De tegenstanders van een hereniging van Wallonië met Frankrijk beweren dat de Waalse bevolking zich helemaal niet bewust is van die optie en er zelfs ronduit tegen zouden zijn. Het voorbeeld van de annexatie van Nice bij Frankrijk in 1860 lijkt de moeite waard om in herinnering te brengen. Hoe een bevolking die verdeeld was over het project, het uiteindelijk met een overweldigende meerderheid goedkeurde.

Op 21 juli 1858 vond in Plombières, een kuuroord in de Vogezen, een ontmoeting plaats tussen Napoleon III en Camillo Cavour, voorzitter van de Raad van het Koninkrijk Piemonte-Sardinië. Ze bespraken de overdracht van de Savoye en het graafschap Nice aan Frankrijk, in ruil voor de hulp van Frankrijk aan het Koninkrijk Piemonte-Sardinië tegen Oostenrijk.

De annexaties werden bevestigd door het Verdrag van Turijn op 24 maart 1860. Hoewel ze niet het resultaat waren van de wil van de betrokken bevolkingen, voedden ze niettemin het debat en gaven ze aanleiding tot tegenstrijdige standpunten. Over het algemeen werd het niet annexeren verdedigd door Garibaldi’s extreem-linkse, liberale en conservatieve rechterzijde.

Italiaans

De aanhangers van Garibaldi waren ervan overtuigd dat Nice Italiaans was en een rol moest spelen in de eenwording van het schiereiland. De liberalen van hun kant verwierpen het Tweede Keizerrijk vanwege het autoritaire karakter ervan. De aristocratie en de geestelijkheid waren zeer gehecht aan de dynastie van Savoye en wilden de banden met deze dynastie niet verbreken. Bepaalde sociale groepen waren bijzonder gekant tegen de annexatie, met name de militairen, ambtenaren, havenarbeiders, geestelijken en vooral advocaten.

In 1859 begon de politieke situatie in het graafschap Nice te verslechteren. Vanaf het einde van het jaar, voerden de tegenstanders van de annexatie hun verzet op. Op 28 september stemde de gemeenteraad van Nice, op voorstel van twee van zijn leden, voor een toespraak tot Victor-Emmanuel II waarin de gehechtheid van de stad aan de Italiaanse koning en het Italiaanse land werd verkondigd. Op 20 oktober feliciteerden de officieren van de Nationale Garde de gemeenteraad met deze verklaring en bevestigden op hun beurt hun trouw aan de koning, het land en de dynastie van Savoye. De volgende dag publiceerden de vertegenwoordigers van de arbeidersverenigingen van de stad een tekst met dezelfde strekking.

Verdeeld

De gemeentelijke en provinciale verkiezingen die op 15 en 22 januari 1860 in Nice werden gehouden, leidden tot de eerste openlijke confrontatie tussen aanhangers van Frankrijk en Italië. Deze laatsten probeerden de verkiezingen aan te grijpen om te laten zien dat de bevolking tegen annexatie was. Over het algemeen waren de resultaten in hun voordeel, maar ze moeten met de nodige voorzichtigheid worden behandeld. Naast het feit dat de stemming gebaseerd was op censuurstemmen, was de opkomst bijzonder laag, namelijk 46,4%. De verkiezingen voor de provincieraad, het equivalent van de Franse algemene raad, waren ook ongunstig voor de annexationisten. Zoals we kunnen zien, was de bevolking verdeeld.

Toen de volksraadpleging uiteindelijk drie maanden later werd gehouden, op 15 en 16 april 1860, stemde de overgrote meerderheid van de bevolking voor hereniging met Frankrijk: van de 30.712 geregistreerde kiezers zeiden er 25.743 ja en 160 nee (er waren 4.779 onthoudingen). Savoie volgde een vergelijkbaar patroon. In de volksraadpleging van 22 en 23 april 1860 stemde meer dan 99% van de Savoyanen ermee in om hun lot in handen van Frankrijk te leggen. Het toont aan hoe zulke dingen in korte tijd kunnen veranderen.

Frans-Waalse integratie

Vandaag kan de overgrote meerderheid van de Waalse bevolking zich niet eens voorstellen dat België zou kunnen verdwijnen.
Maar als de Vlamingen er morgen niet in slagen om een federale regering te vormen en beslissen om zich af te scheiden, dan staat Wallonië er alleen voor en wordt het geconfronteerd met een onhoudbare budgettaire situatie. Dan, en alleen dan, zal de stem van de rede gehoord worden. De Waalse leiders zullen met de Franse autoriteiten onderhandelen over een integratieproject, dat vervolgens in een dubbel referendum aan de Franse en Waalse bevolking zal worden voorgelegd. Niets zal worden opgelegd.

In 2010 bleek uit een opiniepeiling van Ifop/France-Soir dat de Franse publieke opinie klaar was om Wallonië te verwelkomen (66% en zelfs 75% in de grensregio’s). Het lijdt geen twijfel dat de Waalse publieke opinie op dezelfde manier zou reageren. Want, zoals wijlen de Naamse historicus Félix Rousseau eraan herinnerde: ‘Zonder enige dwang, uit vrije wil, zijn de Walen in het circuit van Parijs terechtgekomen en hebben ze zeven eeuwen lang, met een trouw die nooit wankelde, non-stop deelgenomen aan de Franse cultuur.’

Groot licht

Een hereniging zou ook het volgende dubbele voordeel hebben: Wallonië zou de facto binnen de Europese Unie blijven en het zou in naam van Wallonië zijn dat Frankrijk met de nieuwe Vlaamse staat zou onderhandelen om de schuld van het ter ziele gegane België te verdelen.

Andre Renard, de oprichter van de Mouvement Populaire Wallon in 1960, beschreef Frankrijk als een ‘grote baken’, een ‘groot licht van cultuur’, en voegde eraan toe: ‘We hebben vertrouwen in dit Frankrijk dat voor ons eeuwig is’.

Verdrag van Turijn

Wallonië zou dezelfde weg kunnen volgen als Savoye en Nice in 1860

De Savoie in alle staten