De schadelijke effecten van huidige belastingdruk plus meerwaardebelasting

Bij de federale regeringsonderhandelingen ligt een meerwaardebelasting op inkomsten uit aandelen en andere beleggingen op tafel. Dit zou de vette vis moeten zijn die de socialisten over de streep trekt. Ivan Van de Cloot, hoofdeconoom van Stichting Merito, beantwoordt vijf vragen over dit thema.

Hoe staat u tegenover de plannen voor het invoeren van een meerwaardebelasting?

Ivan Van de Cloot: ‘Het is voor mij erg frustrerend dat de onderhandelaars op zoek gaan naar nieuwe belastingen, terwijl België een belastingdruk heeft die zowat de hoogste is in Europa. Zoals ik met Stichting Merito regelmatig aankaart zal er aan die belastingdruk ook niets significants veranderen zolang men niet structureel ingrijpt op de overheidsuitgaven. Je kan niet enkel blijven kijken naar de inkomsten. Het is hoog tijd om ook de kant van de uitgaven grondig onder de loep te nemen.’

Is een meerwaardebelasting een goed instrument?

‘Het is cruciaal om over de details te discussiëren. Meerwaarden bij vennootschappen en particulieren kunnen in België onder bepaalde omstandigheden, zoals bij vastgoedtransacties, al belast worden indien ze gegenereerd worden binnen de vijf of acht jaar. Het is dus niet zo dat er bij ons geen meerwaardebelasting zou bestaan. Dat is een mythe die de linkerzijde blijft propageren. De overheid kan wel degelijk het signaal sturen dat langetermijnbeleggers niet getroffen worden en meerwaarden alleen belasten op korte termijn. Dat ontmoedigt speculatie, maar ontziet de goede huisvader die kiest voor de langere termijn.’

Is dat het enige pijnpunt voor een meerwaardebelasting?

‘Neen. Een andere cruciale discussie gaat over wat te doen met minderwaarden, wanneer je investeringen verkoopt met verlies. Je kan stellen dat als je meerwaarden belast, je verliezen of minderwaarde in rekening moet kunnen brengen. Velen zien dat als een vorm van fundamentele rechtvaardigheid. Maar dat doet België op dit moment in elk geval niet voor vennootschappen.’

‘Het in rekening brengen van minwaarden kan een grote impact hebben. In het geval van een beurscrash verkopen beleggers vaak met verlies. Op dat moment kunnen die minwaarden voor een grote daling van de belastinginkomsten zorgen, indien een belegger die in rekening kan brengen.’

‘Vervolgens moet je ook gaan praten over het meenemen van inflatie bij zo’n meerwaardebelasting. De inflatie, de ontwaarding van je geld, zou je moeten kunnen aftrekken van de zuiver cijfermatige meerwaarde. Veel economische principes geven aan dat je een meerwaardebelasting pas mag heffen worden voor rendementen boven inflatie. Dat kan wel eens cruciaal zijn voor de uitkomst van een meerwaardebelasting indien het huidige lakse monetair beleid alsnog voor mega-inflatie zou zorgen.’

Bij de discussie over een meerwaardebelasting zie je de stelling terug opduiken om elke verdiende euro, of die nu afkomstig is uit arbeid, sparen, beleggen of de verhuur van vastgoed, gelijk te belasten. Is dat een goed idee?

‘Nee. Dat is economische waanzin. Er zijn een aantal economische principes die dat duidelijk maken. Zo is er een groot verschil qua elasticiteit en flexibiliteit tussen arbeid en vermogen. Wanneer je vermogen te hoog belast, zoekt het al snel andere oorden op. Veel vermogens hebben zich op dit moment al zo georganiseerd zodat ze niet meer onderhevig zijn aan de Belgische fiscus. Dat is kapitaalsvlucht.’

‘De drempel waarop mensen beslissen om niet langer te gaan werken omdat de belasting op die arbeid te hoog wordt, ligt veel hoger dan bij een meerwaardebelasting, simpelweg omdat vermogen veel flexibeler is en veel makkelijker andere oorden kan opzoeken. Let op, die drempel bestaat ook voor een belasting op arbeid. Uit onderzoek is gebleken dat bijvoorbeeld vrouwen veel gevoeliger zijn voor de hoogte van belasting op arbeid. Als die te hoog wordt, beslissen zij sneller om thuis te blijven omdat bijvoorbeeld zorg voor de kinderen en het huishouden een grotere meerwaarde oplevert dan uit te gaan werken.’

‘Het gelijktrekken van de belastingtarieven zou er ook voor kunnen zorgen dat je naar een globale inkomstentaks gaat waarbij alles op één hoop wordt gegooid. Dat zou er dan ook voor zorgen dat bij een progressief belastingsysteem, zoals wij dat kennen voor de inkomstenbelasting, je veel sneller in de hoogste schijf belandt en dus ook veel zwaarder belast wordt. Op dit moment wordt er gedifferentieerd tussen de verschillende inkomsten, waardoor die progressiviteit niet overal speelt. Sommigen zien zo’n algemene globale belasting als een vorm van rechtvaardigheid, maar ze houden geen rekening met de economische schade die dat kan aanrichten en die uiteindelijk zorgt voor minder inkomsten voor de overheid.’

‘Om het cynisch uit te drukken: het is belangrijk dat je de kip op een intelligente manier pluimt, zonder dat ze gaat lopen. Niet alle inkomsten zijn gelijk, hoe graag de linkerzijde van het politieke spectrum dat ook zou willen.’

De regering die in de steigers staat wordt overal omschreven als rechts. Staat dat niet haaks op de plannen voor het invoeren van een meerwaardebelasting, wat een typisch linkse verzuchting is?

‘Het is inderdaad opmerkelijk dat een regering die door sommigen als rechts werd geframed de regering zou zijn die voor een meerwaardebelasting gaat. Terwijl je tegelijkertijd beurstaksen hebt en effectenbelasting. Eerder was het al de Zweedse regering – met de liberalen en N-VA – die de roerende voorheffing verdubbelde.’

‘Het probleem is dat men doet alsof het geen impact zal hebben op onze economie en welvaart. Maar dat soort maatregelen heeft wel degelijk gevolgen voor de aantrekkelijkheid van ons land voor ondernemingen. Gaan die hier blijven of vertrekken ze? En zien mensen met plannen, mogelijke starters, hier nog een toekomst? Zoals gezegd kampt ons land al met een torenhoog overheidsbeslag. We concurreren ons zo uit de markt. Dat zal wel degelijk een negatieve impact hebben op de welvaart en het welzijn.’