieboeren. Die zagen hun verkoop instorten. Nochtans is koffie goed voor een derde van de totale export van Ethiopië. Door het wegvallen van de EU-klanten kopen Chinese handelaars de oogsten op tegen dumpingprijzen.

Ook Peruviaanse koffieboeren worstelen met die administratieve rompslomp om te bewijzen dat hun koffieteelt niet ten koste gaat van het Amazonewoud. In Brazilië, de grootste koffieproducent ter wereld, is er dan weer geen vuiltje aan de lucht. De overheid helpt de immense koffieplantages van soms ware koffiemultinationals met duurzaamheidscertificaten.

Koffieplant

Vooral de goedkope koffie in de EU wordt duurder, en daar is een verklaring voor. De koffieplant wil niet overal groeien. Zo bestaan er twee koffievariëteiten: arabica en robusta. Robusta groeit sneller en geeft meer bonen, maar de koffiebonen zijn niet zo lekker. De arabica-plant is veel kieskeuriger qua omstandigheden, groeit trager en geeft minder koffiebonen.

De arabicabonen zijn ook meer geliefd in West-Europa. Zo bevat goudmerk-koffie 100 procent arabica en roodmerk 75 procent arabica en 25 procent robusta. Het verklaart ook waarom de koffie in de Verenigde Staten vaak niet te drinken is want… 100 procent robusta.

Door de toekomstige EUDR kost de minderwaardige robusta in de EU nu al bijna evenveel als de superieure arabica. Dat maakt vooral de goedkopere pakjes koffie duurder.

ontbossing

Hoge koffieprijzen vooral gevolg van nieuwe EU-regels

Nudisten op het strand van de begrotingsorthodoxie

CO2 maakt onze planeet groener