Voordat ik aan deze inventarisering van het treinverkeer tussen Nederland en België begon te schrijven, heb ik eerst enkele zoekopdrachten gedaan. Met de trein van Maastricht, hoofdstad van de Nederlandse provincie Limburg, naar Leuven. En dan naar Antwerpen(-Centraal). En van Roosendaal, in het westen van de provincie Noord-Brabant, naar Antwerpen.

Hoe dan ook lange reistijd

Ik ben begonnen met de Nederlandse standaardsite voor het openbaar vervoer, 9292, te raadplegen. Limburgers dienden eerst de intercity naar Breda (Noord-Brabant) te nemen en daar over te stappen op de internationale trein via Noorderkempen naar Antwerpen-Centraal. Naar Leuven zouden er geen treinen rijden.

Vervolgens heb ik de website van de Nederlandse Spoorwegen geraadpleegd. Alle opdrachten gaven hetzelfde resultaat: ‘Naar website NS International.’ Het stond op het lijstje, maar toch. De internationale webstek bleek informatiever. Je kunt wel degelijk van Maastricht naar Leuven reizen, via Luik. Naar Antwerpen kon je ook via Luik gaan. Ik had ook een directe verbinding Maastricht-Antwerpen verwacht, eventueel als tussenstop van een intercity tussen de Scheldestad en een Duitse grootstad.

Intrigerend waren de uitkomsten van Roosendaal-Antwerpen. Eens per uur gaat een stoptrein, en die reis duurt minder dan 50 minuten. De NS wees ook op alternatieven: de Thalys, waarvoor je in Rotterdam moet overstappen, en de internationale intercity via Breda. Allebei zou dat minimaal een half uur extra reistijd kosten. En je moest bijbetalen. Grappig, ondanks internationalisering en open grenzen, dat NS International keurig de grensplaatsen vermeldde. Zelfs als de trein daar niet stopt!

NMBS?

Tot slot de NMBS. Van Maastricht naar Leuven of Antwerpen kon niet sneller. Ook met de NMBS gaat de laatste reis via Luik. Merkwaardig: de verbinding Roosendaal-Antwerpen liep eveneens via Luik. Diezelfde NMBS laat twee keer per uur een stoptrein naar Essen rijden. Eens per uur rijdt die door naar Roosendaal. Ik heb onlangs nog zo gereisd.

Een aflevering van De Collega’s? Daar kloppen Hollandse Belgenmoppen, toch? Kafka? Tot mijn oog viel op het balkje bovenaan het scherm. Ik had ‘www.nmbs.be’ ingevuld, maar daar stond ‘https://www.belgiantrain.be/nl’. Toen maar op ‘thuis’ geklikt, vervolgens cookies en zoekgeschiedenis gewist, en opnieuw ingevuld. Weer verscheen ‘https://www.belgiantrain.be/nl’.

Vermoedelijk werd ik vanaf mijn Nederlandse computer automatisch doorgeleid naar de internationale pagina van de NMBS. Vanuit een bepaald oogpunt is dat doelmatig. In dit geval wilde ik echter weten welke informatie een NMBS-reiziger normaal meekrijgt. In theorie hadden vanuit België treinen kunnen rijden die niet direct verschijnen bij de NS. Wanneer ik in een bibliotheek ben, kan ik zelf langs de kast lopen en een boek pakken. Maar als ik in een digitale omgeving zit, beslist een computerprogramma voor mij. Een papieren spoorboekje (bestaat dat niet meer?) had meer mogelijkheden geboden om zelf te zoeken dan het algoritme…

Grensverkeer

Nederland heeft zeven grensprovincies. Vier grenzen er aan de oostgrens met Duitsland, twee aan de zuidgrens met België, en Limburg grenst aan beide. In een autorit van Delfzijl in het noorden tot Landgraaf in het zuiden wordt de grens regelmatig gepasseerd. Niet enkel omdat Duitse benzine goedkoper is. Duitsers kopen bij ons wat goedkoper is en Nederlanders doen dat in Duitsland.

Randstedelingen zien niet in waarom er naast het Engels nog andere vreemde talen geleerd moeten worden. Aan de oostgrens is Duits belangrijker dan Engels! En omgekeerd leren in de Duitse grensstreek middelbare scholieren Nederlands. In de grensstreek kun je in Duitse winkels en horeca in het Nederlands geholpen worden, en andersom. Daarnaast werken mensen over de grens.

Dit alles resulteert echter niet in meer treinverbindingen. Wie met de trein van de Randstad naar Duitsland wil gaan, reist onvermijdelijk via Enschede (Overijssel) of Venlo (Limburg). Vanuit Groningen kan men ook iedere twee uur oostwaarts. In alle drie de gevallen moet je eerst overstappen. Met de auto te gaan is makkelijker.

‘Beneden de rivieren’

Afgelopen zondag begon op Nederland 3 Reizen Waes Nederland. Het betrof die aflevering over de drie zuidelijke provincies. Tom Waes sprak van ‘onder de rivieren’. Grappig. Dat klopt geografisch. Ze liggen zuidelijk van Rijn, Maas en Waal. In de praktijk hanteren Nederlanders deze term als cultureel onderscheid. Want sedert de Tachtigjarige Oorlog geldt het eveneens ‘onder de rivieren’ gelegen protestantse Zeeland als ‘volwaardig’ Nederlands. ‘Onder de rivieren’ is dan ook doorgaans synoniem voor de katholieke provincies Noord-Brabant en Limburg, waar met ‘zachte g’ wordt gesproken.

Drie provincies grenzen aan België en zijn daar economisch deels op gericht. En Brabant en Limburg lijken mentaal veel gemeen te hebben met België. Maar als je eerst naar Breda moet, vanwaaruit de trein enkel Antwerpen, Mechelen en Brussel aandoet, dan wint de auto.

West-Brabant: gericht op Antwerpen

Tot 2018 reed de internationale trein van Amsterdam en Rotterdam naar Antwerpen en Brussel via Roosendaal. Dat jaar kwam er een nieuw traject, via Breda en Noorderkempen. Dat was niet leuk voor Roosendaal: zijn hoedanigheid als grensstation onderscheidde Roosendaal van andere provinciestadjes.

Voor Zeeland en het westen van Noord-Brabant is Antwerpen de dichtstbijzijnde grootstad. De binnenlandse intercity Amsterdam-Vlissingen (Zeeland) doet nog steeds Roosendaal aan. En dan is het nog steeds 40 minuten naar Rotterdam. De NMBS-stoptrein heeft enkel zeven tot acht minuten meer nodig om Antwerpen te bereiken.

In West-Brabant was men verbolgen over het feit dat er geen sneltrein meer reed tussen Roosendaal en Antwerpen. Aanvankelijk was er niet eens meer een directe verbinding. Van Roosendaal reed een trein naar Essen. Tussen Essen en Antwerpen reed de NMBS-stoptrein richting Antwerpen. Dat bracht twintig minuten wachten op de aansluiting met zich mee. Via Breda duurde het nog langer. Daar moet gewacht worden totdat de intercity Amsterdam-Brussel aankomt. Station Breda is sowieso niet meer geliefd, sinds het van een open station verbouwd werd tot een overdekt. Overdag sta je in de schaduw, ’s avonds voelt men zich daar niet meer prettig. Dat inmiddels de stoptrein Roosendaal aandoet, scheelt iets. Waar men op hoopt, is een directe sneltrein. Tot dan gaat het per auto sneller en makkelijker.

Sneltrein Antwerpen-Roosendaal

Antwerpen heeft de sneltreinverbinding tussen Antwerpen en Roosendaal wellicht niet nodig. Economisch en toeristisch draait het al goed. Er zijn treinverbindingen genoeg. Wat kan de sinjoren die Brabanders schelen? Toegegeven, in het weekend gedragen nogal wat Nederlanders zich daar als Britse toeristen in Amsterdam. Meer Nederlanders? Dat is geen prettig vooruitzicht.

Bekijk het zo: het minst aangename type Nederlandse toerist weet de stad toch wel te vinden. Met een directe intercity, al was het eens per uur, komen Nederlanders die wél prettig in uw omgang kunnen zijn. Wat is uw beeld van ‘Hollanders’? De provincies Noord- en Zuid-Holland liggen beide boven de rivieren.

De rails liggen er al. Het is enkel een keuze van de NS om er geen intercity meer te laten rijden. Of doorstroming (goed voor de economie) dan wel minder auto’s (goed voor het milieu) voor u zwaarder weegt: meer treinen betekent hoogstwaarschijnlijk minder auto’s.

Dan blijft het feit dat er nauwelijks openbaar vervoer bestaat tussen beide landen. Wanneer verhelpen we dat?

Reizen Waes Nederland

De rare geografische blunders van Reizen Waes Nederland

Het gebrekkige treinverkeer tussen Nederland en België