De populariteit van de zogeheten ‘cryptomunten’ neemt met rasse schreden toe, maar daar zijn niet alleen voordelen aan verbonden. Onervaren beleggers kunnen door de typisch sterk schommelende koersen hun volledige inleg verliezen. Bovendien slurpt de huidige economische crisis de waarde van veel munten op. Wat zijn cryptomunten? Bestaan er regels in het digitale Wilde Westen? En waarom staan sommige overheden eerder weigerachtig tegenover deze evolutie, maar anderen niet?

Cryptomunten versus ‘echt geld’

Cryptomunten verschillen eigenlijk niet veel van het ‘echt geld’. Daarmee bedoel ik het geld dat u en ik al jaar en dag gebruiken: munten, briefjes en bijvoorbeeld een zichtrekening bij KBC. Net zoals deze traditionele betaalmiddelen, veranderen ze van waarde en kan een belegger kiezen om erin te investeren.

Waardoor de koersen van cryptomunten precies bepaald worden, is op op dit moment niet helemaal duidelijk. Wel weten we dat ze door hun gedecentraliseerde structuur niet afhankelijk zijn van politieke en economische belangen, die wel invloed hebben op traditionele munten (bijvoorbeeld het rentebeleid van de ECB dat de waarde van de euro beïnvloedt; nvdr). Er zijn een aantal factoren die een belangrijke invloed uitoefenen op de beweging van de cryptomarkten, bijvoorbeeld de vraag, het aanbod en de marktkapitalisatie (de waarde van alle bestaande munten en de ontwikkeling ervan).

Het grote verschil met de klassieke betaalmiddelen is dat cryptomunten buiten het toezicht van overheden en financiële instellingen vallen. Zij vormen daardoor het ‘Wilde Westen’ van de financiële wereld. De digitale munten bestaan overigens in talloze maten en soorten, maar de meesten beschikken niet over een noemenswaardige waarde. Enkelen doen dat wel, waaronder de bekende Bitcoin, Ether of Dash.

Het Wilde Westen

Cryptomarkten (de plaats waar de digitale munten verhandeld, bewaard of geruild worden) zijn ‘gedecentraliseerd’. Dat wil zeggen dat ze draaien via een ingewikkeld netwerk van computers, en dus niet door de overheid gereguleerd, noch uitgegeven worden. Ook in de Europese Unie is de handel ervan op dit moment grotendeels ongereguleerd.

Wel vaardigde de Unie al een beperkte richtlijn uit voor het wisselen van de munten, en voor de aanbieders van ‘wallets’ (de plaats waar de gekochte munten naartoe gaan), maar een Europese richtlijn moet door elke EU-lidstaat individueel omgezet worden om juridische gevolgen met zich mee te brengen. Dat proces verloopt gewoonlijk langzaam, wat de efficiëntie een de richtlijn in deze sector verlaagt gezien de wereldwijde impact en het wijdverspreide netwerk van de digitale munten.

Problemen

Cryptomunten zijn razend populair in het criminele netwerk omdat transacties door de – gedecentraliseerde structuur van het netwerk – moeilijker te traceren zijn. Maar ook de modale burger, en dan vooral de jongeren, stappen gretig op de trein. Zij gebruiken de digitale munten vooral als alternatief voor de klassieke betaalmiddelen of als beleggingsmiddel, maar voor de ‘gewone consumenten’ stellen er zich toch een aantal problemen.

Ten eerste erkennen België en verschillende andere Europese landen crypto vooralsnog niet als ‘officieel’ betaalmiddel. De munten zijn daarenboven sterk in opmars, maar nog lang niet zo wijdverspreid dat elke gebruiker voldoende op de hoogte is van de werking en risico’s verbonden aan deze nieuwe betaalmiddelen. Omdat het cryptosysteem gedecentraliseerd is, bestaat er overigens geen ‘Europese Centrale Bank’ die – net zoals bij de euro – de koersschommelingen en waardeveranderingen van een digitale munt kan opvangen of aansturen.

Er bestaat ten slotte onzekerheid over de invloed van deze groeiende markt op de bankenmarkt. Stel dat de vraag naar betalingsmogelijkheden via cryptomunten stijgt, dan zouden steeds meer bedrijven de betaling met die munten accepteren. Als de crypto’s vervolgens zo populair worden, dat ze groeien tot het belangrijkste betaalmiddel, dan zullen banken minder ‘traditioneel geld’ aanhouden, wat ervoor zorgt dat banken minder kunnen investeren en vervolgens overkop kunnen gaan.

De MiCA-verordening

Dit Wilde Westen baart zorgen in het hoofd van de Europese Unie, en dus vaardigde zij onlangs de Markets in Crypto Assets Regulation-verordening (MiCa-verordening) uit, de eerste regelgeving die structuur moet brengen in de ongeremde cryptowereld. Ze zal normaal gezien aan het einde van 2023 in werking treden.

De Unie wil naar eigen zeggen met de nieuwe regelgeving vooral de markt en de consument beschermen, maar de MiCa-verordening moet daarnaast zorgen voor een grotere transparantie met betrekking tot de werking van de munten en de financiële positie van de aanbieders in de sector. De regelgeving bevat ook maatregelen om witwaspraktijken tegen te gaan en aanbieders zullen volgens het huidige voorstel een vergunning nodig hebben om in de Europese Unie te mogen werken.

De MiCa-verordening voert ten slotte de bekende ‘travel rule’ uit de bankenwereld in voor transacties met cryptomunten. Deze regel zorgt ervoor dat betalingsinformatie, zoals de identiteit van de betaler en de ontvanger, meereist met de transactie. Die informatie moet vervolgens ter beschikking gesteld worden aan de autoriteiten, die op hun beurt onderzoeken kunnen voeren naar bijvoorbeeld witwaspraktijken.

Enkel digitaal

Cryptomunten bestaan – in tegenstelling tot de traditionele betaalmiddelen – enkel digitaal, als een gedeeld eigendomsbewijs. Het is dus onmogelijk om een ‘cryptomunt’, uit je broekzak te halen en daarmee bijvoorbeeld een Doorbraak-magazine te kopen. Wel zou je dat met je gsm kunnen doen. Het eigendomsbewijs van een bepaalde munt wordt opgeslagen in een zogeheten ‘blockchain’.

De blockchain vormt de transactiegeschiedenis voor elke eenheid van de cryptomunt, zodat duidelijk blijft welke eigenaars de crypto’s hebben gehad. Een blockchainbestand wordt altijd opgeslagen op verschillende computers in een netwerk, en iedereen binnen dat netwerk kan normaal gezien dat bestand inzien. Daardoor is het systeem transparant en bijzonder moeilijk om te hacken.

Niet iedereen is weigerachtig

Eén ding is zeker: het belang van de cryptovaluta neemt toe, en daarmee ook de concurrentie en de inmenging van de overheid. Hoewel de Belgische overheid – en de rest van de Europese Unie – eerder weigerachtig staan ten opzichte van bijvoorbeeld de Bitcoin (de meest waardevolle cryptomunt op dit moment) als wettelijk betaalmiddel, geldt dat niet voor bijvoorbeeld de Indiase overheid.

Door de gedecentraliseerde structuur is overheidsinmenging in de Bitcoin eigenlijk niet mogelijk. India en haar inwoners zijn echter grote investeerders in de munt. Politici zijn daardoor genoodzaakt om het vrij verkeer ervan toe te staan. Mocht de Indiase overheid nu toch besluiten dat verkeer te belemmeren, heeft dat grote negatieve gevolgen voor haar bevolking. Daarom besloot zij onlangs om een verbod op het verhandelen van Bitcoin in India uit te stellen.

De Europese Unie gooit het over een andere boeg, en kiest voor het invoeren van regels. Er wordt momenteel zelfs gewerkt aan een Europese digitale munt.

Travel rule

Economische crisis slurpt de waarde van digitale munten op