Amerika werd begin november opgeschrikt door één van de grootste financiële schandalen ooit: het faillissement van FTX, een beurs in cryptomunten. Oprichter en eigenaar was de 30-jarige Amerikaan Sam Bankman-Fried, ook wel bekend als SBF.

Bankman-Fried had alles mee in zijn leven. In 1992 geboren in een gezin van twee hoogleraren aan de prestigieuze Stanford Law School, die allebei in de hoogste echelons van de Democratische partij verkeren. Zijn vader heet Bankman, zijn moeder Fried, vandaar die dubbele achternaam. SBF studeerde af in wis- en natuurkunde aan het MIT, misschien wel de beste exacte universiteit ter wereld.

Effectief altruïsme

Op de gesloten maar in archieven bewaard gebleven website van zijn eveneens failliete hedgefund Alameda, lezen we dat SBF in zijn studietijd de jonge aan Oxford studerende Schotse filosoof Will MacAskill ontmoet.

MacAskill is één van de grondleggers van het ‘effectief altruïsme’: een sociaal-filosofische beweging die begaafde mensen vraagt een loopbaan te kiezen waarmee ze zoveel mogelijk geld kunnen verdienen. Om dat geld vervolgens in goede doelen te stoppen. ‘Verdienen om weg te geven’ is het motto van deze Schot, wiens filosofie in vruchtbare aarde viel bij SBF.

Hij gaat er prat op dat sindsdien voor ogen te hebben gehad: zoveel mogelijk geld verdienen. Dus niet om Ferrari’s te kopen maar om aan goede doelen te besteden. Toen hij eenmaal multimiljardair was, liep hij nog steeds rond in goedkope T-shirts en korte broeken en bleef hij in een Toyota Corolla rijden. Ok, hier en daar kocht hij wat onroerend goed en zijn bedrijven runde hij vanuit een pandje op de Bahama’s van zo’n 120 miljoen dollar. Maar dat verdien je zo weer terug omdat je daar geen belasting betaalt.

Woker dan woke

Belasting betalen is kennelijk geen goed doel, maar de Democratische partij van president Biden was dat zeker wel. Voor de afgelopen midterms gaf Bankman-Fried $36 miljoen aan de Democraten, van wie hij na George Soros de grootste sponsor was.

Andere goede doelen van SBF waren links-liberale media, waaronder de New York Times en de invloedrijke website Vox – niet te verwarren met de rechtse tv-zender Fox. Het sponsoren van deze media deed Bankman-Fried niet voor niets: overal verschenen glorieuze portretten van de 30-jarige nerd. Hij werd binnen de kortste keren de lieveling van het publiek. En dan was hij ook nog eens veganist en woker dan woke, allemaal bonuspunten. Bijna niemand vroeg zich af waar en hoe precies hij zoveel geld verdiende.

Oplichterij

Bankman haalde zijn eerste miljoenen binnen door van een prijsverschil in Bitcoins tussen Amerika en Japan te profiteren. Hij kocht Bitcoins in de VS en verkocht ze met winst in Japan, en dat iedere dag opnieuw. In 2019 richtte hij FTX op, de cryptobeurs die uiteindelijk 40 miljard dollar waard zou zijn. Het vermogen van SBF groeide navenant. Afgelopen september was Bankman-Fried volgens Forbes nog goed voor ruim 17 miljard, maar half november ging FTX failliet. SBF is nu theoretisch platzak en staat met één voet in de gevangenis…

Hij sluisde blijkbaar geld dat hem via FTX was toevertrouwd om cryptomunten te kopen, door naar Alameda, zijn hedgefund. De jonge magnaat kocht daarmee onder meer cryptomuntbedrijven op die in problemen zaten, en kreeg daardoor van bereidwillige media al snel de bijnaam ‘ridder op het witte paard’. In werkelijkheid gebruikte hij al die bedrijven om het ene gat te vullen met het andere.

JP Morgan

Jamie Dimon, de CEO van Amerika’s grootste investeringsbank JP Morgan, noemde de handel in cryptomunten als Bitcoin ‘één grote veredelde Ponzifraude’: een frauduleus systeem waarbij nep-winsten worden uitgekeerd met geld dat nieuwe beleggers inbrengen. Wat betreft SBF had hij gelijk…

Over JP Morgan gesproken: die werd eind 19e eeuw de meest invloedrijke bankmagnaat ooit in Amerika. Sam Bankman-Fried hielp via door hem gesponsorde media een narratief in de wereld dat hij de JP Morgan van de cryptomunt was. Met succes: één van Amerika’s bekendste en meest luidruchtige aandelengoeroes, Jim Cramer, riep al snel ‘He’s the new JP Morgan!’ naar zijn twee miljoen Twittervolgers…

De Democraten

Waarom grepen de financiële autoriteiten niet in? Om de eenvoudige reden dat het hoofd van de Amerikaanse financiële waakhond, Gary Gensler, een actief lid is van de Democratische partij. Hij deed campagnes voor Hillary Clinton – die zelf ook al dik was met Bankman-Fried… Fortune Magazine schrijft hierover: ‘Agent van dienst Gensler was Oost-Indisch doof en wilde zelfs meewerken aan nieuwe wetgeving om SBF de grote baas van de Amerikaanse cryptomarkt te maken.’

Bankman-Fried had niet alleen banden met Democratische politici, maar ook met beroemdheden uit Hollywood en de sportwereld, die reclame maakten voor zijn cryptobeurs. Ongetwijfeld tegen substantiële vergoedingen. Sommige van die sterren zijn naast SBF zelf inmiddels ook aangeklaagd door gedupeerde beleggers in een gezamenlijke rechtszaak, een class action. Daarnaast zijn voor december hoorzittingen aangekondigd van het Congres over deze affaire. Nu de Republikeinen het Huis van Afgevaardigden in handen hebben, komt er waarschijnlijk ook snel een parlementaire onderzoekscommissie.

De bevriende media

Gelijk hebben ze, stel je eens voor dat het andersom was geweest: dat een belangrijke sponsor van de Republikeinen een groot aantal burgers frauduleus van hun spaargeld had afgeholpen. De Amerikaanse media zouden er bol van staan. Nu is het enige dat je ziet wat artikelen in de trant van: ‘Die arme jongen bedoelde het goed maar heeft teveel hooi op zijn vork genomen. Hij was te ambitieus…’ En bij de door SBF gesponsorde website Vox vroegen ze zich af ‘Waarom realiseerde Bankman-Fried zich niet wat er gebeurde tot het te laat was?’

Of dan dit artikel: ‘De draagwijdte van Sam Bankman-Fried’s steun voor de Democraten wordt enorm overdreven’. Inderdaad, wat stelde die $36 miljoen voor de Democratische verkiezingskas van de midterms nou helemaal voor?

Bankman-Fried gaf zelf afgelopen week een aardig inkijkje in hoe hij zover is geraakt. Hij vertelde een journalist van Vox dat het allemaal nep was, in een uitgelekte privé Twitter conversatie. Door woke beginselen te faken, met name bezorgdheid over het klimaat, kreeg hij een invloedrijke Democratische elite zover hem als één van hen te beschouwen. Bankman-Fried deed aan deugpronken om een goede pers te krijgen. Zoals hij zei: ‘Het was een kwestie van de goede shibboleths uitspreken…’ Een shibboleth is een Bijbelse term voor uitspraken die bewijzen dat je bij een bepaalde groep hoort.

Hulp van ‘Hooggeplaatsten’

Wat hem ook verder hielp, is dat de Democraten sinds Obama vooral de partij zijn geworden van het grootkapitaal in Silicon Valley. De tech magnaten helpen de Democraten met geld en invloed, met name bij verkiezingen. Om in ruil verschoond te blijven van door hen gevreesde wetgeving tegen monopolies en oneerlijke concurrentie. Zodra de Republikeinen alle touwtjes weer in handen hebben, zal die wetgeving er vrijwel zeker komen.

Een topexpert in faillissementen, John J. Ray III, trad op als curator voor het failliete FTX. Dat deed hij destijds ook bij het grootste frauduleuze faillissement ooit, van het Amerikaans energiebedrijf Enron. Ray was totaal verbijsterd over wat hij aantrof bij de cryptobeurs van Sam Bankman-Fried: ‘Het bedrijf werd gerund door een kleine groep onervaren, amateuristische en mogelijk gecompromitteerde individuen. Nooit eerder zag ik zo’n totaal gebrek aan zinnige bedrijfsvoering en betrouwbare financiële informatie.’

Dat maakt de vraag nog interessanter hoe het allemaal zo uit de hand heeft kunnen lopen. Gezaghebbend financieel tijdschrift Fortune oppert dat ‘hooggeplaatsten’ hierin een rol hebben gespeeld. Dat moeten dan Democratische politici zijn.

Ponzi-schema

De Staatsbon: een piramidespel

De cryptokeizer zonder kleren

Van klimaatbubbel tot beurscrash